Noorganik ionlarva ularning muhim funksiyalari

NOORGANIK IONLARVA ULARNING MUHIM FUNKSIYALARI

REJA

1.IONLAR HAQIDA TUSHUNCHA

2.NOORGANIK IONLAR

IONLAR [YUN.ION- BORAYOTGAN ,HARAKATLANAYOTGAN]-ZARYADLANGAN ZARRALAR;ATOM YOKI ATOMLAR GURUHI[Molikulalar,radikallar va b.] electron [yoki b zaryadlangan zarra ] qabul qilinganda yo yoqotganda hosil boladi. ION tushunchasini va termini 1834 YILda ingliz olimi M.FARADEY birinchi bolib tatbiq etgan .U ishqorlar ,kislotalar, tuzlarning suvdagi eritmalari elektr otkazuvchanligi IONLAR harakatiga bogliq deb hisoblanadi. Eritmalarning manfiy qutb [katod]ga harakatlanadigan musbat zaryadli ionlar kationlar musbat qutb [anod]ga harakatlanadigan zaryadli IONLAR ANIONLAR deyiladi.

Hujayra tarkibiga jonsiz tabiatda uchraydigan 70 ta kimyoviy element kiradi .Ular kopincha biogen elementlar deb ataladi. Tirik organzmlar tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlar makroelementlar[C,O,H,N,P,S,Na,Ca,Mg,Cl,Fe.]va mikroelementlar[Zn,Cu,J,F,Co,Mo,Cr,Mn,B]dir.

Hujayra massasining 98 foizi vododrod ,kislorod,uglerod,va azot tashkil etadi.ULAR hujayra tarkibida uchraydi;kaliy,natriy,kalsiy,magniy,temir va xlor ham mavjud.

Natriy.Na organizmda xususan hujayralarda otkauvchanlik funksiyasini boshqaradi .Nerv sistemasining faoliyati ham shu element orqali boshqariladi .

Mg. Magniy osimliklar uchun juda muhim ,ularda kechadigan fotosintez jarayonini boshqaradi .Bu jarayonni tezlashishda muhim hisoblanadi .

Fe.Temir qon tarkibini tashkil etadi .Gemoglabin tarkibidagi gem moddasi temir ionlaridan iborat.

Calsiy.Ca suyak tarkibida uchrab unga mustahkamlik beradi .Metall kalsiy ,stronsiy va bariy birinchi marta 1808 yilda Devi tomonidan elektroliz yoli bilan olingan .

Cl .Xlor oshqozon suyuqligi 0,3 -0,4 foiz HCL ning bolishi juda katta fiziologik axamiyatga ega .Inson hayvonlar organizmida NaCl ning borligi organzm hujayralarida suv balansini boshqaradi.

J. Yod odatda brom uchraydigan joylarda boladi .YODNING tabiatda tarqalganligi katta ahamiyatga ega . Yod birikmalari organzmda yod yetishmay qolganda endemik buqoq vujudga keladi .

Na, K, Cl, hujayra membranalari orqali turli xil moddalar otishini taminlaydi .Nerv hujayralarida hosil boladigan qozgalishlarni otishi ham shu elementlar yordamida amalga oshiriladi .Ca va P suyak toqimalarini hosil qilishda ularning mustahkamligini ta’minlashda ishtirok etadi.Bundan tashqari Ca qonning normal ivishini ta’minlovchi omildir.