Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t. Rixsiboyev
Download 39.44 Kb. Pdf ko'rish
|
|
0 ‘Z B E K I S T 0 N R E S P U B L IK A S I O L IY VA 0 ‘RTA M A X S U S T A ’LIM V A Z IR L IG I NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI T. RIXSIBOYEV KOMPYUTER GRAF I HAS I O liy va o 'r ta m axsus ta ’lim vazirligi to m o n id an pedagogik ta ’lim y o 'n a lish i ham da kasb-hunar kollejlari talabalari u ch u n o 'q u v q o 'lla n m a sifatida tavsiya etilgan 0 ‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jam g 'arm asi nashriyoti T Q S H K E N T -2006 T. RIXSIBOYEV KOMPYUTER GRAFIKASI 0 ‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi adabiyot jamg'armasi nashriyoti , T.; 2006, 168 bet. Ushbu o 'q u v qoM lanm a b a rc h a O liy o 'q u v y u rtla rid a b ak a la v r m uhandislar tayyorlash uchun Oliy va o ‘rta m aktab m uam m olari instituti tom onidan 2-fevral 2004 yilda tasdiqlangan nam unaviy dastur asosida o ‘n sakkizta am aliy-laboratoriya m ashg‘ulotIari ko'rinishida tuzilgan. H ar bir mashg'ulotning mavzusi va rejasi, adabiyotlar, tayanch iboralar va takrorlash uchun savollar keltirilgan. Talabalar m ashg‘uIotlarda olgan bilimlari va ko‘nikm alarini bu fandan to ‘rtta laboratoriya ishlarini bajarish jarayonida m ustahkam laydilar ham da nazariy bilim larini va am aliy m alakalarin i o sh iradilar. U shbu o ‘quv qo ‘IIanmada har bir laboratoriya ishi va 1,2-joriy nazoratlar uchun vazifa variantlari oddiy, o ‘rta murakkablikda va murakkab belgilangan. Shuningdek ushbu o ‘quv q o ‘llanm adan oliy o ‘quv yurtlarida, akadem ik litseylarda, kasb hunar kollejlarida va maxsus loyihalash korxonalarida grafik axborotlam i ikki oMchamli m odellashtirish asosida kom pyuterda bajarishni o'rganishda foydalanishlari mumkin. M uallif ushbu qo‘llanm ani yaratishda beg'araz yordam ko‘rsatgan barcha insonlarga o ‘z m innatdorchiligini bildiradi. Taqrizchilar: M .J. Jumayev T oshkent avtom obil y o'llar instituti dotsenti M . Mirzayev Toshkent to'qim achilik va yengil sanoat instituti dotsenti M uharrin H. Xalilova Toshkent to ‘qim achilik va yengil sanoat instituti assistenti © O ‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jam g‘annasi nashriyoti, 2006 KIRISH X X I-asr, yangi lex n ik a va tex n o lo g iy alarn i k o m p y u te rla r asosida ishlab chiqisli va tashkil qilish asri h iso b lan ad i. S liu ning u ch u n barclia s o h a l a r k ab i m u h a n d is lik lo y ih a la s h d a h am k o m p y u t e r l a r d a n fo y d a la n ish xozirgi k u n n in g d o lzarb m uam m o si boMib qo ld i. Shu m u n o sa b a t biIan ushbu o 'q u v qoM lanm aga “ K o m p y u te r g rafik asi” fan in in g b ir b o 'lim i “ M u h an d islik k o m p y u te r g ra fik a s i-1* K o m p y u ter lo y ih a la sh ” alo h id a tan qilib k iritild i. B unda ta 'k id la b o 'tis h za ru rk i, “ K o m p y u te r g r a f i k a s i ” fa n i “ H is o b la s h k o m p y u te r g r a f i k a s i ” “ И л л ю с т р а т и в -к о ‘^ а г т а П k o m p y u ter grafikasi” va “ M u h a n d is lik k o m p y u te r g r a f ik a s i” f a n la r in i o ‘z ta rk ib ig a o la d i. “ H is o b la sh k o m p y u ter g rafikasi”dan foydalanib grafik reklam alar kabi ax bo rotlarn i am aliy d a stu rla r asosida b ajarilad i. U shbu o ‘quv q o ‘llanm ada “ K om pyuter grafikasi” fanining bir b o lim i “ M uhandislik kom pyuter grafikasi yoki “ K om pyuterda loyihalash’' fani A utoC A D grafik dasturi asosida bayon qilinadi. A utodesk kom paniyasining A utoC A D tizimi xozirgi davrda aviom atik lo y ih alash n in g xalqaro sta n d a rti h iso b lan ad i. A utoC A D d astu rin in g yaratilganligiga 20 yildan oshgan bo‘lsa-da, avtom atik loyihalash dasturlari orasida hanuzgacha m ashhurligicha qolm oqda. C hunki A utoC A D dasturi m ukam m al va om m abop dastur b o ‘Iib, u har qanday turdagi sxema va chizmalarni yaratishni yuqori aniqlikda va sifatli bajaradi. Shuningdek, mazkur dasturdan foydalanuvchilaming ijodiy imkoniyatlarini to ‘la amalga oshirishga yordam beradi. Shu sababli, m illionlab m utahassislar, olim lar, m uhandis- texniklar va talabalar loyihalash ishlarini avtom atlashtirish sohalarida A utoC A D tizim idan foydalanishlari odatiy holga aylanib borm oqda. “ Muhandislik kompyuter grafikasi” ni o'qitishdan asosiy maqsad talab;ilarga m uhandislik va mutaxassislik fanlaridan bajariladigan barcha turdagi grafik axborotlarni-chizm a, diogram m a va sxemalar kabi tasvirlarni ikki o ‘lchamda yoki uch o ‘lcham da kom pyuter yordam ida bajarish tartibi va qoidalarini o ‘rgatishdan iborat. “ M uhandislik kom pyuter grafikasi” ning asosiy masalasi am aliy va operatsion dasturlar ham da tayyor buyaiqlar paketidan foydalanib, loyihalash va texnologik jarayonlaming modellarini yaratish ishlarini talabalar tomonidan kom pyuterda erkin bajarishlari uchun zaruriy b o ig a n bilim va malakalarga o ‘igatishdan iborat. “ M uhandislik kom pyuter grafikasi” fanidan m ashg‘ulotlar Oliy o'quv yurtlarida bakalavr va m uhandislar tayyorlash uchun Oliy va o ‘rta maktab m uam m olari instituti tom onidan tasdiqlangan nam unaviy dastur asosida amaliy-laboratoriva mashg'ulotlari ko'rinishida o'tkaziladi. Har bir amaliy mashg‘ulotda 25-30 minut davomida grafik axborotlaming prim itivlarini-tarkibiy qismlarini kom pyuter ekranida chizish, ularni qayta 0 ‘zgartirib maqbul bo'lgan variantlarini yaratish va ekranda bajarilgan tasvirlarni qog‘ozga chiqarib olish kabi vazifalarni bajarish uchun z a ru rb o ‘lgan nazariy bilimlar bosqichm a-bosqich berib boriladi. M ashg'ulotning qolgan qismida esa, chizm a chizish, ularni tahrir qilish, o 'lcham lar qo'yish va o b “ektlarni bog'lash kabi am aliy buyruqlardan foydalanib ko'nikm alar va malakalar oshiriladi. Talabalar m ashg‘ulotlarda olgan bilimlari va ko'nikm alarini to 'rtta laboratoriya ishlarini bajarish jarayonida m ustaxkamlab, nazariy bilimlarini va amaliy malakalarini oshiradilar. I-Iaboratoriya ishida “TeKis kontur chizmasi” A4 yoki A3 formatda asosiy yozuvi(burchak shtam pi) bilan bajariladi. II-laboratoriya ishida “ Predm etning ikki ko‘rinishi bo'vicha uchinchisini topish va c]i 1 Цiinini yasash vazifalan bajanladi. III-laboratoriya ishida “Yig‘ma birlik tarkibiga kiruvchi detallam i ajratib, ularni ishchi chizm asini tuzish ” vazifasi bajariladi. IV-laboratoriya ishida III-laboratoriya ishi uchun berilgan “Yig‘m abirlik” chizmasini bir qismini, ya' ni 3 yoki 4 ta detallardan iborat bo ‘lgan qismining yig‘ish chizm asi bajariladi va spetsifikatsiyasi tuziladi. Har bir laboratoriya ishlaridagi vazifani bajarish uchun talabaga uning guruh ro ‘yxatidagi tartib nom eriga mos b o ‘lgan shaxsiy vazifa m ashg'ulot o ‘tkazuvchi o'qituvchi tom onidan beriladi (Ilovaga qarang). “ M uhandislik kom pyuter grafikasi” fanidan talabalar baholi yakuniy nazorat ishlari topshiradilar. Buning uchun birinchi (1,2-laboratoriya ishlari hajm ida) va ikkinchi (3,4-laboratoriya ishlari hajm ida) nazorat ishlarining natijalari ham e'tiborga olinadi. Laboratoriya ishlari uchun yuqorida taklif etilgan vazifalar, texnik m utaxassislar va ch izm ach ilik fani b o 'y ich a m utaxassis o 'q itu v c h ila r tayyorlaydigan pedogogik 0 0 ‘Y lari talabalariga moMjallangan. Bu laboratoriya ishlarining shakli va m azm unini turli soha mutaxassisliklari uchun esa, ularda bajariladigan grafik tasvirlar asosida tanlash mumkin. Masalan, qurilish- arxitektura sohasida laboratoriya ishlarining vazifalari sifatida qurilish inshootlarining prim itivlarini-tarkibiy qismini va ularning loyihalarini olish m um kin. I-M A SH G ‘ULOT Mavzu: Grafik axborotlarni kompyuterda bajarish mumkinligi to‘g ‘risida Adabiyot: 1. W W W .lnfo-baz.narod.ru. l-bob “Обшие свед ен и я” . 2. A. Ф едоренков. А.Кнмаев. AutoCAD 2002: “ Практический курс". М осква, "D ESS S O M ", 2002g., 63 80 стр. 3. Б. Барчарл va boshqalar. ‘‘Внутреннмй мир A utoC A D ” (Переиол с англ.) Kiev: DiaSoft 2000. 1-раздел. Kompvutergrafikasi fani quyidagi texnik va dasturlar vositalari yordamida o ’qitiladi: 1) Texnik vositalar (1-rasm ): 1-rasm 1 - Displey—m onitor; 2 - Kiritish qurilmalari: klaviatura-tugmalar paneli, sichqon va boshqalar: 3-Tasliqi xotira qurilm asi—protsessor; 4-Q og‘ozga chiqarish qurilm asi—printer, plotter va boshqalar. Dasturlar vositalari. Dasturlar sistemali-operasion va amaliy dasturlarga b o ‘linadi. O peratsion dasturlar foydalanuvchini kom pyuter bilan m uloqot qilishida vositachi b o ‘lib xizmat qiladi. U lar yordam ida tezkor xotiradan foydalanish, disketlardagi axborotlami o'qish. axborotlarni disketga yozish, amaliy dasiurlarni ishga tushirish kabi am allar bajariladi. A m aliy d a stu rla r u yoki bu grafik a x b o ro tla r u ch u n tu zilad i va kom pvuterga kiritiladi. D asturlar Beysik yoki Paskal tilida tuziladi. Ushbu o ‘q u v q o 'l l a n m a d a k o m p y u t e r g r a f i k a s i d a l o y i h a l a s h n i n g avtom atlashlirilgan tizimi A utoC A D program m alaridan foydalanib, grafik axborotlarni kom pyuterda bajarishni o ‘rganiladi. Bunda foydalanish uchun ishlab chiq ilgan A u toC A D ning oxirgi versiyalari A u toC A D -20 00 va A utoC A D -2002 dasturlaridan foydalaniladi. 1.1. AutoCAD 2000 ni yuklash M a’lumki kom pyuter quyidagi k?tma-ketlikda elektrtarm og‘iga ulanadi, ya'ni yuklanadi: PRO TSESSOR - M O N IT O R - P R IN T E R va boshqalar. Uni o‘chirish esa, aksinchabo'ladi: PRIN TER - M ONITOR - PROTSESSOR. Kom pyuter elektr manbaiga ulangach, ekranning chap tom onida ustun ko'rinishida unga kiritilgan asosiy program m alar, “Ярль1к”-гашг1у belgi ko‘rinishidajoylashgan bo'ladi. Ularorasidan “AutoCAD 2000 yoki AutoCAD 2002" ga kursorni "Sichqon” yordam ida olib kelib, L in in g chap tugmasi ketm a-ket ikki marotaba yuklanadi. Ekranda qum soat bilan kursorni strelkasi yonm a-yon paydo bo‘ladi va biroz vaqt o ‘tgach, ekranda AutoCAD-2000 yozuvi va uni yuklanish darchasi paydo bo‘ladi. Bu darchaning yuqori chap burchagida to‘rtta knopka-tugmalari joylashgan bo'lib ular quyidagi vazifalarni bajarishga m o‘ljallangan (2-rasm): 1 - “ О т к р ь п ь чертёж "-аууа! tuziJgan chizm ani ochish. y a 'n i ekranga fayllari nom lab xotiraga kiritib qo'yilgan chizmalarni chaqirish buyrug'ining tugmasi. 2 - “Н ачать c н ач ало” -уапш chizm a boshlash buyrug‘iiiing tugmasi. 3-“ И спользовать ш аб л о н ”- shabloiilardan foydalanish buyrug'ining tugmasi. IJ yoki bu form atdan va burchak shtam plaridan foydalanishni ta'minlaydi. 4 -“ И спользовать волш еб н и к,,-5е1гг buym g'idan foydalanish tugmasi. Bu buyruqdan foydalanib A utoCADni yuklash ikki holatda amalga osliiriladi: 1. T ezkor yuklash; 2. Kengaytirilgan yuklash. Tezkor m oslash holatida 2 - “ Н ачать c н ач ал о " tugmasi yuklanadi. Shunda o ‘lchov birliklari va chizm a qog‘ozining form ati taklif qiiinadi. e j D D | S 1 П ар а 2 е тр ь 1 п З^ м ол ча^ ус C А м гл и й ск и е (Ф утм и дюймь|) Начать с начала (* ^Иетримвскиа '= Q3 П о а с к а з к а И с п о г ъ з о в а г ь м е тр ич е ски е ед ин и ц и и з м е р е ж я . W П о к в э ь ю э т ь д и ал о г гр и з а л у с к е О К | О тм е на 2-rasm K engaytirilgan m oslash h o la tid a esa, o ‘lchov b irliklari, b u rc h ak kattaliklari, burchaklar yo‘nalishi, burchaklam ing m usbat y o ‘nalishi va chizm a qog‘ozining yuzasi-form ati taklif qilinadi. Kengaytirilgan moslash holatini, ya’ni 4- tugm a EN T E R bilan yuklansa, undagi qo'shim cha buyruqlar ro'yxati paydo bo'ladi (3-rasm ). “ l-U n its ” -o ‘lchov birligi tugmasi: o ‘nli m etrik, injenerlik, arxitektorlik, kasrlik va ilmiy o'lchov birliklari taklif qilinadi. Bu o ‘lchov birliklarini taqqoslashga misol tariqasida derazaning balandligi ko'rsatilgan. ?eiecf ttie irit ofiM ASucinei | Далее > j Отмена | 3-rasm 7 Ikkinchi q o ‘shim cha buyruqqa o ‘tish uchun “Д алее” knopkasi- tugmasi yuklanadi: 2 -“Angle”-burchaklar. Burchak kattaligi aylananing gorizontal m arkaz chizig‘ining o ‘ng tom onidan “ S harqdan” boshlab olinadi. Burchaklarning o'lchov birliklarini va ularni kiritilishini 90° li burchak m isolida k o ‘rish mum kin. U chinchi q o ‘shim cha buyruqqa o ‘tish uchun “Д алее” tugm asini bosiladi. 3-“Angle Measure”-burchaklami o'lchab qo'yishda 0 (nol) ga teng bo‘Igan boshlang‘ich yo'nalishni belgilaydi. T o'rtinchi qo'shim cha buyruqqa o ‘tish uchun “Д ал ее” tugmasi bosiladi. 4 -“Angle D irection”-burchakning musbat yo‘nalishini soat strelkasi bo‘yicha yoki unga teskari tanlashni ta' minlaydi. Beshinchi qo‘shimcha buyruqqa o ‘tish uchun “Д ал ее” tugmasi yuklanadi: 5 -“Area”-soha-chizm a qog‘ozining chegarasi-formati aniqlanadi. Agar A uto C A D -2 0 0 0 dastu rida tezkor m oslash holati yuklansa, bu beshta q o 'sh im c h a buyruqlardan faqatgina ikkitasi, o ‘lchov birliklari va “ S o h a” buyruqlari tak lif etiladi. Bu ko'rsatkichlar chizm achilikdan grafik axborotlami bajarishda yetarli b o ‘lganligi uchun undan foydalaniladi. Bunda tak lif qilingan m etrik yoki A ngliyaning uzunlik o 'lc h a m birliklaridan “ М е т р и ч е с к о е ” b u y ru g ‘i y u k lan ib , yuklash d a rc h a sin i p astki o ‘ng burchakdagi “ Г О Т О В О ” yoki “ O K ” tugm asi yuklansa, ek ran ishchi holatiga o ‘tib qoladi. E kranning bunday k o'rinish ig a ishchi stol yoki foydalanish interfeysi deb ataladi (5-rasm ). A u to C A D -2 0 0 2 d a stu rin i yu kU sh ta k o m illa sh tirilg a n b o ‘lib, u yuklangach, ekranda bu dasturning yuklash “A utoC A D 2002 С его д н я” darchasi 4-rasm da keltirilgan ko‘rinishda paydo boMadi. “Open Drawings” -chizm ani ochish tugmasini yuklab, aw al bajarilgan va xotiraga fayli kiritib qo'yilgan chizm alam i ekranga chaqirish uchun foydalaniladi. “ Sreate D raw ings” -yangi chizm a boshlash tugm asini yuklab, ekranda chizm a bajarish uchun yangi sahifa ochishga quyidagicha kirishiladi: “ Select how to b e d in :” -d archasidan “ Start from S c ra tc h ” -b u y ru g ‘i yuklanadi. Shunda yuklash darchasida ingliz va m etrik uzunlik birliklari ta k lif etiladi va undan “ M e tric ” u zunlik birligi tanlan ib yuklanadi. S h u n d a ekran da aynan, 5 -rasm da tasvirlangan kabi ishchi stol yoki foydalanish interfeysi paydo bo'ladi. Autokat 2004 va 2006 versiyalarida bu dastur yuklangach, foydalanish interfesi o ‘z -o ‘zidan paydo boMadi. В в | ? -> rf'D 1 3 * |о =>*-*»•■ 3 |— — T] р □ с£ В # _i ®: * Efe ffi <7 'Г' ™ is О е 6 Ф 4 ~i L, &. <5? A J a O n n a * r 0 © E C L o / ^A u to CA D 2002 Сеюдня 21 Crese Drawings £ Select how to begin [ Start from Scratch j J Erifosh fleet and rchevt №84 Uses the defaut Metic setSings 4-rasm J> AutoCAD 2000 • [Diawmql] 2*>« Цраелл йна ficra» ^ Ф£рмат #нсгру*е*гь1 Н*рч»** Рмцч*>* Измемкгь Qn«o П»-*зшь D t» B а _i <к Ц Ъ В Д « « «, - s f c s j 4 Ш К Э ! Р 0 - Eit-JW 3 i— W« 3 1 maai J S j x j Э e I j J d-Sm “3 I bbawx 3 f .4 . / % / Ai &> JD CO oa o a 0 Г Г" G D: / o + <8, -i 4> CJ r * П r © A <• w Э M 4 ► Й~\ Model I Laycutl /( Layot<2~7 IM_ / / x x J 0 o <> x s Q > i X - I o»i»*nd OHfcand 0323C3f 282 6314.00000 jU J - Ш А Г CETKA 0РТ0 |П0ЛЯР|В I |СЛЕД ВЕСЛИН |М 0ДЁ7 ^n,cx[ 51 & 23 ej; |V1l-Micio*cftWo«d | HjMAeP ТУП -MKtotoHV/ . ||jfc)AutoCAD 2000 - [Dia ^Я Е Ш З ЯГ^В 1144 1.2. Foydalanish interfeysi-stoli A utoC A D ning i s h c h i stoliga q u y id a g i elem entlar kiradi: Tushuvchi menyular qatori ekranning yuqorisida joylashgan bo‘ladi (6-rasm). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 L ^ A u lo C A D 2000 • (D raw in g l] Ф а й л Л р а в к а В и д В с т а в г а Ф ор»-ю т И ь ғгр у м е н т ьл Ч е р ч е н и е Р а з м е р ь ! И з м е и и т ь 0 м-*с П о м о ш ь 6-rasm 1-“ Ф ай л ” -Гау11аг bilan ishlash menyusi; 2 -“ П р а в к а 11 W indows” stolidagi grafik maydon qismlarini tahrirqilish menyusi; 3 -“ Bm i”-ekranni boshqarish buyruqlarini menyusi. Varaq fazosidan m odeller fazosiga o ‘tish, displey ko'rsatkichlarini boshqarishda kerakli asboblar panelini va boshqa buyruqlam i o ‘rnatadi; 4 -“ BcTaBKa”-ilovadagi va tashqi ob'yektlami bloklaiga qo‘yishni ta'minlash menyusi; 5 -“ Ф о р м ат”-ааЦ ат1аг bilan ishlashni, rang va chiziq turlari, m atn stilini va o ‘lcham ini boshqarishni, m ultleniyalar ko‘pchiziqlar stilini, o ‘lc h a m b irlig in i o ‘rn a tis h , c h iz m a n i c h e g a ra la rin i a n iq la s h kabi buyruqlarning menyusi; 6 - “ HHCTPVMeHTbi” - e k r a n d a n fo y d a la n is h d a t iz im la r n i bo shqarish buyruqlari m e n y u s i. U la r y o r d a m id a m u lo q o tla r darchasidadan fo y d a la n ib , chizm a k o 'rsa tk ich la rin i va b o g 'la m la r in i o ‘rnatish kabi buyruqlar y u k la n a d i; 7 -“ Ч ерчен и е” - c h iz m a c h iz is h b u y ru q la rin i o c h a d i; 8 - “ Pa3MePbi”- o ‘lcham ko‘rsatkichlarini boshqarish va ularni q o ‘yish buyruqlarini ochadi; 9 - “ H3MeHHTb”-chizm a elem entlarini o ‘zgartirish-chizm ani va undagi yozuvlarni tahrir qilish buyruqlarini ochadi; 10-“C)KHo”-bir vaqtda foydalanishda bo‘lgan axborotlarni fayldan faylga o ‘tib ularni ochadi; 1 1 -“ П омош ь”-1пеПг tilid a k u ch li giperreK Stli esla tm a la r tiz im in i o c h a d i. Standart asboblar paneli, u ekranning yuqorisidan ikkinchi qatorda joylashgan bo‘ladi (7-rasm ). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 21 2 2 2 3 2 4 D ^ B X ® rf « r. * ^ U S ! ♦ t* a? Q «f I F 0 ? 7-rasm l - “Co3flaTb”-vanei faylni yaratishda yangi varaq ochish buyrug‘ining tugmasi; 2 - ‘, 0TKPb[Tb11-maviiid faylni ochish buyrug'ining tugmasi; 3 -‘‘CoxEaJiHIb’’-fayllami xotirada saqlash buyrug‘ining tugmasi; 4 - “ r ie 4 a T b ” - c h i z m a n i q o g ‘o z g a c h iq a r is h b u y ru g 'in in g tu g m a si; 5 - “ П редворителн ь1Й iiDOCMOTp” - c h i /m a n i q o g ‘o zg a bosib ch iq a rish d a n avval u n i c h iz m a fo r m a tid a jo y la s h u v in i k o 'z d a n k e c h ir ish b u y r u g 'in in g tugm asi; 6 - “ Найти и 3aMeHHTb” -c h iz m a d a g i s o 'z va ju m la la rn i to p ib b o sh q a sig a a lm a sh tir ish b u y r u g ‘in in g tu g m a si; 7 - “ Вьшезать в 6vd)ep”-chizm adan belgilab olinganlarni- elementlarni "W indows” buferiga kesib olish buyrug'ining tugmasi; 8 - “ К опиоовать в 6v(faep” -tanlab olingan elementlarni “W indow s” buferiga nusxasini olish buyrug'ining tugmasi; 9 - “ Вставить из 6v(faepa”- “W indow s” buferidan nusxalarni chiqarib qo'yish buyrug'ining tugmasi; 1 0 -“ М а т ем а т и ч еск и е с в о й с т в а ” -о Ь ‘уек1 haqida m a 'lu m o tla r buyrug'ining tugmasi; 1 1 - “OTMeHHTb” -oxirgi amalni bekor qilish buyrug'ining tugmasi; 12-“ ri0BT0PHTb”-0xirgi bekor qilingan amalni qayta tiklash buyrug'ining tugmasi; 13-“ Вставить ccbuiKv”-o'zga faylga ko'rsatma berish buyaig'ining tugmasi; 14-“ Временная точка трассировки (открьшает список командУ’- ob'yektlarni bog'Iovchi buyruqlar ro'yxatini ochish buyrug'ining tugmasi; 15-“(P SK ’>”-koordinatalardan foydalanish tizimida ishlash buyrug'ining tugmasi; 1 6 -“ PaccTQHHHe"-m asofani, XY T ek esligid a burchakni va nisbiy burchakni, ЛХ, AY, AZ larni aniqlash buyrug'ining tugmasi; Download 39.44 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|