Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti q
Download 0.99 Mb. Pdf ko'rish
|
Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti q
- Bu sahifa navigatsiya:
- II.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari
- IV. Qo‘shimcha adabiyotlar
- V. Davriy nashrlar, statistik to‘plamlar va hisobotlar Dissertatsiya va avtoreferatlar
- Ilmiy jurnal va konfrensiya maqolalari
Tajriba boshida Tajriba oxirida T.r . Tu shun cha la r Tajriba guruhi 25 nafar o‘quvchi Nazorat guruhi 25 nafar o‘quvchi J avob la r To‘g‘r i Noto‘g‘r i To‘g‘r i Noto‘g‘r i 1. Vatanparvarlik 8 17 10 15 2. Insonparvarlik 9 16 12 13 3. Mehnatsevarlik 10 15 13 12 T.r . Tu shun cha la r Tajriba guruhi 25 nafar o‘quvchi Nazorat guruhi 25 nafar o‘quvchi J avob la r To‘g‘r i Noto‘g‘r i To‘g‘r i Noto‘g‘r i 1. Vatanparvarlik 21 4 12 13 2. Insonparvarlik 22 3 10 15 3. Mehnatsevarlik. 24 1 15 10 94 0 20 40 60 80 100 Tajridadan oldin Tajrivadan keyin vatan-p inson-p mehnat-s “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi”ning asosiy taamoyillaridan biri ta’limning milliy yo‘naltirilganligi ya’ni uning xalq pedagogikasi, tarix, xalq an’analari va urf-odatlari bilan uzviy uyg‘unligi e’tirof e’tilganligida bo‘lib, uni amalda joriy etish boshlang‘ich ta’lim tizimida faoliyat olib borayotgan o‘qituvchilardan katta mehnat, o‘ziga xos yondoshuv va mas’uliyatni talab etadi. Qadimiy turon, Movaraunnaxr, Turkiston xududida yashagan ajdodlarmizning asrlar mobaynida yaratib, avaylab-asrab kelgan va kelayotgan miflari, ertak va rivoyatlari, termalar, dostonlar, maqol va madaniyat- ma’rifatga oid bo‘lgan jamiyki pedagogik meroslarimiz boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida milliy qadriyatlarimizning shakllanishi va rivojlanishi uchun pedagogik manba bo‘lib xizmat qiladi. Bu esa yuqorida keltirilgan pedagogik aksiologiyaning boshlang‘ich ta’lim tizimidagi rolini ta’minlashga xizmat qiladi. Bob bo‘yicha xulosa Muammoni tadqiq etishga yo‘naltirilgan amaliy faoliyat bir necha bosqichda amalga oshirildi. Dastlab amalga oshirilishi zarur bo‘lgan maqsad va vazifalarning mohiyatiga tayangan holda tajriba-sinov ishlarining umumiy davri va bosqichlari belgilandi. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etishda samarali bo‘lgan shakl, metod va vositalarini belgilashga muvaffaq bo‘ldik. Ular quyidagilardan iboratdir: pedagogik kuzatuv, suhbat, uchrashuv, anketa hamda test so‘rovlarni tashkil qilish, davra 95 suhbati, intervyu olish, konferensiya, seminar, debat, amaliy trening, ko‘rgazma tashkil etish, ekskursiya, tanlov, ma’ruza kabi shakllar; hikoya qilish, tushuntirish, milliy qadriyatlar hamda milliy istiqlol asoslari mohiyatini yoritishga xizmat qiluvchi manbalar mazmunini o‘rganish, ko‘rgazmalilik, amaliy mashg‘ulot, ekskursiya, namoyish etish, «Aqliy hujum», «Fikrlarning shiddatli hujumi», «Klaster», «Qarorlar qabul qilish texnologiyasi», «Muz yorish», «6X6X6» kabi metodlar; o‘quv manbalari, ilm-fan, texnika, texnologiya va madaniyat sohalarida erishilgan yutuqlar borasida ma’lumotlar beradigan ilmiy, falsafiy hamda badiiy yo‘nalishlarda yaratilgan asarlar, milliy qadriyatlar, milliy-madaniy meros namunalari, Boshlang‘ich sinf o‘quvchilar o‘quv va texnik jihozlar, axborotli texnologiyalar (televizor, radio, kompyuter, audio va video magnitafonlar) kabi vositalar. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ta’lim- tarbiyasida pedagogik aksiologiyadan foydalanish texnologiyasi darajasi yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan mezonlar asosida ular faoliyatini pedagogik kuzatish ishlari amalga oshirildi. Shuningdek, boshlang‘ich sinf o‘qituvvilari va o‘quvchilari ishtirokida suhbat, bahs- munozaralar, debat, turli yo‘nalishdagi tanlov va davra suhbatlari tashkil etilib, ushbu jarayonda ular tomonidan namoyish etilgan xatti-harakatlarning mohiyati tahlil qilindi, boshlang‘ich sinf o‘quvchilar faoliyatining mohiyati va mazmuni o‘rganildi. Magistrlik ilmiy tadqiqot ishi yakunida boshlang‘ich ta’lim tizimida faoliyat olib borayotgan o‘qituvchilar va bo‘lajak o‘qituvchilar uchun quyidagi takliflarga e’tibor berilishi zarur deb bildik. 1.Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ta’lim- tarbiyasida pedagogik aksiologiyadan еtarli darajada foydalanishda milliy qadriyatlarimizning aynan bolalar tarbiyasiga xizmat qiluvchilarini saralab olib ta’lim-tarbiya jarayoniga tatbiq etilsa. 2.Boshlang‘ich sinflarning “O‘qish”, “Odobnoma”, “Atrofimizdagi olam” kabi darslarni tashkil qilishda pedagogik aksiologiyadan foydalanish borasida metodik qo‘llanmalar tayyorlansa. 96 3.Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari uchun pedagogik aksiologiyani ta’lim- tarbiyaga tatbiq etish borasida malaka oshirish kurslariga soatlar kiritilsa. 97 Umumiy xulosa O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, pedagogika fanining mazmuni ham takomillashib, tobora kengroq ahamiyat kasb etmoqda. Hozirgi kunga kelib yosh avlodni milliy- ma’naviy qadriyatlar asosida tarbiyalash, ajdodlarimiz yaratgan boy merosdan samarali foydalanish borasida ulkan ishlar amalga oshirildi. Ta’limning asosiy masalalaridan biri, shubhasiz, uning uzviylik va uzluksizlik tamoyiliga tayanishi bilan bog‘liqdir. Bu didaktik qadriyatlarga ham bevosita tegishli bo‘lib, ajdodlarimiz tomonidan katta muvaffaqiyatlar bilan qo‘llanilgan ta’lim mazmuni, shakl, usul va vositalaridan foydalanishga e’tiborsizlik bilan qarash sho‘ro mafkurasi davrida o‘zbek pedagogikasi ham katta boylik, xazinani yo‘qotgan edi, deb bemalol ta’kidlash mumkin. Endilikda pedagog a tadqiqotchilar oldida ma’naviy merosimizning ulkn xazinasida munosib o‘rin egallagan boshlang‘ich ta’limga oid qadriyatlarni aniqlash vazifasi turibdi. Ushbu didaktik merosni o‘rganishning asosiy manbalari – allomalarimiz va ma’rifatparvar pedagoglar tomonidan yaratilgan asarlarni qunt bilan o‘rganish, ularning boshlng‘ich sinf o‘quvchilarining yoshiga mos qarashlarini yangicha sharoit talablaridan kelib chiqib yangilash, bu ishga keng pedagoglr, bo‘lg‘uvsi o‘qituvchilrni jalb etish hisoblanadi. Bunda asosiy e’tiborni boshlang‘ich ta’limning mazmuni, shakl, uusul va vositalarini vorsiylik tamoyiliga ko‘ra yangilashga qaratish davrimizning muhim talablaridan biridir. Yuqoridagi fikrlarga asoslangan holda boshlang‘ich ta’lim tizimida pedagogik ksiologiyadan foydalanish texnologiyasi mummosi bo‘yicha boshlang‘ich sinf o‘qituvchilariga va ota-onalarga quyidagilarni tavssiya qilamiz. 1. Boshlang‘ich ta’lim tizimida o‘qitilishi yo‘lga qo‘yilgan o‘quv fanlar, ayniqcha, o‘qish, ona tili, atrofimizdagi olam, mehnat, rasm fanlari bo‘yicha yaratilayotgan yangi avlod o‘quv adabiyotlari (o‘quv dasturlari, darsliklar, o‘quv va metodik qo‘llanmalar) mazmunida boshlang‘ich sinf o‘quvchilri ta’lim- 98 tarbiyasiga xizmat qiluvchi milliy aksiologiya materiallarining o‘rin olishiga e’tiborni qaratish. 2. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida milliy qadriyatlariizni shakllantirishga imkon beruvchi o‘quv mashg‘ulotlari va tarbiyaviy tadbirlar (muzeylar faoliyati bilan tanishish, tarixiy obidalar hamda me’moriy yodgorliklarni o‘rganish, ma’naviyat g‘oyalarini o‘zida ifoda etgan san’at asarlari (milliy kino, teatr, qo‘shiqchilik, haykaltaroshlik, milliy hunarmandchilik namunalari va sirk tomoshalarining g‘oyaviy mazmunini anglashga yo‘naltirilgan tadbirlar)ning amalga oshirilishiga e’tiborni qaratish. 3.Ommaviy axborot vositalari (televideniye, radio, matbuot) safihalarida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining milliy g‘urur, milliy iftixor va milliy o‘z- o‘zini anglash tuyg‘ularini shakllantirishga yordam beruvchi materiallarning berib borilishiga erishish. Demak, xalqimizning qon-qoniga singib ketgan ezgulikka oid xislat va fazilatlarning har birini pedagogik aksiologiyadan foydalanib boshlang‘ich ta’lim tizimiga joriy etish, pedagogik aksiologiyaning qimmatini oshiradi. Bolalar qalbida xalqiga, Vataniga nisbatan faxrlanish, g‘ururlanish hissi uyg‘onadi. Sekin- astalik bilan o‘quvchilar ongida singdirib borilgan bunday pedagogik qadriyatlarimiz bolalar shaxsidagi odamiylik, qat’iyatlilik qirralarini shakllantiradi. Bu esa komil inson tarbiyasi uchun bosh omil xisoblanadi. 99 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI I.O‘zbekistan Respublikasi qonunlari 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T., “O‘zbekiston” nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008-y. 8-11 betlar. 2. O‘zbekiston respublikasining "Ta’lim to‘g‘risida"gi Qonuni, Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori.–T.: “Sharq”,1997-y.296 b. 23-27 betlar. 3. O‘zbekiston Respublikasining "Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi", Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. –T.: “Sharq”,1997-y. 31-bet. II.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari 4. Karimov I.A.Barkamol avlod orzusi.T.“Sharq” nashriyoti, 1999-y.248 b.14-bet. 5. Karimov I.A. Barkamol avlod O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori.T.: “Sharq” nashriyoti, 1997-y. 9-bet. 6. Karimov I.A. Bizdan obod va ozod vatan qolsin. №2.T.:“O‘zbekiston” nashriyoti, 1996-y. – 380 b. 96-97 betlar. 7. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. – T.: “O‘zbekiston” nashriyoti, 1999-y. 410 b. 5-bet. 8. Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. T.: “O‘zbekiston” nashriyoti, 2000-y. – 352 b. 76-77 betlar. 9. Karimov I.A. O‘zbekiston buyuk kelajak sari.T.: “O‘zbekiston” nashriyoti, 1998-y. 625-626 betlar. 10. Karimov I.A. O‘zbekiston milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. –T.: “O‘zbekiston” nashriyoti, 1996-y. – 364 b. 48-49 betlar. 11. Karimov I.A. O‘zbekiston o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li. – T.: “O‘zbekiston” nashriyoti, 1992-y. – 78 b. 22-23 betlar. 12. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – еngilmas kuch. – T.: “Ma’naviyat” nashriyoti, 2010-y. 176 b. 61-bet. III.Asosiy adabiyotlar 1. Abduvahobov U. Shaxs (Komil inson haqida). T.: Vatan, 1996. 20 b. 2. bdullayev A. Ma’naviyat va iqtisodiy tafakkur. – T.: Ma’naviyat, 1999. – 104 b. 100 3. Abdullayev Y. Jahon oliy maktabi: qiyosiy tahlil /Mas’ul muhar. S.S.G‘ulomov. – T.: G‘.G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 2001. – 288 b. 4. Avloniy, Abdulla. Turkiy guliston yohud axloq. - T.: O‘qituvchi, 1992160 b. 5. Azizxo‘jayev A. Mustaqillik kurashlar, iztiroblar, quvonchlar. Sharq nashriyot-matbaa konserni, Akademiya, 2001. 112 b. 6. Azimov E. Amir Temur saltanati /Mas’ul.muhar. F.Sharipov. - T.: G‘.G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti. 1996. 88 b. 7. Alaviya M. O‘zbek xalq qo‘shiqlari. – T.: O‘zFA nashriyoti, 1959. – 198 b. 8. Al-Buxoriy, Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil. Al-adab al-mufrad (Adab durdonalari)/Tarjimon, muqaddima, va izohlar mual. SH.Boboxonov. T.: O‘zbekiston, 1990. 199 b. 9. Al-Buxoriy, Abu Abdulloh Muxammad ibn Ismoil. Hadis. 4-kitob. Al-Jomi’ as- Sahih (Ishonarli to‘plam) /Arabchadan Abdug‘ani Abdulloh tarj. T.: Qomuslar bosh tahririyati, 1992. - 527 b. 10. Aliyev A. Ma’naviyat, qadriyat va badiyat (Vatan fidoiylari). T.: Akademiya, 2000. 630 b. 11. Аликулов Х. Этическийе воззрения мислителей средней Азии и Хорасана (ХИВ-ХВ вв.). - Т.: Фан, 1992. - 98 б. 12. Alimov X. Milliylik va ijtimoiy ruhiyat. – T.: O‘zbekiston, 1992. – 70 b. 13. Almetov N.SH. O‘quv-tarbiya jarayonida xalq pedagogikasining tarbiyaviy imkoniyatlaridan foydalanish //O‘qit.uchun.qo‘ll. – Chimkent, Jan.KozMITI, 1993. – 90 b. 14. "Alpomish" dostoni va jahon xalqlari epik ijodiyoti //Xalqaro konf.mat. – Termiz: Fan, 1999. 15. Alpomish (O‘zbek xalq dostoni). – T.: G‘.G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1993. 16. Aminov B., Rasulov T. Ajdodlarimiz nidosi. - T.: Adolat, 1994. – 64 b. 17. Aminov B., Rasulov T. Vatan - yurakdagi javohir. - T.:O‘qituvchi, 2001 232 b. 18. Amir Temur va temuriylar davrida madaniyat va san’at //Maqolalar to‘pl. – T.: G‘.G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1996. – 88 b. 101 19. Amir Temur jahon tarixida /Mas’ul muhar. H.Karamatov. Mualliflar jamoasi. S.Saidqosimov (rahbar). – T.: Sharq nashriyot-matbaa konserni, 2001. – 304 b. 20. .Анохина В.М., Павлова М.Б. Воспитанийе гражданина в современной школе. – Омск: Наука, 2003. – 89 s. 21. Атамуратов С. Натсионалная култура и натсионалнойе самосознанийе в протсессе обновления обшества:Автореф.дисс..кан.пед.наук.Т.:1992.46 с. 22. At-Termiziy, Abu Iso. Ash-shamoyil an-nabaviya /Arabchadan U.Uvatov tarj.-T.: Cho‘lpon,1993. 112 b. 23. Axloq-odobga oid hadis namunalari. - T.: Fan, 1990. - 172 6. 24. Axmad al-Farg‘oniy ilmiy merosining jahon fani taraqqiyotida tutgan o‘rni.Xalqaro konf.mat. - T.: Fan, 1998. 25. Ashrafiy M. Temur va Ulug‘bek davri Samarqand miniatyurasi.–T.: G‘.G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, 1996. – 88 b. 26. A’zamova G.A. So‘nggi o‘rta asrlar O‘rta Osiyo shaharlarida hunarmandchilik va savdo. – T.: O‘zbekiston, 2000. – 53 b. 27. Ahmedov A. Ulug‘bek Muhammad Tarag‘ay. - T.: Abdulla Qodiriy nomidagi Xalq merosi nashriyoti, 1994. - 40 b. 28. Ahmedov B. Ulug‘bek. - T.: Fan, 1991. - 64 b. 29. Ahmedov B. Tarixdan saboqlar. – T.: O‘qituvchi, 1994. – 432 b. 30. Ahmedov B. O‘zbek ulusi. T.: A.Qodiriy nomidagi Xalq merosi nashriyoti, 1992. - 152 b IV. Qo‘shimcha adabiyotlar 1. Abdulla Avloniy. Turkiy guliston yoxud axloq. – T., “O‘qituvchi” nashriyoti, 1992-y. 160 b. 23-bet. 2. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri. – T.: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 1993-y, 224 b. 185-bet. 3. Амонашвили Ш.А. В школу – с шести лет. – М.: “Педагогика”, 1986 г. – 176 С. 55 с. 4. Babashev F.A. Xorazm al-ma’mun akademiyasi – ilmu ma’rifat maskani. 102 5. (O‘quv qo‘llanma) T.:“Ziyo-chashmasi” nashriyoti, 1999-y. 25 b. 22-23 betlar. 6. Yo‘ldoshev J.G‘. Uzluksiz ta’lim: malaka oshirish muammolari va еchimlari. – T.: “O‘qituvchi” nashriyoti, 1991-y. 6-bet. 7. Kamoldinov M., Vaxobjonov B. Innovatsion pedagogik texnologiya aoslari, savollar, javoblar (Kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun o‘quv qo‘llanma) – T.: “Talqin”, 2010-y. – 128 b. 6-bet. 8. Ochilov M. Muallim – qalb me’mori. Saylanma. – T.: “O‘qituvchi” nashriyoti, 2001-y. – 432 b. 290-bet. 9. O‘zbek tilining izohli lug‘ati. – M.: 1981-y. 2-tom, 169-bet. 10. Pedagogika tarixidan xrestomatiya. Tuzuvchi O.Hasanboeva. – Toshkent: O‘qituvchi, 1993. – 206 b. 11. 58. Raximov S., To‘raqulov E. Abu Rayhon Beruniy ruhiyat va ta’lim-tarbiya haqida. – Toshkent, 1992. 12. Raximov S. Abu Ali ibn Sino ta’lim-tarbiya haqida. -Toshkent: O‘qituvchi, 1967 yil, 99 b. V. Davriy nashrlar, statistik to‘plamlar va hisobotlar Dissertatsiya va avtoreferatlar: 1. Axatova D.A. Abdurauf Fitratning ma’rifiy-pedagogik qarashlari: ped.fanl.nomz. ... diss. -T.: 1999. 163 b. 2. Atadjanova SH.A. Oilada o‘spirin yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda milliy qadriyatlardan foydalanishning pedagogik asoslari: Ped.fanl.nomz. ... diss. avtoref. – T.: 2001. – 19 b. 3. Азизходжаева Н.Н. Основные тенденции развития весшего педагогического образования в Узбекистане: Автореф дисс. ... докт. пед.наук. - М.: 1991. – 35 с. 4. Абуладзе Д.Г. Националные самосознание: сущность, структура, противоречия: Автореф. дисс. ... канд.полит.наук. – М.: 1998. – 23 с. 103 5. Abdullayev Y.N. Xorijiy oliy ta’limning ijtimoiy-pedagogik xususiyatlari: tajriba va taraqqiyot tamoyillari.: Ped. fanl. dokt. diss. Samarqand: 2000, 310 b. 6. Абдуллаев Т.У. Диалектика национальных и человеческих ценностей в сфере бита: Автореф.дисс. ... док.филос.наук. – Т.: 1992. – 41 с. 7. Ibragimov R. Boshlang‘ich maktab o‘quvchilarida bilish faoliyatini shakllantirishning didaktik asoslari: Ped.fan.nom.disc. Toshkent, 2002.b. 8. Mallaev R. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari mustaqil o‘quv mashg‘ulotlari tashkil etishning samaradorligini oshirish: Ped. fan. nom. ... disc. – Toshkent, 1974. – 202 b. 9. Matchonov S. Umumta’lim tizimida adabiyotdan mustaqil ishlarni tashkil etish: Ped. fan. dok. ... dis. – Toshkent, 1998 u. 10. Nishonova Z. Mustaqil ijodiy fikrlashni rivojlantirishning psixologik asoslari: Psixol.fan.dok.... diss. avtorefereti. – Toshkent, 2005. – 38 b. 11. Raxmonov Y. Ta’lim jarayonida o‘quvchilarning aqliy mehnat faoliyatini tashkil etishning pedagogik asoslari: Ped. fan. nom..disc.T:., 2004.136 b. Ilmiy jurnal va konfrensiya maqolalari: 1. Abdullayev H., Mirzayeva M. Ta’lim samaradorligining muhim shartlri // Xalq ta’limi. 1993-y. 8-9. – B. 3. 2. Mallaboyev A. O‘quvchilar bilan individual munosabatda bo‘lishning psixologik asoslari // Ilmiy-uslubiy maqolalar to‘plami. Andijon, 1996-y. 27-b. 3. Nishonova Z. Mustaqil fikr rivojlanganligining psixologik mezonlari // J. Xalq ta’limi. – 2001. - №1. – 34-37-betlar. 4. D.Abdurahimova, G.Tojieva, Xalq o‘yinlari milliy akselogiyaning bir yo‘nalishi sifatida. Boshlang‘ich ta’limni takomillashtirish istiqbollari: muammo va yechimlar.TDPU 2013-yil 183-184 betlar. 5. G.Tojieva Ta’limiy-didaktik qadriyatlarni boshlang‘ich ta’lim tizimiga tatbiq etishga innovatsion yondashuv.TDPU 2014-yil 179-181 betlar. 104 VI. Internet saytlari 1.p//www.Norma.uz. O‘zbekiston respublikasi qonun hujjatlar to‘plami sayti. 2. tp//www.ziyo.net.uz. O‘zbekiston respublikasi talim sayti. 3. http://www.uzedu.uz , e-mail. 4. info@uzedu.uz O‘zbekiston Respublikasi xalq ta’limi vazirligi sayti. Download 0.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling