RENESSANS TA’LIM UNIVERSITETI Pedagogika va psixalogiya 103-guruh talabalari Madraximova Muyassar va Isakova Аysaraning Psixofiziologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti Nerv sistemasi Нерв системасининг функсияси 2 қисмга бўлинади: - 1-функсия одам организмининг барча ҳужайра, тўқима, органлари ва системаларининг ишини бошқариш, тартибга солиш ва уларнинг озаро боғланишини таминлаш.(И.П.Павлов қуйи функсия деб атаган) Бу вазифани орқа мия, узунчоқ, ўрта, оралиқ мия ва миячадаги нерв марказлари.
- 2-функсия ташқи муҳит б/н бўгланиш, мослашиш, атрофдагилар б/н муносабат ўрнатиши (фикрлаш, ўрганиш, муоммала)ни таминлаш (Павлов олий нерв фаолияти деб атаган) Вазифани бош мия ярим шарлари ва пўстлоқдаги нерв марказлари.
Нерв сис. 2қисмдан: - Периферик нерв сис. – орқа миядан чиқувчи 31жуфт сезувчи ва ҳаракатлантирувчи нерв толаси, бош миядан чиқ. 12жуфт нерв ва умуртқа поғон. Aтрофида ва ички орг.да жойлашган нерв тугунлари киради.
- Марказий нерв сис. – орқа ва бош мия киради.
Функсиясига кўра нерв сис 2қисмга - Соматик нерв сис. - одам танасининг сезги орг/, скелет мускул/и ишини бошқаради
- Вегетатив нерв сис. – ички орг./ (айр., қон айл., овқат ҳазм қил., жинсий) ва ички секреция безлари ишини ва моддалар алмашинувини бошқаради.
Орқа мия - умуртқа поғонаси каналда жойлашган, 40-45см, 30-40 гр бўлади. 31-33та (8таси бўйин; 12таси кўкрак; 5таси бел; 5таси думғаза қисмида жойлашган) сегментдан иборат.
- 1-ташқи қисм оқ модда нерв толаларидан
- 2-ички қисм кулранг модда нерв ҳужайраларидан
Орқа мия сегментлари функсияси: - бўйин сегменти нерв марказлари бош соҳасидан кўкракнинг 5-қовурғасигача, қўлнинг ташқи юзаси, кафт ва бармоқлар териси ва мускулининг сезиш ва ҳаракатланишини там.
- - кўкрак сегменти нерв марк./ 5-қовурғагдан қовуққа қадар ва қўлнинг ички юзаси тери ва мускуллари ва шу соҳадаги ички аъзоларнинг сез. ва ҳарак. там.
- - бел сегменти нерв марк./ қовуқдан бошлаб оёқ/нинг олдинги юзаси ва бармоқ/гача бўлган тўқима ва орг/ сез. ва ҳарак.
Бош мия - бош мия 2 қисмдан иборат бош мия ярим шарлари ва бош миянинг ствол қисми (узунчоқ мия; Варолиев кўпри (мия кўпри)ги; ўрта ва оралиқ мия ва мияча киради)
- Узунчоқ мия: рефлектор ва ўтказувчанлик функ. бажар. Рефлектор функ- нафас олиш, юрак ишини бошқариш маркази; кўзни очиб-юмиш, кўз ёши, йўталиш, аксириш, ошқозон-ичакда шира ажралишини бошқариш рефлекслари маркази жой.
- мия кўприги (Варолиев кўприги) – рефлектор ва ўтказувчанлик функ. – учлик, кўз соққасини ва юз мускулларини ҳаракат. Нерв марказ/ жойлашган.
- Ўрта мия: қорамтир моддали нерв маркази овқатни чайнаш ва ютиш рефлексларини, қўл бармоқлари нозик ҳаракатини бошқаради. Қизил тана – мускуллар таранглигини. Пўстлоқ ости кўриш марк.
Пўстлоқ ости ешитиш марк.
- Оралиқ мия – кўриш дўмбоқлари (таламус) ва дўмбоқ ости соҳа (гипоталамус)
- кўриш дўмбоқлари (таламус) пўстлоқ ости сезги маркази б/б иссиқ совуқ, оғриқ, там, ҳид енг аввал шу марк. орқали қабул қилинади
- Гипоталамус – вегитатив нерв сис марк. жой. Ички азо/ кайифат, очлик тўқлик, ҳаяжон, модда алмаш. бошқ. Гипофиз иши ҳам бошқарилади
Do'stlaringiz bilan baham: |
