Ngn, ims arxitekturasidagi elementlarning parametrlarini xisoblash

Kodeklarni uzatish tezligi

Kodek turi	kodek tezligi kbit/s	Tovush kadrining razmeri, bayt	Kadrning umumiy uzunligi, bayt	Ortiqcha kadr koeffitsent k	Talab qilingan o‘tkazish tezligi, kbit/s
G. 711	64	80	134	134/80=1,675	108,8
G. 723.1 I/r	6,4	20	74	74/20=3,7	23,68
G. 723.1 h/r	5,3	24	78	78/274=3,25	5 17,225
G. 729	8	10	64	64/10=6,4	51,2

m turidagi kodekni qo‘llash sharoitida ma’lumot uzatish uchun o‘tkazuvchanlik polosasini quyidagi tarzda aniqlaymiz:

(8)

bu erda - ortiqcha kadr koeffitsent, har bir kodek uchun alohida xisoblanadi, kadrning umumiy uzunligini tovush kadri razmeriga nisbati.

Misol sifatida ommabop G.711 kodekini ko‘rib chiqamiz Uzatilayotgan xabarni shartli ravishda ikkita qismga bo‘lamiz: nutqli xabarga va xizmat qiluvchi protokollar sarlavxasiga. RTP/UDP/IP/Ethernet ( bu protokollar bizning vaziyatimizda ma’lumotlarni uzatish uchun talab qilinadi) protokol sarlavxalarining yig‘indisi 54 bayt (12+8+20+14). Bunday turdagi kodekdan foydalangandanda kadrning umummiy uzunligi 134 baytni tashkil etadi. Bunda ortiqchalik koeffitsient: k = 134/80 = 1,675ga teng bo‘ladi.
Bunday parmetrning asosiy maqsadini quyidagicha shakllantiramiz:
Bir bayt nutqli xabar uzatish uchun umumiy murakkablikdagi 1,7 bayt o‘lchamidagi kadrni uzatish lozim bo‘ladi (14.7- rasm).

1.7 rasm. IP tarmog‘i orqali uzatilayotgan G.711 kadr formati

VoIP tarmoqlari orqali kanalli kommutatsiyada telefon tarmoqlari uchun ma’lumot uzatishni qo‘llab quvvatlash xar xil tarzda amalga oshiriladi. Ma’lumki nutqli koder orqali faks xabarlarini modemli DTMF va shu kabi boshqa bog‘lanish turlarini a’malga oshira olmaymiz. Ko‘pincha bunday xabarlarni uzatish uchun kanallar emulyatori « cheklanmagan 64 kbit/s»dan foydalanamiz.

Transport resurslarini xisobga olgan xolda chaqiruvning ma’lum bir qismiga foydalanuvchilarining kompressor ma’lumotlarisiz xizmat ko‘rsatiladi, bunda G.711. kodlash yordamdida kanalda shaffofli to‘xtovsiz ma’lumotlar uzatiladi.
Amaliyot topshirig‘ini bajarishda har bir variant uchun aloxida qo‘llanilgan kodeklarning foizli kelishuvu berilgan, protsentli bog‘liqlikga qarab variantini ishlashi kerak. Har bir shlyuz uchun ushbu bog‘liqlikni tekshirish kerak.
IP tarmoq orqali foydalanuvchi axborotlarini uzatishni ta’minlash uchun, axborot signal protokollarini uzatish kerak, bunda trafiklarni uzatish uchun transport tarmoq resurslarini ham ko‘rib chilishi lozim.
Agar kommutator qurilmasi SIP, H.323 yoki LAN terminallaridan foydalanuvchi abonentlarni qo‘llab quvvatlash imkoniga ega bo‘lsa , u xolda unga munosib transport resurslarini ko‘rib chiqish lozim bo‘ladi.
SIP va H.323 terminallari multimedia xizmatlarini taqdim etish uchun xizmat qilsa, transport resurslarining ko‘payish ulushini bunday xizmatlar uchun sarflanadigan trafiklardan aniqlab olsa bo‘ladi. Bu kurs ishida bu ko‘zda tutilmagan.
Transport resurslari aniqlangandan so‘ng ulanishda yuqori qo‘rsatkichlar aniqlanadi. Paketli tarmoq orqali ulangan shlyuz qurilmalari interfeys turi va soni kabi ko‘rsatkichlarni aniqlaydi.
Interfeys miqdorini transport resurslari aniqlanish jarayonida tarmoqning topologiyasi orqali aniqlanadi.
Zarur bo‘lgan Transport resursini aniqlash uchun xar bir shlyuzni aloxida ko‘rib chiqamiz:
Loyixalash jarayonida shlyuzni xar xil ikki turdagi matematik model orqali ifodalaymiz. (1.8 rasm)

• 
  ommaviy yo‘qotishlar bilan tizimni xizmat ko‘rsatishi
  
• 
  Ommaviy kutishlar bilan tizimni xizmat ko‘rsatishi
  

Birinchi model loyixalangan shlyuzlar yordamida bir vaqtda qancha miqdorda abonentlarga xizmat ko‘rsatilayotganini aniqlash mumkin. Ikkinchi model yordamida esa ma’lumotlar uzatish kanalinig tasnifinni foydalanuvchi tomonidan uzatilishi lozim bo‘lgan ma’lumotlar oqimining talab etilgan sifat darajasidagi xizmat ko‘rsatishi ko‘rib chiqiladi.
Model real fizik jarayonlarni jaddalashtiradi, biz bu modelni tadqiq qilganimizda modelni qo‘llashdagi asosiy xolatlarga to‘xtalib o‘tamiz. Foydalanuvchilarga QoS bo‘yicha xizmatlarni taqdim etkanimizda xar bir chaqiruv parametrlari uchun chaqiruvga talab sifat ko‘rsatkichida (o‘tkazuvchanlik polosasi koder turi ) darajada xizmat ko‘rsatilmasa chaqiruv tashlab yuboriladi. SHu tarzda tizimdagi yo‘qotishlar chaqiruvlar emas balki ma’lumotlar uzatish uchun talab qilingan sifat darajasida xizmat ko‘rsatishga mavjud bo‘lmagan resurs xisoblanadi. Bunday yondashuv ba’zi bir model qurilmalarida qo‘llanilishi keng ko‘lamga ega.
SHlyuzdagi ma’lumotlar turli kodeklar yordamida qayta ishlanganligi sababli tarmoqqa ma’lumotlar xar xil tezlikda kelib tushadi va shu sababli biz chiquvchi kanalni xar bir kodek uchun aloxida ishlab chiqamiz. SHu tarzda biz SMO ni qullanilish kodeklari miqdoriga ko‘ra mantiqiy qismga ajratamiz va quyida keltirilgan ketma ketlik yordamida QoSdagi tezlikni xisobga olmagan xolda xisoblaymiz.
O‘zaro bog‘liq bo‘lgan xisoblarga o‘tamiz.
Ketma ketlik bo‘yicha turli xildagi kodeklar uchun talab qilingan transport resurslari bir xir.
Bu erda t - bitta abonent liniyasining o‘rtacha band bo‘lishi bo‘lsin.
Umumiy vaziyatda turli xildagi abonentlar ( maxalliy liniya ATS foydalanuvchilari) uchun o‘rtacha band bo‘lish extimolini xisobga olish juda muxim.



14.8 rasm. SMO ni ikki qismga mantiqiy bo‘linishi

Bu amaliy mashg‘ulot ishida xisoblarni jadalashtirish uchun turli xildagi abonent koderlari uchun yagona o‘lchov birligi qabul qilingan. Bu o‘lchov 2 minut.

t = 2 min,
μ – kelib tushuvchi chaqiruvlarga xizmat ko‘rsatish intensivligi
ρ –chaqiruvlarning yo‘qolishi.
Erlang kalkulyatori yordamida yo‘qolishi mumkin bo‘lgan chaqiruvlarni xisoblab chiqamiz, o‘rnatishimiz lozim bo‘lgan QoS bilan bog‘liq xizmatlarni mantiqiy bog‘langan ulanishlarini topamiz.
x – yuklamaga xizmat qilishi kerak bo‘lgan ulanishlar miqdori. Ma’lum bir turdagi kodeklar uchun qayta ishlashi.


- i turdagi bitta kodek ulanishi uchun o‘tkazuvchanlik polosasi, bu erda belgilangan bitta shlyuzda N ta sonli ulanish mavjud.
SHu tufayli,i kodekning chiqishidagi transport oqimi
(9)
Unda, transport oqimdagi bitta shlyuzni chiqishidagi foydalanuvchilarning trafigi
, (10)
Bu erda L -foydalanilayotgan kodeklar miqdori.
Barcha shlyuzlar uchun umumiy transport oqimini xisoblaymiz:

Bu erda M shlyuzlarning miqdori.

1.9 rasm. SHlyuzlardagi kodeklar.