Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. X. Xodjaev

 
 
 
Quyida keltirilgan lavhalar bilan tarnishing va qaysi 
mutafakkir haqida fikr yuritilayotganlini aniqlang. 
1-lavha. U Farg’ona hokimining o’gli bo’lib, otasi vafotidan 
so’ng taxtni egallagan. O’z yurtiga qalandar sifatida qaytib kelishni 
orzu qilgan. Ham sarkarda, ham shoir, ham tarixchi, ham geograf 
sifatida nomi tilga olinadi. 
2-lavha. U 1394-yilda Sultoniya shahrida tavallud topgan. 10 
yoshga to’lganda uni Muhammad Sultonning qizi Og’obegimga 
unashtiradilar. Ona tomonidan Og’obegimning nasl-u nasabi Oltin 
O’rda xoni O’zbekxon (1312-1342) xonadoniga mansub bo’lgani 
tufayli, u «ko’ragon» unvoniga sazovor bo’ladi. 
3-ilova. U 35 yil davomida mamlakatni boshqardi. Ko’pdan-
ko’p harbiy yurishlar va jang-u jadallarni amalga oshirdi. Ko’p 
mamlakatlar zabt etildi. Oqibatda Hindiston hamda Xitoydan Qora 
dengizga qadar va Orol dengizidan Fors qo’ltig’iga qadar bo’lgan 
g’oyat katta hududni qamrab olgan ulkan saltanami vujudga keltirdi. 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 

---

V BOB. XIV ASRNING IKKINCHI YARMI VA XVI ASRDA 
MOVARAUNNAHRDA PEDAGOGIK FIKRLAR RIVOJI 
 
Alisher Navoiyning asarlarida tarbiya va insonparvarlik 
masalalari. Navoiy ijodining asosini inson va uning ma’naviy 
dunyosi, muhabbat va go’zallik tushunchalari haqidagi chuqur uy-
xayollar, hayot mazmuni haqidagi fikrlar tashkil etadi. Shoir 
nazarida muxabbat – bu insonni yomonliklardan va ehtiyojga 
berilishdan forig’ etuvchi ulug’-vor axloqiy kuch. U o’zida 
olijanoblik va mardonavor ruhni, vafodorlik-ni, insondagi barcha 
imkoniyatlar va ma’naviy kuchlarning faol namoyon bo’lishi 
yo’llarini aks ettiradi. Inson ruhining go’zallikka intilishi va bu 
go’zallik uchun axloqiy jasorat ko’rsatishga tayyorlik Navoiyda 
shoirning ijodiy tasavvurida yaratilgan yuksak ulug’vorlik 
ko’rinishida tasvirlanadi. 
Alisher Navoiyning yozishicha, faqat inson Allohning ilmu 
hikmatiga oshno qilingan (“Qilding ani orifi ul ma’rifat”), faqat 
odamga ma’rifat ganji ishonib topshirilgan. Navoiy Qur’on 
oyatlariga ishora etib, inson ulug’ligini bunday ta’rif etadi: 
“Karramno” – keldi manoqib anga 
“Ahsani taqvim” – munosib anga. 
Alisher Navoiy insonga birinchi navbatda hayotdagi kirdikoriga 
qarab baho bergan. Inson jamiyatga naf keltirishi, foydali ishlari 
bilan qadrli. Boshqalarga ziyon etkazadigan, jamiyat tengligi va 
osoyishtaligini buzadigan, siyrati suratiga to’g’ri kelmaydigan 
kimsalar chin inson emas. U jamiyatning har bir a’zosidan – shohmi, 
gadomi – inson nomiga munosib bo’lishlikni talab etadi. Navoiyning 
fikricha, yaxshilikning, odamiylikning mezoni – bu xalq g’am 
tashvishi bilan yashashdir: 
Odamiy ersang, demagil odamiy 
Oniki, yo’q xalq g’amidin g’ami.