Навоий кон-металлургия комбинати

 
Ishdan maqsad: Flotoreagent eritmalari tayyorlashni o’rganish, flotatsiya 
jarayonida qo`llaniladigan flotomashinalar ustida tadqiqot va tajriba o`tkazib malaka 
egallash. Flotoreagentlarni flotomashinalarga joylash ketma–ketligi va flotatsiya 
usulida rudalarni boyitishning boshqa jihatlari bilan tanishish.
Qisqa nazariy ma`lumotlar 
 
Flotatsiya jarayoni qattiq, suyuq va gazsimon fazadan tashkil topgan geterogen 
tizimda sodir bo`lganligi sababli yuzalar tutashishi va ajralish yuzalaridagi fizik - 
kimyoviy hodisalar katta ahamiyat kasb etadi. Har bir ajralish sirti juda muhim 
ahamiyatga ega. Chekkadagi qatlamda (sirtda) joylashgan molekulalar, ularni ustida 
turgan molekula bo`lmaganligi sababli, ular energetik kompensatsiyalanmagan, ya`ni 
ularda erkin sirt energiyasi bo`ladi. 
Amalda istalgan mineral kompleksi uchun uning tarkibidagi mineralni 
flotatsiya usulida ajratib olish mumkin. Minerallarning flotatsiyalanish qobiliyati 
flotatsiya o’tkazish sharoitiga, yanchilgan ruda yirikligiga, jarayonning davom etish 
vaqtiga, pH muhitga, rudaning mineralogik tarkibiga va boshqa sabablarga bog’liq.
Flotatsiyalanish qobiliyatiga ko`ra minerallar 3 turga bo`linadi: 
1. Tabiiy gidrofob yuzali kuchli tabiiy flotatsiyalanuvchi minerallar; 
2. Sezilarsiz gidrofob yuzali kuchsiz tabiiy flotatsiyalanuvchi minerallar; 
3. Gidrofil yuzali tabiiy flotatsiyalanish qobiliyatiga ega bo’lmagan minerallar. 
Fosforit rudalarini asosiy boyitish usullaridan biri flotatsiya usuli hisoblanadi. 
Bu rudalarni flotatsiya usulida boyitish quyidagi sabablarga ko`ra qiyinlashadi: 
a) ruda tarkibidagi fosforitning dispersligi va ruda tarkibidagi minerallarning 
flotatsiyalanish xossalarining bir-biriga yaqinligi; 
b) ruda tarkibida yaxshi flotatsiyalanuvchi kalsiy karbonat va magniy 
karbonatlarning mavjudligi (asosiy qiyinchilik dolomitni ajratishda paydo bo`ladi); 
v) ruda tarkibida temir gidroksidi va boshqa gidroksidlarning mavjudligi. Ular 
nafaqat ajralayotgan mineral zarrachalarining flotatsiyalanishi farqini kamaytiradi, 
balki, zarrachalarning boyitmaga o`tishida ularning texnologik xossalarini 
pasaytiradi. Undan tashqari rudani yanchishda gilli qo`shimchalarning qatnashishi 
ko`p miqdorda juda mayin shlam hosil bo`lishiga olib keladi va flotatsiya jarayoniga 
keskin salbiy ta`sir ko`rsatadi. 

---

23 
g) fosforit boyitmalarining nisbatan arzonligi sababli qo`llaniladigan reagentlar 
arzon bo`lishi shart. Shu sababli murakkab flotatsiya sxemalarini qo`llash foyda 
keltirmaydi. 
Fosforit rudalarini flotatsiya usulida boyitish uchun ko`plab izlanishlar olib 
borilgan. Bu rudalarni boyitish uchun odatdagi nosulfid rudalar uchun qo`llaniladigan 
reagentlar ishlatiladi. Yig’uvchi reagent sifatida har xil sirt faol moddalardan 
(solidofil polyar guruhli moddalar) foydalaniladi. Bu reagentlar ko`p va arzon 
hisoblanadi. Ko`p holatlarda ushbu reagentlar suvda kam eruvchi uglevodorodlar 
(apolyar yig’uvchilar) bilan birgalikda ishlatiladi. Negaki, sirt faol moddalar yig’ish 
xususiyatidan tashqari ko`pik hosil qilish xossasiga ham ega bo`lib, fosforitni 
flotatsiya qilishda alohida ko`pik hosil qiluvchi reagentlar qo`llanilmaydi.