Nefelometrik analiz usılınıń teoriyalıq tiykarları

2.1. Proekttı ólshew teoriyası hám ámeliyatı
Derlik hár qanday maqsette isletiletuǵın suw sapasınıń zárúrli kórsetkishi mexanik qospalardıń bar ekenligi - toqtatilgan elementlar, ılay bólekleri, ılay, yosunlar hám basqa mikroorganizmlar hám basqa kishi bólekler. Toqtatilgan elementlardıń ruxsat etilgen muǵdarı keń kólemde, sonıń menen birge, olardıń mazmunı menen parıq etedi. Mısal ushın, sawıpıw diywalındaǵı suw úlken muǵdardaǵı pataslıqlardı óz ishine alıwı múmkin. Zamanagóy joqarı basımlı bug ' qazanlarında suw derlik pútkilley pataslantıratuǵın elementlardan tazalanıwı kerek. Ishimlik suwı suspenziyalari zıyanlı mikroorganizmlarning ósiwine járdem beredi hám xlorlashning natiyjeliligin azaytadı, bul bolsa sog'liq ushın qáwip tuwdıradı. Kóplegen jaǵdaylarda, ishimlik suvida kóp muǵdarda suspenziya qabıl etiliwi múmkin emes, sebebi estetik sebeplerge kóre, sonıń menen birge, suspenziya ximiyalıq hám biologiyalıq testlerdiń nátiyjelerin buzıwı múmkin. Suwda toqtatilgan qattı bólekler suw úlgisi arqalı nurdıń ótiwin buzadı hám ılaylılıq dep atalatuǵın suwdiń muǵdarlıq xarakteristikaın jaratadı. Amerika den sawlıqtı saqlaw assotsiatsiyasi (APHA) ılaylılıqtı " tuwrıdan-tuwrı úlginen ótiw ornına jaqtılıq tarqalıwı hám jemiriliwine alıp keletuǵın optikalıq ózgesheliktiń cifrlı xarakteristikası" dep tariyplaydi
Ílaylılıqtı anıqlawdıń eki qıylı usılı ámeldegi: Amerika, standart usıl 2130 hám Evropa-Iso 7027. Hár eki usılları tómen ılaylılıq hám kishi reń tásiri menen suw úlgileri menen islew ushın mólsherlengen. Biraq, bul usıllardan paydalanıp, úlgilerdiń ılaylılıǵın anıq hám joqarı seziwsheńlıq menen anıqlaw múmkin bolmaǵan bir qatar mısallar bar. PTD colspan=/tdp align= - ravilo arqa diseksiyon detektorı aǵımı sıyaqlı, bul elementlar júdá reńli matritsa yamasa reńli atala bólekleri yamasa hár ekewi de bar. Bunnan tısqarı, element floresan bolıwı múmkin hám bólekler derlik birdey dárejede bolıwı múmkin. Bunday ayrıqshalıqlar nátiyje ushın úlken qatege jol qóyadı hám joqarıdaǵı usıllardıń qásiyetlerin sezilerli dárejede jamanlastıradı. Sol sıyaqlı ayrıqshalıqlar, mısalı, hár qıylı ishimlikler, qatronlar, aǵashnı qayta islew kárxanalarınıń shıǵındı suwi, anıqlanǵan maylar, egerdegi bakteriyalar koloniyalari hám basqalar.
2130 standart usılı boyınsha ılaylılıqtı anıqlawda keń spektrli jaqtılıq dáregi-akkor shıra isletiledi. 2100 an turbidimetrinde jaqtılıq málim bir tolqın uzınlıǵı nurın alıw ushın interferentsiya filtrinen ótiwi múmkin. Filtrlerden paydalanıw reńlerdiń tásirin pútkilley saplastırıwǵa hám qurılmanıń bayqaǵıshlıǵın sezilerli dárejede jaqsılawǵa múmkinshilik beredi.
Qaysı úlgiler menen islew ushın jaqtılıq filtrine mútajlik bolıwı múmkin? Áwele, tıǵız reń beriw bayqaǵıshlıqtı bostiradigan zatlar menen. Bunnan tısqarı, joqarı kórsetkishlerge alıp keliwi múmkin bolǵan floresansga iye bolǵan úlgiler alternativ jaqtılıq dáreklerinen paydalanıwdı talap etedi. hám aqır-aqıbetde, júdá reńli bóleklerdi óz ishine alǵan ortalıqta ılaylılıqtı anıqlaw júdá kishi bolıp tabıladı, sol sebepli turbidimetr olarǵa bayqaǵısh emes, sonıń menen birge alternativ jaqtılıq dáregi járdeminde optimallashtirishni talap etedi.
Úlginiń reń spektrini hám reńniń qurılmanıń qásiyetlerine tásirin anıqlaw ushın spektral skanerlew talap etiledi. Skanerlew nátiyjelerine kóre, shawqım ámeldegi bolǵan tolqın uzınlıǵın anıqlaw hám ılaylılıqtı anıqlaw ushın tolqın uzınlıǵınıń optimal ma`nisin tańlaw múmkin. Eger úlginde kishi bólekler ámeldegi bolsa, matritsaga tásir etpeytuǵın sızıqtıń qısqa tolqın regioninde tańlanıwı kerek. Eger úlgindegi kishi bóleksheler ámeldegi bolmasa, uzaq tolqınlardan paydalanıw múmkin. Úlgi statyası menen nurdıń jemiriliwi haqqındaǵı maǵlıwmatlar tiykarında tańlanıwı kerek.
Tiyisli filtrdi tańlawda jaqtılıq dáregi hám detektorlarning spektral qásiyetlerin esten shıǵarmaslik kerek. Ádetde, Hach turbidimetrleri akkor shıra menen úskenelestirilgen. Akkor shıra spektri 600 nm den artıq tolqın uzınlıǵı menen keń polosali filtrlerden paydalanıw imkaniyatın beredi. Eger tolqın uzınlıǵı 600 nm den kem bolǵan tar tolqınlı filtr yamasa filtr ornatılǵan bolsa, derekten alınǵan jaqtılıq muǵdarı ılaylılıqtıń anıq tariypini támiyinlew ushın etarli bolmaydı. Sonday etip, 600 nm den artıq bolǵan keń tolqınlı filtr bul qurallarda detektorlardıń signalın asırıw ushın eń sáykes keledi.
Tolqın uzınlıǵı 1 úlgisi 2 úlgisi 3 úlgisi
455 nm 37,3 31,4 147
620 nm 0,76 1,13 1,6
860 nm 0,114 0,168 0,627
Keste 2100 an turbidimetr ılaylılıq oqıwǵa jaqtılıq dáregi tolqın uzınlıǵı tásiri.
Proekt tariypin optimallastırıw ushın alternativ filtr sistemasınan paydalanıw mısalı - kúsh transformatorlarında izolyatsion maylar. Maylar boyalǵan hám submikron ólshemli bóleklerdi óz ishine aladı. Qurılmalardıń ılaylılıqqa salıstırǵanda bayqaǵıshlıǵın asırıw ushın minimal tolqın uzınlıǵı bolǵan jaqtılıq talap etiledi, bul rangga tásir etpeydi. Saylanǵan filtr, sonıń menen birge, turbidimetr tuwrı islewi ushın etarli jaqtılıqtan ótiwi kerek. Spektr tekseriwi sonı kórsetdiki, tolqın uzınlıǵı 580 nm den kem bolsa, reń aralasıwǵa alıp keledi. Sol tiykarda 620 nm tarmaqlı keńligi menen 40 nm filtri saylanǵan. Bul qurılmanıń ılaylılıqqa salıstırǵanda eń joqarı seziwsheńligine erisiwge múmkinshilik berdi hám usı waqıtta rangga salıstırǵanda seziwsheńlıqtı jónge salıw etdi. Bunnan tısqarı, tarmaqlı keńligi qurılmanıń tuwrı islewi ushın etarlicha úlken. Eger ılaylılıqtı anıqlawda alternativ tolqın uzınlıǵı ma`nisinen paydalanıw joybarlawtırılsa, paydalanıwshı texnikası úlginiń qásiyetlerine hám tayarlaw texnologiyasına baylanıslılıǵın túsiniw kerek. Eger paydalanıwshı metodologiyasini soǵan uqsas processga ótkeriw zárúr bolsa, aldın ol qanshellilik paydalı ekenligin hám qızıǵıwshılıq úlgilerine qanshellilik sáykes keliwin anıqlap alıwıńız kerek.
1. Ápiwayı nefelometrlerde, basqa optikalıq ásbaplarda bolǵanı sıyaqlı, lampalar hám detektorlar shawqım hám waǵırlınıń tiykarǵı dárekleri esaplanadı. Jaqsılanǵan silikon foto detektorlarınan paydalanıw detektor menen baylanıslı mashqalalardi jónge salıw etedi. Koefficientlerde islew shıyshe ılaylılıǵı hám optikalıqaning shańlanıwı, detektorlar hám kúsheytgishlerdiń temperaturaǵa baylanıslılıǵı sıyaqlı tásirinlerdi qoplaydi. Qurılma uzaq waqıt dawamında turaqlı bolǵanı sebepli, qurılmanıń úzliksiz kalibrlashi talap etińmeydi.
2. Ekran sisteması nefelometrik detektordı biygana nurlardan jetilisken izolyatsiyalashni támiyinleydi, bul bolsa kishi ılaylılıq úlgileri menen islewde kóbirek anıqlıqqa erisiwge múmkinshilik beredi.
3. Old diseksiyon detektorı, kishi bahalarda qurılmanıń bayqaǵıshlıǵına tásir etpesten, keń sheńber degi oqıwlardıń doğrusalligini támiyinleydi. Lineer xarakteristikalar nátiyjelerdi cifrlı formada usınıwǵa múmkinshilik beredi - barlıq abzallıqları -jumıstıń qolaylıǵı, oqıwdı alıp taslawda qáteler joq ekenligi, joqarı pikseller sanın hám shawqımlardı bahalaw qábileti.

Forma. 1 laboratoriya turbidimetri 2100 an

Forma. 2 laboratoriya turbidimetri 2100 n

Forma. 3. Portative turbidimeter 2100 P

4. Signallardıń qatnası boyınsha islew qurılmalardıń rangga salıstırǵanda bıyparqligiga alıp keledi. Ótken jaqtılıq hám tarqaq úlgi arqalı shama menen birdey aralıqtı basıp ótkenligi sebepli, olardıń eritpesi yamasa bóleksheleriniń reńi birdey boladı. Signallardıń qatnası boyınsha islegende, reńniń tásiri sezilerli dárejede azayadı.

5. Teris tarqalıw detektorı 4000-10000 NTU aralıǵinda islewge múmkinshilik jaratıwshı júdá joqarı ılaylılıq dárejesinde sızıqlı ózgeshelikke iye.
2100 n, 2100 AN, 2100 AN iyis, 2100 N iyis hám 2100 P mutnomerlari birinshi náwbette suw xojalıǵı mútajlikleri ushın islep shıǵılǵan bolsa -de, olardıń qásiyetleri sanaattıń kóplegen jańa tarawlarında paydalanıwǵa múmkinshilik beredi. 18, 19 hám 20 nomerlerinde 2100 an, 2100 N hám 2100 P turbidimetrleri bar.
Turbidimetriya-bul ólshewdiń analitik usılı bolıp, ol islep shıǵarıw arqalı ótetuǵın jaqtılıq nurınıń qanshellilik hálsizleniwin anıqlaydı. Bul zaiflashuv bólekler tárepinen nurdıń jemiriliwi hám tarqalıwı hádiyseleri sebepli júzege keledi.
Keyin suspenziyada ámeldegi bolǵan bólekshelerdiń ólshemleri odaǵı ılaylılıqtı ólshew arqalı anıqlanıwı múmkin. Usı mánisten alıp qaraǵanda, bul procedura nurdıń jemiriliwi hám tarqalıwın muǵdarlıq bahalaw ushın isletiledi: onıń bólekshe kólemine hám suspenziyada konsentraciyasına baylanıslılıǵın kórsetedi.