Nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY
NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI

“Telekommunikatsiya”


FAKULTETI .KI _11-20(TT)_Sirtq


2 BOSQICH GURUH TALABASINING

<< Extimollik va statistika >>

Fanidan tayyorlagan

MUSTAQIL ISH

Qarshi-2022
MAVZU: Erlang, Pirson qonunlari

Erlang - bu kuchli dinamik yozish bilan ishlaydigan, tarqatilgan hisoblash tizimlarini yaratish uchun ishlab chiqilgan funktsional dasturlash tili. Ericsson tomonidan ishlab chiqilgan va qo'llab-quvvatlangan. Til parallel yengil jarayonlar va ularning aktyor modeliga mos ravishda asenkron xabarlar almashinuvi orqali o'zaro ta'sirlash vositasini o'z ichiga oladi.

Erlang maqsadli ravishda tarqatilgan, xatolarga chidamli, parallel real vaqtda tizimlarda [⇨] ishlab chiqilgan bo'lib, ular uchun tilning o'zi bilan bir qatorda [⇨] standart modullar kutubxonasi va shablon echimlari kutubxonasi mavjud (shuning uchun) - chaqirilgan xatti-harakatlar) - OTP doirasi (English Open Telecom Platform) [⇨]. Erlang dasturi taqsimlangan hisoblash tarmog'ining turli tugunlarida joylashgan virtual mashinalar tomonidan bajariladigan bayt kodiga tarjima qilinadi. Erlang tizimlari uskunani to'xtovsiz ishlashga imkon beradigan [⇨] kodini issiq almashtirishni qo'llab-quvvatlaydi.



Erlangning mashhurligi uning foydalanish sohasi (telekommunikatsiya tizimlari) millionlab WWW foydalanuvchilariga xizmat ko'rsatuvchi, masalan, suhbat xonalari, kontentni boshqarish tizimlari, veb-serverlar va tarqatiladigan, kengaytirilgan ma'lumotlar bazalarini talab qiladigan yuqori yuklangan parallel taqsimlangan tizimlarga kengayishi tufayli o'sishni boshladi. . Erlang bir nechta mavjud bo'lgan NoSQL ma'lumotlar bazalarida ishlatiladi.
Mavzu: Pirson kriteriysi

Ba'zan olimlar shunday muammo bilan to‘qnash kelishadi: nazariyani shakllantirish vaqtida hisob-kitob qilingan va kutilgan ehtimoliy natijalar, amaliy tajriba-kuzatuvlardagi qayd etilgan real holat bilan mos kelmaydi. Masalan, gardkam toshlarini ketma-ket tashlayvergan bilan, ehtimollar nazariyasidan kelib chiqqan hisob-kitoblardagi ehtimollik qayd etilmasligi mumkin. Ya'ni, tushayotgan toshlar bilan kutilgan natija orasidagi farq juda katta bo‘lib ketadi. Bunda turli xil taxminlar ilgari surila boshlaydi. Masalan, kimdir, o‘sha gardkam toshlarining nosimmetrik ekanini aytsa, yana boshqa odamning miyasiga, toshlarning og‘irlik markazi noto‘g‘ri ekani haqidagi fikr keladi.

xi-kvadrat kriteriysi orqali natijani tekshirish usulini 1900-yilda ingliz matematigi Karl Pirson (1857-1936) tomonidan ishlab chiqilgan. o‘shandan buyon ushbu matematik tekshiruv uslubi ilm-fanning va texnikaning nihoyatda turli-tuman sohalarida tadbiq etib kelinmoqda. Hozirga kelib xi-kvadrat usuli bilan natijani tekshirishni dasturchilar, kriptografiya mutaxassislari va ayniqsa statistika sohasi vakillari keng qo‘llashadi. Bu usul bilan tekshirishda, har bir alohida olingan hodisani mustaqil holat sifatida qaraladi. Xi-kvadrat kriteriysini hisoblab topish uchun, biror bir muayyan hodisaning amalda kuzatilayotgan real (eksperimental) chastotasi - O_i, hamda, u haqida nazariyada hisob-kitob qilingan, ya'ni, nazariy kutilgan chastotasi - E_i ma'lum bo‘lishi kerak.
Pirson formulasi quyidagicha shaklda ifodalanadi:

Ko‘rinib turibdiki, O_i va E_i ning qiymatlari qanchalik katta bo‘lsa, χ ning ham qiymati shuncha katta bo‘ladi. Agar, kuzatilayotgan chastota va kutilgan chastota bir-biriga teng bo‘lsa, unda χ2=0 bo‘lishi kerak.
Amalda ushbu qiymatning muhimligi tadqiqotchilar tomonidan turli ma'lumotnomalarga murojaat etish yo‘li bilan aniqlanadi va u olimlarga qayd etilgan natijaning nazariyadan kutilgan natija bilan farqining ahamiyatini belgilashda yordam beradi. Albatta, ^χ2 ning qiymati qanchalik katta bo‘lsa, bu demak nazariyadagi mulohazalarda xatolik borligiga ishora beradi. Lekin, χ2 ning qiymati nolga aniq teng chiqib qolsa, yoki, nolga juda yaqin kelsa, bu ham o‘ziga xos shubha uyg‘otadi. Shu sababli ham, nazariyaning haqiqatga yaqin ekanini, yoki, nazariyaning haq ekanini isbotlashda odatda ^χ2 ning qiymati noldan farqli, shu bilan birga juda ham katta songa teng bo‘lib qolmasligi, ya'ni, mo‘tadil, me'yoriy qiymat kasb etishi muhimdir.
Misol tariqasida, qo‘ng‘izlar va kapalaklar bir xil tasodifiylikda uchraydigan qandaydir 100 dona hashoratlardan iborat biologik populyatsiyani ko‘rib chiqamiz. Agar ushbu to‘plamda biz 10 qo‘ng‘iz va 90 ta kapalakni kuzatayotgan bo‘lsak, unda ^χ2 ning qiymati

ga teng bo‘ladi. 64 -bu juda ham katta son. Va bu shuni ifodalaydiki, biz mulohazamiz boshida, hashoratlarning biologik populyatsiyasi haqida fikr yuritayotib, qarayotgan to‘plamimizda qo‘ng‘izlar va kapalaklar soni teng deb olgan ehtimoliy taxminimiz real holatdan ancha yiroq ekan. Ya'ni, nazariya (yoki, gipoteza) xato bo‘lib chiqmoqda.
Karl Pirsonning ushbu matematik ilmiy ishi ko‘plab mukofotlarga sazovor bo‘lgan va ilm-fan olamida katta e'tirofga sazovor bo‘lgan. Shunga qaramay, Pirsonning o‘zini shaxs sifatida deyarli hech kim hurmat qilmagan va u betarbiya kimsa sifatida o‘ziga yomon nom orttirib olgan. Xususan, uning ashaddiy iqrchi va millatchi kimsa bo‘lganidan, ko‘plab matematiklar u bilan hatto gaplashishni ham istashmagan.

Mavzu: Veybullava Releya qonunlari.