Nomarkaziy yuklangan poydevorlarni hisoblash

12-AMALIY MASHG`ULOT


NOMARKAZIY YUKLANGAN POYDEVORLARNI HISOBLASH
Faraz qilaylik, to`g`ri to`rtburchakli tovonga ega bo`lgan va G og`irlikdagi simmetrik poydevor berilgan bo`lib, unga e - ekssentrisiteti bilan ta’sir etuvchi kuch P berilgan. Poydevor chetlaridagi kuchlanishlar quyidagi formuladan aniqlanadi:
(2.1)

Bu formuladagi (+) ishora σ_max ni beradi, (-) ishora esa σ_min ni beradi. Bu formulada M = Pe – burovchi momenti, - qarshilik momenti, J-inersiya momenti, F = lb poydevor tovoni yuzasi.

2.1-rasm. Nomarkaziy yuklangan poydevor osti gruntining kuchlanishlar epyuralari

Bu belgilarni birinchi formulaga qo`yib va poydevorning o`z og`irligi G ni hisobga olmay quyidagiga ega bo’lamiz:

. (2.2)

(2.2) formula poydevorlarning o’z og`irligini hisobiga olmagan holda poydevor ostidagi kuchlanish, bu hol uchun poydevor ostida hosil bo`lgan kuchlanishlar epyuralari turlarini aniqlaymiz.

P kuchning joylashishiga bog`liq holda poydevor ostidagi gruntda hosil bo`lgan kuchlanishlar epyuralari turli ko`rinishga ega bo`lishi mumkin.
Agar ekssentrisitet e< l/6 bo’lsa, u holda epyura trapesiyasimon shaklda bo`ladi; e=l/6 bo`lganda, epyura poydevorning butun eni bo`yicha uchburchak shaklida bo`ladi, agar e>l/6 bo’lsa, kuchlanishlar epyurasi poydevor enining bir qismini quruvchi uchburchak shaklga ega bo`ladi. Mos ravishda chekli kuchlanishlar quyidagiga teng:
birinchi holda ;
ikkinchi holda ;
uchinchi holda .

Agar biz poydevor termasida kuchlanishlarni aniqlaganimizda, unda uchunchi holda σ_max va σ_min  lar turli ishoralarga ega bo`lar edi. σ<sub>min</sub> manfiy (cho`zuvchi) qiymatga ega bo`lsa, σ<sub>max</sub> musbat (siquvchi) qiymatga ega bo`ladi. Poydevor gruntga cho`ziluvchi kuchlanishlarni uzatmaydi, shuning uchun poydevorning gruntdan uzilishi kuzatiladi va epyura gl ma’lum masofada nolga teng bo`ladi. Bu holda nomarkaziy siqilish formulasi orqali σ_max ni aniqlab bo`lmaydi, uni boshqacha yo`l bilan aniqlash mumkin.

Reaktiv kuch lmn uchburchak yuzasi orqali aniqlanadi.
, chunki R kuch lmn uchburchakning og`irlik markazida ta’sir etadi.
Muvozanat sharti bajarilishi uchun R=P bo`lishi kerak, demak,
, (2.3)
bu yerda .
Nomarkaziy yuklangan poydevorlarni hisoblashda kuchlanishlar epyuralarining trapesiya ko`rinishdagi va uchburchak ko`rinishidagi shakllarini olish mumkin.
Korxona sexlar poydevorlari uchun unga ta’sir etayotgan yuklar 75T dan ortiq bo`lsa, shuningdek ochiq estakadalar poydevorlarga 15T dan ortiq yuk ta’sir etsa va gruntdagi normal qarshilik R<sup>Н</sup>≤1,75 kG/sm<sup>2</sup>  bo`lsa,  nisbatdagi trapesional epyura olish mumkin.
Qolgan barcha nomarkaziy yuklangan poydevorlar uchun kuchlanishlar epyurasi uchburchak shaklida olinadi. Poydevorlarning hisoblash tartibini quyidagicha olib borish tavsiya etiladi: dastavval qurilish me’yori qoidalari QMQ shartlaridan kelib chiqqan holda poydevor balandligi uni armaturalash shuningdek, poydevor eng pastki qismlarining balandligi aniqlanadi.