Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti
– jadval Mutaxassisislikning soha yo’nalishi kodlari
Download 0.57 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.3 Malakaviy ishlar mavzularini tanlash va tasdiqlash
- 3. BITIRUV MALAKAVIY ISHNI BAJARISHDA TASHKILOTLAR VAZIFALARI 3.1 Universitet tayanch kafedralari vazifalari
- Bitiruv malakaviy ishni bajarishning asosiy vazifalari
- Bularning barchasi malakaviy ishni bajarishda qo’llaniladi!
5 – jadval Mutaxassisislikning soha yo’nalishi kodlari Mutaxassislik soha yo’nalishi Kod raqami Ta`lim
01 Fan
02 Gumanitar fanlar va san`at 03 Ijtimoiy fanlar, biznes va huquq 04 Muhandislik, ishlov berish va qurilish 05
21
Qishloq va suv xo’jaligi 06
Sog`liqni saqlash va ijtimoiy ta`minot 07
Servis xizmatlari 08
6 - jadval Mavzuning ketma-ketligining shakllanish kodlari Mavzuning tayanch va fundamental bilimlar Kodlari Umumkasbiy va mutaxassislik bilimlar UM Pedagogik va psixologik bilimlar RP Fan va texnologiyalar FT
Bitiruv malakaviy ish quydagicha kodlangan bo’lishi mumkin (4-jadvalga qarang): jadvaldagi agar mavzu ta`lim sohasiga oid bo’lsa mutaxassisislikning soha yo’nalishiga 01 qoyiladi, mavzuning asosiy mazmuni yo’nalishining ahamiyatlilik darajasiga qarab kodlar joylashtiriladi. Masalan: mavzuning kodi: 01 RR UM FT bo’lsa, mavzu ta`lim soha yo’nalishiga oid bo’lib, uning asosiy mazmuni tarbiyaviy ahamiyatga ega, umumkasbiy va mutaxassislik tayanch bilimlar aks ettirilgan hamda unda fan va texnologiyalarga oid tushunchalar berilgan yoki 08 UM FT PP kodi bilan belgilangan mavzu servis xizmatlari sohasi yo’nalishiga tegishli bo’lib, uning asosiy mazmunida umumkasbiy va mutaxassislik bilimlar o’z ifodasini topgan bo’lib, fan va texnologiyalar boyicha tayanch bilimlar aks ettirilgan va tarbiya masalalariga oid tushunchalar berilgan. Xulosa sifatida shuni ta`kidlash mumkinki, mavzularni loyihalashga ob`ektni tayyorlash texnologiyasi orqali kompleks yondashuvda texnologik va pedagogik tizimlarni uyg`unlashtirish asosida bitiruv malakaviy ish mavzulari bankini shakllantirishda bir-birini takrorlamagan holda mavzularning juda ko’plab variantlarini yaratish mumkin. Bunda talabalarning bitiruv malakaviy ish mazmunida pedagogik turkum fanlari hamda umummuhandislik va ixtisoslik
22
fanlar boyicha olgan bilim va ko’nikmalari aks ettiriladi. SHu bilan birga mavzularni kodlash tizimini shakllantirish orqali bitiruv malakaviy ish mavzulari bankini mavzularning mazmuni boyicha muayyan tartibga solish va tasniflash imkoniyati yaratiladi. Bunda ular pedagogika, psixologiya, kasb ta`limi metodikasi fanlaridan olgan bilim va ko’nikmalarini qo’llaydilar va pedagogik amaliyot davomida bajargan ishlari natijalarini tajriba-sinov ishlari sifatida aks ettiradilar.
Bitiruv malakaviy ish uchun materiallar to’plashga talabaning pedagogik amaliyotini o’tagan ta`lim muassasasi tadqiqot bazasi bo’lishi mumkin. Talabaning bitiruv malakaviy ish ximoyasiga tayyorgarlik jarayoni tanlagan mavzu va yo’nalishi boyicha xal etilayotgan masala xususiyatiga muvofiq bo’lgan majburiy shartlardan biri xisoblanadi. Bitiruv malakaviy ish mavzuini tanlash va tasdiqlash jarayoni talaba mavzu va ilmiy rahbar tanlaganidan boshlanadi. Talaba bitiruv malakaviy ish mavzuini tanlashi bilan darhol uni tasdiqlash uchun 1-ilovada ko’rsatilgan shaklda tayanch kafedra mudiri nomiga ariza berishi lozim. Bitiruv malakaviy ish mavzui va ilmiy rahbarlari oliy ta`lim muassasasi rektori buyrug`i asosida bitiruvchi kurs o’quv yilining birinchi yarimida tasdiqlanadi.
Universitet tayanch kafedralari bitiruv malakaviy ishning bajarilish jarayoniga ilmiy rahbarni, fakultet dekanlari esa ma`muriy rahbarlikni ta`minlaydi. Talaba tayanch kafedralaridan biriga ariza yozgandan keyin u yoki bu kafedraga berkitiladi. Ariza kafedra yig`ilishida ko’rib chiqilish jarayonida bitiruv
23
malakaviy ish yoki loyiha mavzui ilk bor aniq ifoda etiladi. Bitiruv malakaviy ishga rahbarlik qilish tartibiga ko’ra boshqa tashkilot va muassasalardan yuqori malakali amaliyotchi-mutaxassislar, shuningdek, kafedraning ko’proq tajribali o’qituvchilari belgilanishi mumkin. Kafedra mudiri talabalarning pedagogik amaliyotini o’tash jarayoni va ular tomonidan bitiruv malakaviy ishning bajarilishini doimiy nazorat qilib boradi. Talaba pedagogik amaliyotini o’tab bo’lishi bilan kafedraga amaliyot o’tagan joyidan o’z faoliyati boyicha yozma tavsifnoma va olingan tadqiqot natijalari xaqida qisqacha hisobot topshiradi.
talabaga bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jarayonida ilmiy, metodik va amaliy yordam ko’rsatishi;
tarkibiy tuzilmasi tasdiqlangan so’ng belgilangan vazifalarni ishlab chiqish(2- ilova)ga ko’maklashishi;
adabiyotlarni izlashga yo’naltirishi hamda tadqiqotni amalga oshirishda qo’llaniladigan metodikalarni tanlashga yordam berishi;
tayyorlash jadvali»ni nazorat qilishi (3-ilova), talabaga DAK yig`ilishida himoya qilish jarayoniga kirish so’zi va taqdimotlarni tayyorlash uchun zarur bo’lgan yordamni ko’rsatishi;
belgilangan vaqt davomida bitiruv malakaviy ishning bajarilishini ta`minlash maqsadida ba`zi bir qismlari uchun maslahatchilarni biriktirish boyicha kafedraga taklif kiritishi;
bitiruv malakaviy ish xaqida 10-ilovada keltirilgan shaklda yozma xulosa berishi lozim. 24
Talaba muntazam ilmiy rahbar tomonidan belgilangan hamda «Bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jadvali» qayd qilingan vaqtlarda olingan natijalar haqida hisobot berib borishi lozim. Talabaning ilmiy rahbar ko’rsatmalarini bajarmasligi yoki besabab maslahatlarga kelmasligi bitiruv malakaviy ishga rahbarlikdan voz kechishga asos bo’ladi. Talaba tadqiqotni amalga oshirish jarayonida olingan natijalarning ilmiy ishonchlilik darajasi uchun to’liq javobgarlikni oladi. Ilmiy rahbar olingan natijalar ishonchliligini baholashda ishtirok etadi. Talaba bitiruv malakaviy ishni o’z muddatida bajara olmasa, o’quv kurslarini yakunlagandan so’ng uch yil davomida himoya qilish xuquqi beriladi. Berilgan vaqt mobaynida u ilmiy rahbari va ilmiy maslahatchisini almashtirish, shuningdek, unga bitiruv malakaviy ishni tayyorlashda ilmiy va metodik yordam ko’rsatuvchi boshqa bir kafedrani tanlash xuquqiga ega. Bitiruv malakaviy ish ilmiy maslahatchisi: Bitiruv malakaviy ish maslahatchisi kafedrada faoliyat ko’rsatayotgan ilmiy darajasi bo’lmagan o’qituvchiga ilmiy rahbarlik qilishi uchun biriktirilgan ilmiy darajaga yoki ilmiy unvonga ega professor-o’qituvchilardan tayinlanadi.
mos qismini tayyorlashga ilmiy, metodik va amaliy yordam ko’rsatishi;
talabani mavzu boyicha ma`lum qismini yoritishda zarur bo’ladigan manba va adabiyotlarni izlashga yo’naltirishi hamda tadqiqotni amalga oshirishda qo’llaniladigan metodikalarni tanlashga yordam berishi;
talabaga muntazam umumkasbiy, ixtisoslik va metodik jihatdan maslahat berib borishi, «Bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jadvali»ni nazorat qilishi;
ta`minlash maqsadida ba`zi bir qismlari uchun maslahatlarini kafedradagi bitiruv malakaviy ishlarni muhokama qilish jarayonida bayon qilish; 25
bitiruv malakaviy ish xaqida 10-ilovada keltirilgan shaklda yozma taqriz berishi lozim. Talabaning ilmiy maslahatchi ko’rsatmalarini bajarmasligi yoki besabab maslahatlarga kelmasligi bitiruv malakaviy ishga maslahatchilikdan voz kechishga asos bo’ladi. Bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jarayonida talabaning majburiyatlari: Bitiruv malakaviy ishni bajarish jarayonida talaba butun o’quv faoliyatida olgan bilimlari, egallagan ko’nikmalari asosida quyidagi kasbiy malakaviy talablarga ega bo’lishi lozim:
olishi;
Davlat ta`lim standartlarida ko’rsatilgan me`yoriy talablarga to’liq amal qilishi;
ijodiy izlanish asosida ta`lim mazmuniga tegishli o’zgartirishlar kirita olishi;
elektron darsliklar uchun animatsiyali taqdimotlar yarata olishi;
ko’rgazmali qurollar va tarqatma materiallar tayyorlay olishi;
zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalari asosda dars o’ta olishi;
muammoli ta`limni amalga oshirish va uning o’ziga xos xususiyatlarini takomillashtirib borishi;
o’quvchi-talabalar bilan do’stona munosabatlarni shakllantira olishi;
pedagogik madaniyat va kasbiy mahoratga ega bo’lishi;
o’quvchi-talabalar bilan individual va tabaqalashtirilgan holda ta`limni amalga oshira olishi;
olishi;
o’quvchi-talabalarning mustaqil faoliyat ko’rsatishini ta`minlay olishi; 26
o’quvchi-talabalar uchun pedagogik, psixologik va kasbiy yo’nalishlarda qo’shimcha mashg`ulotlar tashkil etishi;
mustaqil ta`lim jarayonida o’quvchilarning ilmiy-ijodiy qobiliyatlarini shakllantirishi;
metodlarini qo’llay olishlariga imkoniyat yarata olishi;
darsni rejalashtirish jarayonida vaqtdan samarali foydalanish uchun auditoriyaga beriladigan axborotni to’g`ri taqsimlay olishi;
inobatga olgan holda metodika qonuniyatlarini ishlab chiqishi va ulardan eng qulay metodlar va usullarni tanlab tadbiq eta olishi;
asosida kafolatli natijani qo’lga kiritish;
erishilgan yutuq va kamchiliklar yuzasidan o’z-o’zini tahlil etish va o’z faoliyatiga tanqidiy baho berishi;
ularni qo’llash uchun yangi tavsiyalar berib borishi;
zamonaviy pedagogik texnologiyalar (interfaol metodlar, Blum
taksonomiyasi, motivatsiya va turli xil strategiyalar)ni tahlil etib, ularni ta`lim va tarbiya jarayonida qo’llash metodikasini ishlab chiqish;
hamda iqtisodiy samaradorlik tomonlarini o’rganish;
kasbiy fanlarni o’qitishning umumiy tamoyillari va metodlarini ishlab chiqish;
elektron darsliklar imkoniyatlari yordamida taqdimotlar namoyish etishi);
ta`lim jarayonida masofadan o’qitishni tashkil eta olishi (ushbu holatda masofadan o’qitish metodlari taxlil qilishi va ularni qo’llash uchun tavsiyalar ishlab chiqishi);
27
o’quvchilarda tanqidiy fikrlashni yuzaga keltira olishi (auditoriyaga berilayotgan axborotni turli usullar, tarqatma materiallar asosida mavzu boyicha muammoli vaziyatlarni yarata olishi hamda o’tilayotgan mavzuga o’quvchilarning tanqidiy fikrini shakllantirish boyicha tavsiyalar ishlab chiqishi);
interfaol metodlardan foydalanib o’qitishni tashkil etishi;
auditoriyani psixologik jihatdan boshqara olishi;
o’quvchilarda mavzu boyicha savollar, bahslar sharoitini yaratishi;
darsning yutuq va kamchiliklarini aniqlab, barcha o’z fikrini ifodalash imkonini beruvchi usullarni tavsiya etishi;
psixologik muloqot o’rnatish uchun kichik guruhlarni shakllantira olish;
darsda belgilangan vazifa va muammodan kelib chiqadigan maqsadlarni ifodalay olishi;
shakllantira olishi;
guruh a`zolari tomonidan tashlangan pedagogik g`oyalarni tizim holiga keltirib tasniflashi;
qarab baholashi;
o’quvchilar tomonidan bildirilgan tanqidiy mulohazalarga ob`ektiv baho bera olishi;
uchun ularga o’z fikrini yozma yoki og`zaki shaklda ixcham bayon etish va himoya qilishga tegishli shart-sharoitlar yaratishi;
qo’llash va o’qitish uchun lozim bo’ladigan me`yoriy hujjatlarni tuza olishi;
mavzu boyicha dastur, yordamchi chizmalar, tarqatma materiallar va o’z fikrini o’zgalarga etkaza olishi hamda himoya qila olishi; 28
dars yakunida o’quvchilar tomonidan o’zlashtirilgan bilimlarni tartibga solishi va ularni umumlashtira olishi;
ob`ektlar miqdoriy va sifat munosabatlarini ifodalash uchun matematik metodlarni qo’llashi;
foydalanishi;
olingan natijalarning foydalanish chegarasini baholab va ular ierarxik tuzilishini hisobga olib modellarni tadqiq etishi;
bo’lishi;
texnologik jarayonlarni boshqarish, ishlab chikarish xom-ashyosiga ishlov berish, jarayonlarning omillarini tanlash va o’rnatish, texnologik jarayonlarni loyihasini tuzish va amalga oshirishni bilishi;
ishlab chiqarish texnologik uskunalardan foydalanish va ularga texnika xizmati ko’rsatishini tashkil etishi;
tushunchaga ega bo’lishi;
pedagogik va soha tarmoqlarining rivojlanish qonuniyatlarini mukammal bilishi
va ularni
texnikaviy-iqtisodiy tahlil
qilish, texnikaviy-iqtisodiy ko’rsatkichlarni aniqlashni bilishi;
psixologiya va pedagogikaning dolzarb muammolarini o’rganish boyicha namunaviy usullarda ilmiy-amaliy tadqiqot o’tkazishi;
o’tkazilishiga ko’maklashishi;
tadqiqotlarda ishtirok etishi, ma`lumotlarni to’plashi, umumlashtirishi va tahlil etishi va x.k. 29
4. MALAKAVIY ISHNI TAYYORLASH TARTIBI
Bitiruv malakaviy ishni bajarishga tayyorgarlik jarayoni talabaga tanlangan mavzuning o’rganilganlik darajasini baholashga yordam beruvchi adabiyotlar, monografiya va o’quv qo’llanmalar, ilmiy maqolalar bilan tanishishdan boshlanadi. Manba va adabiyotlar bilan ishlash jarayonida tadqiq etilayotgan u yoki bu muammoga taalluqli bo’lgan dalil va voqealarni yozib olish tavsiya etiladi. YOzib olingan ma`lumotlar ko’pchilik hollarda materialni qayta ishlash va guruhlashda qiyinchilik tug`dirmasligi uchun bitta varaqqa joylashtirilishi maqsadga muvofiqdir. Buning uchun ma`lumotlar chiqqan manba va adabiyotlarning qaeridan yozib olinganligini aniq ko’rsatish talab etiladi. Manba va adabiyotlar o’rganilib bo’lgach esa, bitiruv malakaviy ishning to’liq rejasini tuzishi va uni ilmiy rahbar bilan, zarur hollarda esa ilmiy maslahatchi bilan kelishishi lozim. Ushbu rejaga ish jarayonida aniqlik kiritish mumkin. Uning oxirgi varianti asosiy manba va adabiyotlar bilan ishlab bo’lgach tuziladi va u ilmiy rahbar tomonidan tasdiqlanib, muhim hujjatga aylanadi, unga kiritiladigan o’zgarishlarni faqat rahbar roziligi bilan amalga oshirish mumkin. Bitiruv malakaviy ishni o’z vaqtida va sifatli bajarish talabaning o’z mustaqil ishini tashkil etish qobilyatiga bevosita bog`liq. Malakaviy ishni bajarishni talaba bitiruv malakaviy ish rejasini tuzishdan boshlaydi. Reja asosida boblar va paragraflar bajarilish ketma-ketligi va muddatlari ko’rsatiladi. 30
1-chizma Bitiruv malakaviy ishni bajarishning asosiy vazifalari
Talaba bitiruv malakaviy ishning kirish va boshqa bo’limlari hamda xulosalarini tayyorlashi bilan uni ilmiy rahbar va ilmiy maslahatchiga taqdim etadi. Ular ko’rsatgan kamchilik va takliflarni bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jadvalida ko’rsatilgan muddatgacha qayta ishlab chiqadi (3-ilova).
Bitiruv malakaviy ishni bajarishda rejalashtirilayotgan asosiy natijalar Ilmiy tadqiqot olib borishda faolligini namoyon etish Sabab-oqibat aloqalarini aniqlash Har xil sohalar bilimlarini jalb qilgan holda muammolarni echimini topish Mustaqil va ijodiy fikrlash ko’nikmalarini ifodalash Mustaqil qaror qabul qilish va faoliyati natijalari bo’yicha mas`uliyatni uz zimmasiga olish O’z bilimiga baho berish va ko’p xajmdagi axborot muhitida o’zini yo’qotmaslik Gurux bilan ishlash ko’nikmalarini olish Tadqiqotlar, tajribalar va tahlillarni mustaqil o’tkazish Yo’l qo’ygan kamchiliklari uchun javob berish Ilmiy izlanish faoliyati natijalarini tahlil qilib, o’z yutuqlari va kamchiliklarini aniqlash, vujudga kelgan qiyinchiliklar sabablarini topish, xatolarni tuzatish yo’llarini aniqlash Mustaqil faoliyat olib borish huquqidan foydalangan holda o’z fikrlari va muloxazalarini himoya qilish Izlanish natijalarining variantlari va ularning sodir bo’lish ehtimollarini bashorat qilish Jamoa bo’lib muhokama qilishda o’z nuqtai nazarini baholash hamda himoya qilish
31
2-chizma Talabalar mustaqil faoliyatini tashkil etish natijalari sifatida bitiruv malakaviy ishni bajarish va tayyorlashning pedagogik modeli
Download 0.57 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling