Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. X. Xodjaev

 
 
1-topshiriq. Quyidagi mavzuga doir asosiy tushunchalar bilan 
tanishing va ularni to’g’ri ketma-ketlikda joylashtiring. 
( ) pedagogik kontsepsiya 
( ) pedagogik qarashlar. 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 

---

( ) pedagogik nazariya
2-topshiriq: 
1) quyida keltirilgan jadval bilan tanishing va ko’rsatilgan 
ma’rifatparvarlarining pedagogik qarashlari mazmunini qisqacha 
bayon eting; 
2) mazkur 
ma’rifatparvarlarining 
pedagogik 
qarashlari 
mazmunini yozishda qiyosiy tahlilga asoslaning.
 
Mixail Vasilevich 
Lomonosov 
Lev Nikolaevich 
Tolstoy 
Konstantin 
Dmitrievich 
Ushinskiy 
 
 
 
 
 
 

---

XII BOB. HOZIRGI DAVRDA JAHON MAMLAKATLARI 
TA’LIM TIZIMI VA PEDAGOGIKA FANI RIVOJI. 
 
Jahon mamlakatlari ta’lim tizimi. Dunyo ta’lim makonining 
yuzaga kelishi, faol integratsion jarayonlar, ta’limni “inson kapitali” 
sifatida e’tirof etilishi, ma’lumot haqidagi diplomlarning dunyo 
bo’ylab tan olinishi chet el tajribasini o’rganish jarayonini 
tezlashtiradi. 
1997 yilda XTSK (Xalqaro ta’lim standart klassifikatsiyasi) 
yangilandi. Unda yettita bosqich ko’rsatilgan. 0 – maktabgacha 
ta’lim; 1 – boshlang’ich ta’lim; 2 – o’rta ta’limning birinchi 
bosqichi; 3 – o’rta ta’limning ikkinchi bosqichi’ 4 – o’rta ta’limdan 
keyingi ta’lim (oliy ta’lim emas); 5 – oliy ta’limning birinchi 
bosqichi; 6 – oliy ta’limning ikkinchi bosqichi – oliy ta’limdan 
keyingi ta’lim. 
Jahon ta’lim tizimining ko’p omilli ko’rinishga egaligi 
metablokli, makroregional va alohida davlatlardaga ta’lim tizimini 
tahlil etishga imkon beradi. Jahon ta’lim tizimining o’zaro 
aloqadorligi va o’zaro harakati belgilariga ko’ra regionlarni bir 
necha turga bo’lish mumkin: 
Birinchi turga integrasion jarayon generatorlari hisoblangan 
regionlar kiradi. Bunday regionga eng yorqin misol sifatida G’arbiy 
Yevropani keltirish mumkin. Birlik g’oyasi 1990 yillardan G’arbiy 
Yevropa davlatlarida ta’lim islohotlarining asosiga aylandi. Birinchi 
turga mansub regionlarga shuningdek, AQSh va Kanada kabilarni 
ham kiritish mumkin. Jahonda integratsion jarayonlarning generatori 
sifatida yangi Osiyo-Tinchokeani regioni ham shakllanmoqda. Unga 
Koreya, Tayvan, Singapur va Gonkong, shuningdek, Malayziya, 
Tayland, Filippin va Indoneziya kabi davlatlarni kiritish mumkin. 
Ikkinchi turga integratsion jarayonlarga muvaffaqiyatli javob 
qaytarayotgan hududlar tegishli. Birinchi navbatda bu Lotin 
Amerikasi davlatlaridir. Tarixda bo’lgani singari bugungi kunda 
ham Lotin Amerikasiga integratsion o’choqlar zonasi sifatida AQSh 
va G’arbiy Yevropa tomonidan ta’sir ko’rsatilmoqda.
Uchinchi turga ta’lim jarayoni integratsiyasiga kam e’tibor 
qaratayotgan regionlar kiradi. Mazkur guruhga Saxara janubidan 

---

boshlab Afrika davlatlarining katta qismi, janubiy va janubiy-
sharqiy Osiyoning qator davlatlari, Tinch va Atlantika okeani 
havzasidagi uncha katta bo’lmagan orol davlatlarini kiritish 
mumkin. Afrika davlatlarida maktab ta’limining davomiyligi 
minimal daraja – 4 yildan kam. Mazkur hududlarda aholining 
ko’pchiligi savodsiz. Masalan, janubiy Saxarada yashovchi 140 mln 
afrikalik savodsizligicha qolmoqda. Maktab ta’limi davomiyligining 
eng pastligi Nigeriyada – 2,1 yil, keyin Burkina-Fasoda – 2,4 yil, 
Gveniyada – 2,7 yil, Jibutida – 3,4 yil.
XX asrning oxiriga kelib qator iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy 
sabablarga ko’ra ta’limning uzluksizligi va integratsion jarayonlarda 
og’ishlar kuzatilayotan hududlar ajratib ko’rsatildi. Bunday 
hududlarga arab davlatlari, Sharqiy Yevropa va Sobiq SSSR 
davlatlari kiradi. Arab davlatlarida ichki integratsiyaga tayanadigan 
to’rtta subregionni shakllantirisha intilish kuzatilmoqda. Bu 
hududlarga: Mag’rib (Liviya bilan birga), Yaqin Sharq (Misr, Iroq, 
Suriya, Livan, Iordaniya), Fors ko’rfazi (Saudiya Arabistoni, 
Quvayt, BAA, Qatar, Ummon, Baxrayn), Qizil dengiz bo’yi va 
Mavritaniya davlatlari.