Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida qaralishi nazariyasini o‘rganish

---

Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida
qaralishi nazariyasini o‘rganish
«Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida qaralishi
nazariyasini o‘rganish" mavzusida, matematikada sonlar bilan
ishlashning eng asosiy qismi sonlarni miqdorlarga ajratish va
ulardan foydalanishdir. Bu nazariya, bir qancha amallar bilan
bog'liq, masalan, bo'linma, ko'paytirish, qo'shish va ayirish
amallarida yuqori samaraga ega bo'ladi. Natijada, sonlarni
miqdorlarga ajratish va ulardan foydalanish, sonlarni yaxshi
tushunish va ulardan maqsadga muvofiqlar shakllantirishga imkon
beradi. Bu tezisda, natural sonlarni miqdorlarga ajratish va ulardan
foydalanishning nazariyasini o'rganish masalalari ko'rsatiladi. 

---

Miqdorlarni o‘lchash bilan shug’ullanish matematikada katta ahamiyatga ega
bo’lgan bir mavzu hisoblanadi. Miqdorlarni o‘lchash quyidagi 2 bosqichda amalga
oshiriladi: 
1) miqdorni bir birligiga nisbatan o‘lchash; 
2) o‘lcham birliklari orqali miqdorni aniqlash. 
Natural sonlar esa miqdorlarni o‘lchashda keng tarqalgan sonlar hisoblanadi. 
Bu sonlar haqiqiy obyektlarni ifodalashda, hisob-kitobda, texnikada va boshqa
sohalarida keng tarqalgan miqdorlar sifatida qo‘llaniladi. Bu tuzilganligi bilan
natural sonlarni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida qaralishi nazariyasi
matematikada katta ahamiyatga ega bo’lib, turli sohalarda qo‘llaniladi. 
"Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida qaralishi" nazariyasi, 
matematikada oldindan tushgan va amalda ko‘plab qo‘llanadigan muhim bir
konsept hisoblanadi. Bu nazariya, natural sonlarni amaliy ko‘rsatish va ulardan
foydalanishda juda muhimdir.
Natural sonlar, tasavvur qilishimiz mumkin bo‘lgan doimiy va butun
sonlardir. Masalan, 1, 2, 3, 4, 5, ... kabi sonlar natural sonlarga misol hisoblanadi. 
Bu sonlar miqdorlarni o‘lchashda ham juda katta ahamiyatga ega. 

---

Bu nazariya asosida, miqdorlarni o‘lchashda foydalaniladigan
qo‘llanmalar va ko‘nikmalar yaratilgan. Bular o‘z ichiga o‘zaro aloqalar va
urf-odatlar asosida shakllangan. O‘lchov usullari va ko‘nikmalaridan biri
bo‘lgan o‘lchash natijalari sifatida qaralishi nazariyasi, miqdorlarni
o‘lchashning asosiy omiliga aytiladi.
Bundan tashqari, bu nazariya matematikning boshqa sohalariga ham 
ta’sir qilgan. Misol uchun, fizika va kimyo da miqdorlarni o‘lchashda bu
nazariya juda muhimdir. Shuningdek, tijorat, transport va boshqa sohalar
ham miqdorlarni o‘lchashda shu nazariyadan foydalanadi. 
Bundan tashqari, "Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida
qaralishi" nazariyasi, matematikadagi statistika, sonlarni aniqlash, hisob-
kitob va boshqa sohalarga ham ta'sir qilgan muhim bir nazariyadir.

---

■ Quyidagi masalani miqdorlar (kesmalar) nazariyasi nuqtai nazarida talqin
qilib yeching.
■ “Oshxonaga 7 kg kartoshka va 5 kg sabzi olib kelindi. Tushlikda 6 kg
sabzavot ishlatildi. Oshxonada necha kilogramm sabzavot ishlatilmay
qoldi?”
■ Yechish: Oshxonaga keltirilgan kartoshkalar massasini a kesma
ko’rinishida, sabzilar massasini b kesma ko’rinishida tasvirlaymiz. U 
holda hamma keltirilgan sabzavotlar massasini a ga teng AB kesmadan va
b ga teng BC kesmada tuzilgan AC kesma yordamida tasvirlash mumkin. 
AC kesma uzunligining son qiymati AB va BC kesmalar son
qiymatlarining yig’indisiga teng bo’lgani uchun keltirilgan sabzavotlar
massasini qo’shish amali bilan topamiz: 7+5=12 (kg).

---

Endi masalaning ikkinchi qismini izohlab yechamiz. Jami sabzavotlardan
tushlikda 6 kg sabzavot ishlatildi. Keltirilgan sabzavotlarni ifodalovchi
AC kesmani
tasvirlab, undan tushlikda ishlatilgan sabzavot massasi c ga teng CD kesma
yordamida
t
asvirlab, AC va CD kesmalar son qiymatlarining ayirmasiga teng AD 
kesmani tasvirlaymiz. Demak AD kesma son qiymati keltirilgan jami sabzavotlar
massasini ifodalovchi AC va tushlikda ishlatilgan sabzavotlar massasini ifodalovchi
CD kesmalar son qiymatlari ayirmasiga teng. Shuning uchun AD kesma son 
qiymati ayirish amali bilan topiladi: 12–6=6 (kg).