Namangan muxandislik texnologiya instituti pul va banklar

Bank tahlikasi boshlandi.

2001-yil oktyabrda iqtisodiy inqiroz natijasida soliqlardan olinadigan daromadlar pasayishda davom etdi va markaziy xukumati va viloyatlar o`rtasida fiskal vaziyatni yaxshilash borasidagi kelishuvlar barbod bo`ldi. Davlat obligatsiyalarining defoltining oldini olishning imkoni yo`q edi. Natijada bir kunda salkam 1 milliard dollar depozitlarning banklardan chiqib ketishi kuzatilganto`liq masshtabli bank tahlikasi noyabr oyida boshlandi.Dekabr oyi boshlanishida
87
xukumatni banklar faoliyatini vaqtinchalik to`xtatish bo`yicha majburlashdi va corralito (kichik devor) nomli cheklovni joriy qilishdi. Ushbu vaziyatda omonatchilar bankdanxaftasiga faqatgina 250$ olishlari mumkin edi. Corralito ayniqsa kunlik tranzaksiyalari faqatgina naqd pulga bog`liq bo`lib qolgan kambag`allar uchun juda katta taxlikali edi. Argentina jamiyatining ijtimoiy tuzilmasi zaiflashishni boshladi. Qattiq namoyishlarda salkam o`ttizga yaqin odamlar xalok bo`ldi. (10 -rasm)
15.10-rasm

Valyuta inqirozi izchillik bilan sodir bo`ldi.

Bank taxlikasi xukumat pesoning qadrini ushlab turish maqsadida foiz stavkalarni baland ushlab turishidan, shuningdek, bir argentina pesosini bir AQSH dollariga fiksirlangan kursda sotib olish va sotishiga rozilik beruvchi tuzilma valyuta kengashini saqlab turishning iloji yo`qligidan ogohlantirdi. Allaqachon kuchsizlangan banklar faoliyatini barbod qilishi sababli valyuta kengashini saqlab turish uchun foiz stavkalarni oshirish echim sifatida o`zining ahamiyatini yo`qotdi. Xalq kelajakda peso o`zining qiymatini yo`qotishini tan olishi oqibatida odamlar dollar uchun pesoni sotishi bevosita spekulyativ xujumni boshlab berdi. SHuningdek, xukumatning og`ir fiskal holati o`z qarzini to`lash imkonini bermasligi investorlarning pulni mamlakatdan olib chiqib ketishiga shartsharoit yaratib berdi. Bu holat qo`shimcha peso savdosiga olib keldi.
2001- yil 23- dekabrda xukumat tashqi qarzlar to`lovini kamida oltmish kunga to`xtatib qo`yishga majbur ekanligini e‘lon qildi. 2002- yil 2- yanvarda xukumat valyuta kengashini tark etdi. (11-rasm)
15.11-rasm

88

15.12-rasm

89