Nefelometrik analiz usılınıń teoriyalıq tiykarları

2.2.Fototurbidimetrik titrlew.
Turbidimetrik analizlerde júdá suyultirilgan dispers sistemalar ushın fotometrik analiz nızamlarına ámel etedi. Birdey optikalıq ózgeshelikke iye bolǵan suspenziyalarni alıw ushın temperatura turaqlılıǵına, eritpelerdiń aralasıw tártibi hám aralasıw tezligine qatiy ámel qılıw kerek, eritpelerdiń salıstırmalı toyinganligi biygana elementlardıń bar ekenligi úlken áhmiyetke iye. Fototurbidimetrik titrlash usılı menen aqırǵı noqat anıqlanǵanda ushıratılǵan qıyınshılıqlar názerge alınbaydı.
Fototurbidimetrik titrlashda fotokolorimetrik titrlash usılın qollab orınlaw múmkin. Bunda tekseriliwshi eritpe saqlaǵan kyuvetaga byuretkadagi reagent eritpesinen az-ozdan tamshılap qasıladi.
Reagent anıqlanıwshı ion menen kem eriwsheń birikpe payda etiwi zárúr. Hár bir bólim reagent qasılganda galvanometr korsatkichi jazıp barıladı Titrlashning aqırǵı noqatında maksimum ılaylılanıw baqlanadı, bul galvanometr strelkası boyicha minimal korsatkichga togri keledi. Reagent qasıwdı dawam ettiriw ılaylılanıw intensivligin ozgartirmaydi, bazida xattoki, mayda bólekshelerdiń jabıwıp úlkenlew bólekshelerge aylanıwı esabına ılaylılanishning azayıwına alıp keledi. Aqırǵı noqat grafik usılda tabıladı.
Ádetde bul usılda kopchilik organikalıq dári elementlardıń sapası hám muǵdarı anıqlanadı. Hár qanday organikalıq elementlar ozining tómendegi parametrleri menen xarakterlenedi:
1. Reaksiyaǵa kirisiw qábiletine iye bolǵan funksional gruppalar saqlawı ;
2. Elementlardıń fizikalıq hám agregat xolati boyicha tekseriliwshi elementlar molekulalarınıń elektromagnit nurlar ajıratıwı.
Organikalıq element molekulalarına elektromagnit nurları tasir ettirilgende molekulalarda qozgolish payda baladı hám ozidan nur ajratadı. Elektromagnit nurlanıwdı elementlar menen ozaro tasiri nátiyjesinde element molekulasına malum muǵdar energiya jutıladı. Nátiyjede molekula daǵı energiya bir xolatdan basqa energetikalıq xolatga otadi. Áne sol energiya ozgarishlarini organıw infraqızıl (IQ) spektroskopiyani tiykarın quraydı.
Organikalıq elementlar molekulası dúzilisin anıqlawda elektromagnit nurlanıwdıń gamma nurlarınan baslap radio tolqin uzınlıǵınasha bolǵan barlıq nurlar qollanıladı. Ádetde organikalıq molekulalar átirap ortalıq menen ajıralmas baylanısde balatuǵın az ishki energiyasına iye baladı. Ishki energiya molekulalar xarakteri, atomlar hám atom gruppalarınıń shayqalıwı, hám de elektronlar háreketi menen belgilenedi. Molekulanıń ishki ozgarishi túrleri tiykarlanıp, olar ishki energiyasınıń nurlanıwına, yaǵniy sol ishki nurdıń elektromagnit tolqin uzınlıǵına baylanıslı. CHunki tolqin uzınlıǵı hám nurlanıw energiyası bir- biri menen baylanıslı.
Sol sebepli, elementlar ishki energiyasınıń sarıplanıwı, olar ajratatuǵın nurlanıw tolqin uzınlıǵına baylanıslılıǵı menen xarakterlenedi.
Elementqa malum chastota daǵı nur tasir ettirilse, molekula Kvant energiyasın utadı hám nátiyjede ol qozgalgan xolatga otadi. Onıń baslanǵısh energiyası E0 ozgaradi hám E2 ge shekem artadı. Yutilgan energiya ózinde h Kvant energiyasın ajıratıp ózi ni baslanǵısh E0 energetikalıq xolatiga qaytadı. Geyde yutilgan energiya qaytıp atırǵanda kemrek energiya ajıratıp baslanǵısh energetikalıq xolatga emes, bálki aralıq E1 xolatda qaladı.


Juwmaq
Men usıNefelometriya hám turbidimetriya kurs jumısın tayarlaw dawamında tómendegi juwmaqlarǵa keldim:
Nefelometriya (grekshe.. nisεφέλη - " bult " hám μετρέω — " ólshew") — elementtıń teń salmaqlılıqlı bólekleri tárepinen tarqalǵan jaqtılıq aǵımınıń intensivligi boyınsha elementtı úyreniw hám analiz qılıw usılı.
Tarqalǵan jaqtılıq aǵımınıń intensivligi kóplegen faktorlarǵa, atap aytqanda, analiz etilgen úlgindegi bóleksheler koncentraciyasına baylanıslı. Nefelometriyada nurni tarqatatuǵın bóleksheler kólemi úlken áhmiyetke iye.
Nefelometriya usılı 1912 de alım F. Kober tárepinen usınıs etilgen. Nefelometrik hám turbidimetrik analiz usıllarınıń mánisi tómendegishe. Belgilengen komponent suspenziya formasında bolıwı múmkin bolǵan kishi eriwsheń birikpe (Mrs) ga ótkeriledi. Keyininen nur intensivligi olshenedi, atala (nefelometry) yamasa ol arqalı ótip (turbidimetriya) tarqaq (FIG. 55).
Turbidimetriya-bul ólshewdiń analitik usılı bolıp, ol islep shıǵarıw arqalı ótetuǵın jaqtılıq nurınıń qanshellilik hálsizleniwin anıqlaydı. Bul zaiflashuv bólekler tárepinen nurdıń jemiriliwi hám tarqalıwı hádiyseleri sebepli júzege keledi.
Keyin suspenziyada ámeldegi bolǵan bólekshelerdiń ólshemleri odaǵı ılaylılıqtı ólshew arqalı anıqlanıwı múmkin. Usı mánisten alıp qaraǵanda, bul procedura nurdıń jemiriliwi hám tarqalıwın muǵdarlıq bahalaw ushın isletiledi: onıń bólekshe kólemine hám suspenziyada konsentraciyasına baylanıslılıǵın kórsetedi.