Neoklassik maktab iqtisodiy qarashlar guruh: 101 Moliya va moliyaviy texnologiya Bajardi: Mamaraimov Jasurbek Tekshirdi

NEOKLASSIK MAKTAB IQTISODIY QARASHLAR

Guruh: 101 - Moliya va moliyaviy texnologiya Bajardi: Mamaraimov Jasurbek

Tekshirdi: __________________

Qisqacha tavsif

• Alfred Marshall (1842-1924) neoklassik mikro nazariya otasi unvoniga ikki da’vogarlardan biri hisoblanadi (yana bittasi Leon Valras). Alfred Marshall A. Smit, D. Rikardo va J.S.Millning ijodi asosida bugungu kunda ham joriy qilingan iqtisodiy nazariya hamda iqtisodiy siyosatning tarkibiy asosi sifatida xizmat qiladigan tahliliy tushunchalar tizimini rivojlantirdi. Uning fikrlarini batafsil o‘rganish hozirgi kungi deyarli barcha mikroiqtisodiyotning hususiy muvozanat nazariyasini o‘z ichiga oladi. Bu bobda keltirilgan nazariyalarni bu buyuk mutafakkirning asarlariga kichkina kirish qismi sifatida qarash lozim.

Marshallning usuli

Marshallning usuli

Marshallning mashg’uloti va kelib chiqishi metodologiyada uning qarashlarida ham aks etdi. Uning matematik qobiliyati matematikaning kuchini iqtisodchining qo’llaridagi vosita sifatida to’liq habardor bo’lishiga majbur qildi.

Kompleks taxlil: Faol Marshal uslubi
Iqtisodiyotni o‘rganishni qiyinligi va murakkabligi haqida gap ketganda, Marshal ikkita sababni ko‘rsatadi. Bir tomondan qaraganda, har bir narsa boshqa narslarga bog‘liqdek tuyuladi. Tizimning barcha qismlari o‘rtasida qiyin va nozik aloqalar mavjud. Boshqa tarafdan qaraganda, vaqt ana shu iqtisodiy tadqiqotdagi qiyinchiliklarning sababi bo‘lib chiqadi.
Talab qilingan miqdor va narx bir-biriga teskari bog‘liqlikda bo‘ladi. Talab egri chizigi pastga va o‘ngga siljiydi. Talab miqdori o‘zgarishining narxning o‘zgarishiga nisbati egiluvchanlik koeffitsenti orqali namoyon etiladi. Talab miqdori va narx bir biriga teskari bog‘liq bo‘lganligi sababli, hisoblangan talab egiluvchanligi koeffitsenti manfiy bo‘lgan. Odatda, ijobiy egiluvchanlik koeffitsentini olish uchun tenglamaning o‘ng tomoniga manfiy belgisi qo‘shilgan. Mahsulot narxining talab qilingan miqdorga ko‘paytmasi iste’molchilarning umumiy xarajatlariga teng bo‘ladi yoki ayni paytda sotuvchining umumiy daromadiga teng bo‘ladi
Naflilik funksiyasi quyidagicha berilgan:
U= f1*qA + f2*qB + f3*qC +........+ fn*qN

Hozirgi kungi amalda ishlatiladigan naflilik funksiyasi o‘rnini bosuvchi va bir birini to‘ldiruvchi mahsulotlar ta’sirini hisobga oladi va quyidagicha ifodalanadi:
U= f(qA, qB, qC ,.......qN)

3.Valras va umumiy muvozanat nazariyasi

Umumiy muvozanat nazariyasi

• bu barcha sektorlar bir vaqtda ko’rib chiqiladigan iqtisodiy tahlildir. Shunday qilib kimdir tizimga bo’lgan har qanday zarbaning bevosita va billvosita ta’sirini ko’rib chiqadi, kimdir esa bevosita ta’sir bilan bir qatorda bozorlar kesishuvi ta’sirini ko’rib chiqadi. Bu iqtisodiyot sektorlarining o’zaro bog’lanishlarini tajriba qilish oson, lekin buni qonuniylashtirish o’ta murakkab bo’lgan g’oyadir. Valrasning bunga qo’shgan ulushi qonuniy odatlarga mos umumiy muvozanat tizimini ishlab chiqqanligidir.

Valras nazariyalari.

• Qiymat modellarida 3 ta o’zgaruvchanlik borligiga qaramay, miqdorni ta’minlash va miqdorni talab qilish – muvozanatda faqatgina ikkitasi noma’lum, chunki talab miqdor taklifga miqdor ta’minlashga teng. Mol go’sht sanoatidagi muammo muvozanatlashgan qiymatni topish, undan keyin taklif uchun tenglama, talab uchun tenglama va ikkita noma’lumlardan tashkil topadi.

Iqtisodiyotninig sektorlari o’rtasidagi o'zaro uzviy aloqadorlik

Umumiy muvozanat yechimining imkoni bormi?

• Umumiy muvozanat yechimining imkoni bormi?
• Ba’zi shaxslarning fikriga ko’ra oddiy tenglama va noma’lumlarni topish bilan umumiy muvozanat mavjudligini xulosa qilish mumkin. Abraham Vald 1933- yilda buning voveiylik emasligini, uning mavjudligini isbotlash o’ta murakkabligini ko’rsatib berdi. Faqatgina 1954- yilga kelib Gerard Debrau va Kennet Arrov umumiy muvozanatning yechimi borligini isbotlashdi.
• Agarda yechimi bor bo’lsa, iqtisodiy ma’noga ega bo’ladimi yoki negativ qiymat va miqdorlar yig’indisi bo’ladimi?

Valras tizimida maxsulot qanday o’ringa ega?

• Valras tizimida maxsulot qanday o’ringa ega?

 Valras tizimi mahsulotni o’z ichiga olgandek ko’rinsada, diqqat bilan qaralganda u o’zgarish modeli ekanligini va maxsulot bunga aloqador emasligi ayon bo’ladi. Bunda boshlanishiga doimiy qaytish bo’lsada bu hech qanday muammoni keltirib chiqarmaydi; lekin qaytishda osish bo’lsa, bu modelda jiddiy muammo mavjud

Iqtisodiyotning turli sohalarida bozorlar tomonidan yuzaga kelgan mo’tadil sharoit boshlang’ich iqtisodiyot uchun umumiy muvozanatga mos keladimi?
Valras bu murakkab savolga javob berdim deb o’ylagan edi, lekin unday emas. Bu yerda doimiylik kuzatilishi natijasida yuzaga keladigan qat’iy sharoitlar mavjud.
Bozorlar tomonidan aniqlangan va umumiy muvozanat yechimi tomonidan berilgan noaniqliklar so’nggi maxsulotlarning, omillarning qiymatidir, so’nggi maxsulotlar miqdori taminlanadi va miqdor talab qilinadi, omillar miqdori taminlanadi va miqdor talab qilinadi. Bu yerda qiymat va miqdorning boshlang’ich iqtisoiyotning umumiy muvozanati uchun yagona to’plami mavjudmi?