Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

Laboratoriya ishining bajarilish tartibi 
Topshiriq 1. Ish o’rnidagi mikroiqlim parametrlarini o’lchang va uning eng qulay sanitariya me’yorlariga 
mos kelishi yoki kelmasligi to’g`risida xulosa qiling. 
Ish zonasida atmosfera havosi haroratini termometr, atmosfera bosimini barometr-aneroid va havo 
namligini gigrometr M-19 yordamida o’lchang. 
a) Ish o’rnidagi atmosfera havosi nisbiy namligini psixrometr PBU-1M yordamida aniqlang. Buning uchun 
maxsus idishda distillangan suv sathini tekshiring, agar suv sathi pasaygan bo’lsa, suv bilan to’ldiring. Shu bilan 
birgalikda ho’l termometr idishi devorlariga va suvga tegmasligi lozim. Ho’l va quruq termometrlarning 
ko’rsatgichlari o’zaro o’zgarmas ko’rsatgichga ega bo’lgandan (stabiliziruyutsya) so’ng ular ko’rsatgichlarini 
bayonnomaga yozib oling va aniqlangan qiymatlar yordamida psixrometrik jadvalga asoslanib nisbiy namligni 
aniqlang. 
b) Havoning nisbiy namligini M-34 aspiratsion psixrometr yordamida aniqlang. Ho’l termometrni batist 
bilan o’ralgan qismini tomizgich (pipetka) yordamida distillangan suv bilan ho’llang, psixrometr shamollatgichini 
ishga tushirib 4 minut davomida ishlatib uning ko’rsatgichlari o’zgarmas holga kelgandan (stablizatsiya) so’ng, 
olingan raqamlarni bayonnomaga to’ldiring. Psixrometrik jadval yordamida havoning nisbiy namligini aniqlang. 
v) Ish o’rnidagi havo haroratini yerdan 1,5 metr balandliqsa EA-2M termoanimometr yordamida o’lchang. 
Buning uchun termoanimometr EA-2M ni gorizontal holatda o’rnating va kuchlanishi 220V bo’lgan tarmoqqa 
ulang va signal lampochkasi yonishini kuzating. Maxsus qutichadan datchikni olib, teleskopik ushlagichni 
qo’zg`atmay turib o’lchovchi asbobga o’rnating. Asbobning ishga tushirgichi P^ ni T holatga keltiring, ishga 
tushirgich "PG'- "Kont" holatiga qo’ying. Dastak "Napr" yordamida asbob milini (strelkasini) shkalani maksimal 
bo’linmasiga o’rnating. Ishga tushirgich "P]" ni "Izm" holatiga o’tkazing. Muhofaza qiluvchi metall qobig`ini 
qo’zg`atib o’lchagich (datchik) ni talab qilingan balandlikda o’rnating va asbob ko’rsatgichlarini yozib oling va 
uni graduslarga aylantirib grafik yordamida aniqlang.g) yerdan 1500 mm balandlikda bo’lgan ish o’rnidagi havo 
harakati tezligini EA-2M termoanimometr yordamida aniqlang. 
Buning uchun shamollatgich ishga tushiriladi, asbob datchigi metall futlyarga solinadi. Ishga tushirgich 
(pereklyuchatel) "P^" ni "A" holatiga qo’ying. Ishga tushirgich "Pr -"Kontr" holatiga keltiring. Dastak (Ruchkoy) 
yordamida "Podogrev" ni asbob milini shkalaning eng maksimal bo’lagiga keltiring. Ishga tushirgich "Pr ni -
"Izm" holatiga o’rnating, muhofaza qiluvchi metall qutidan o’lchagichni (datchiq) olib uni havo oqimi yo’nalishi 
ostiga o’rnating. O’lchov asbobi ko’rsatgichlarini yozib oling va uni gradirlovlangan grafik yordamida m/s larda 
havo harakati tezligini aniqlang. 
d) Xuddi shu ish o’rnida havoning harakat tezligini parrakli animometr ASO- 3 yordamida o’lchang. 
Buning uchun asbobning uch o’lchagich: ming, yuz va o’n birlik qiymatlari yig`indilarini yozing. So’ngra maxsus 
moslama - arretir yordamida parrakdan o’lchagichni o’chiring. Bunda asbobni shunday joylashtiringki parrak o’qi 
havo harakatiga paralel bo’lsin. Asbobning parragi harakatga kelgandan keyin (oradan 10-15 sekund vaqt 
o’tgandan) bir vaqtning o’zida sekundomer va animometr o’lchagichini ishga tushiring, oradan 1-1,5 minut 
o’tgandan so’ng sekundomer va o’lchagichni to’xtating. Asbobni oxirgi ko’rsatgichini yozib oling. Boshlang`ich 

---

va oxirgi o’lchash natijalari farqini o’lchash vaqtiga bo’lib shkaladagi son birligini 1 sekundga to’g`ri keladigan 
qiymatini aniqlang. (o’lchagichni ishlash tezligi). 
Havo harakat tezligini (gradirlovlangan) grafik yordamida aniqlang. Buning uchun bir sekundga to’g`ri 
keladigan shkala son birligini vertikal o’q bo’ylab, joylashtirib, gorizontal o’qdan unga mos keluvchi havo 
harakati tezligi qiymatini m/s larda aniqlang. 
Ish o’rnida aniqlangan mikroiqlim parametrlarini davlat standarti SanQvaN № 0324-16 me’yorlariga mos 
kelishi va kelmasligini solishtiring.