Noorganik kimyo fanidan yakuniy nazorat savollari

---

NOORGANIK KIMYO FANIDAN YAKUNIY NAZORAT SAVOLLARI 
1. Noorganik birikmalarning sinflari. Oksidlar, kislotalar, asoslar va tuzlar. Nordon, asosli, 
amfoter va indeferent oksidlar, ularning olinish usullari va xossalari.
2. Massaning saqlanish qonuni. Tarkibning doimiylik qonuni. Karrali nisbatlar qonuni. 
Hajmiy nisbatlar qonuni. 
3. Mol. Ekvivalent tushunchasi. Ekvivalentlar qonuni. Avgadro qonuni. Gaz qonunlari.
Sharl qonuni, Gey-Lyussak qonuni. Mendeleev –Klayperon formulasi. Gazlarning 
molekulyar massasini aniqlash. 
4. Davriy jadval va atom tuzilishi. Atomning xususiyatlarining davriyligi. Ionlanish 
energiyasi. Elektromagfiylik. 
5. Kimyoviy bog’ning energiyasi, uzunligi, yo'nalishi va to'yinganligi. Gibridlanish turlari. 
6. Kimyoviy bog‘lanish turlari. Kovalent, ion va metall bog‘lanish. Qutbli va qutbsiz-
kovalent bog‘lanish. VB usuli yordamida kovalent bog‘lanishni tushuntirish. Donor-
akseptor bog‘lanish. 
7. Molekulyar orbitallar metodi. MO usuli bilan N
2
, O
2
, N
2
, SO, NO, Н
2
, Н
2
+
, N
2
, O
2
, CO, 
NO, Li
2
+
, H
3
+
molekulalarining tuzilishini tushuntiring. 
8. Valent burchak. Molekulada atomlarning fazoviy joylashuvi. Kimyoviy bog'lanish 
turining moddalarning xususiyatlariga ta'siri. 
9. Molekulyar o'zaro ta'sir. Orientatsion, induksiyon va dispersiyali o'zaro ta'sirlar. Vodorod 
bog’lanish. 
10. Termokimyo tushunchasi, termokimyoviy reaksiyalar va tenglamalar. Ichki energiya. 
Izobar sharoitda gazning kengayish ishi. Entalpiya. Izaxor sharoitda gazning kengayish 
ishi. Standart hosil bo‘lish va yonish issiqliklari. Jadval ma’lumotlari asosida standart 
sharoitda jarayonning entalьpiyasini hisoblash. Erish, parlanish gidratlanish va 
neytrallanish entalpiyalari. Entropiya. Entropiyani xisoblash uchun Bolsman tenglamasi. 
Kimyoviy va fizik jarayonlarning entrapiyasi o‘zgarishini baxolash. 
11. Izobar-izoterm (Gibbs energiyasi) va izoxor-izoterm (Gelmgols energiyasi) potensiallar. 
Gibbs energiyasi qiymatiga asosan kimyoviy reaksiya yo‘nalishini aniqlash.
12. Kimyoviy reaksiyalar tezligi haqida tushuncha. O'rtacha, haqiqiy reaksiya tezligi va 
reaksiya tezligining birligi. Vant-Goff qoidasi.
13. Kimyoviy reaksiyalar tezligiga ta'sir qiluvchi omillar. Massalar ta’siri qonuni (Gelberg-
Vaage qonuni). Haroratning kimyoviy reaksiyalar tezligiga ta'siri. Aktivlanish 
energiyasini aniqlash. Oddiy va murakkab reaksiyalar. Molekulyarlik va reaksiya tartibi. 
Kimyoviy reaksiyalar tezligining kinetik tenglamalari. 
14. Katalitik reaktsiyalar. Gomogen, geterogen va fermentativ kataliz. Kimyoviy reaksiyalar 
mexanizmlari. Qaytar va qaytmas reaksiyalar. Kimyoviy muvozanat va qaytar 
reaksiyalardagi muvozanat doimiyligini aniqlash. Le-Shatele prinsipi. 
15. Gidratatsiya, solvatatsiya. Ionlarning suv bilan o'zaro ta'siri va gidratlangan (solvat) 
qatlamlarning shakllanishi. Kristallgidratlarning hosil bo'lishi. Gazli eritmalar. Genri 
qonuni. Genri Dalton qonuni. Sechenev qonuni. 
16. Eritmaning konsentratsiyasini ifoda qilish usullari (foiz, molyar, normal va molyal 
konsentratsiya). Eritmaning molyar konsentratsiyasi haqida tushuncha. 
17. Raulning I va II qonuni. Eruvchanlik ko’paytmasi. Raulning elektrolitlar uchun 
qonunlari. Ionli reaksiya. Ionlar muvozanatining siljishi. 
18. S. Arreniusning elektrolitik dissotsiatsiyasi nazariyasi. Ostvald suyultirish qonuni. 
Elektrolitik 
dissotsiatsiya 
nazariyasi. 
Elektrolitik 
dissosiatsiyaning 
mohiyati. 

---

Dissosatsiyalanish darajasi va doimiyligi. Elektrolitlar, konsentratsiya va haroratning 
dissotsiatsiyanish darajasiga ta'siri.
19. Kuchli elektrolitlar. Kuchli elektrolitlar uchun aktivlik koeffitsientini aniqlash. 
20. Suvning ion ko’paytmasi. pH. Indikatorlar yordamida pH miqdorini aniqlash. Ideal 
eritmalar. Eritmalarning kolligativ xususiyatlari. Izotonik koeffitsient. Izotonik 
koeffitsientni aniqlash. 
21. Kislotalar va asoslarning zamonaviy nazariyasi. Bronsted-Lauri protolitik nazariyasi. 
Elektron Lyuis nazariyasi. Kislotalar va Lyuis asoslari. Suvsiz erituvchilar. 
22. Tuzlarning gidrolizi haqida tushuncha. Gidroliz turlari. Kuchli asos va kuchsiz kislotadan 
hosil bo'lgan tuzlarning gidrolizlanishi. Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo'lgan 
tuzlarning gidrolizlanishi. Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo'lgan tuzlarning 
gidrolizlanishi. Birgalikda gidroliz. Polyar bog’ga ega bo'lgan moddalarning 
gidrolizlanishi. Gidrolizlanish darajasi. Gidrolizning farmatsiyadagi o’rni. 
23. Oksidlanish darajasi haqida tushuncha. Oksidlovchi va qaytaruvchilar. Oksidlanish va 
qaytarilish. Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarining turlari (molekulalararo, ichki 
molekular, disproporsiyalanish, murakkab). Latimer va Frost diagrammalari. Nernst 
tenglamasi.
24. Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirish usullari (elektron balans va yarim 
reaksiyalar).
25. Elektroliz. Elektrodlar. Suyuqlanmalar va eritmalarning elektrolizi. Elektrod 
potentsiallari. Elektrodlar. Galvanik elementlar. Galvanik elementning elektr 
kuchlanishini aniqlash.
26. 
Elektrod potentsiallari ma'lumotlariga asoslanib, oksidlanish va qaytarilish reaksiyalar 
yo'nalishini aniqlash. 
27. 
Kompleks birikmalar. Ularning tuzilishi, izomeriyasi va nomlanishi. Verner nazariyasi. 
Kompleks ion, ligand, koordinatsion son, ichki va tashqi sfera. Kompleks birikmalar 
hosil bo'lish reaksiyalari. 
28. Kristall maydon usuli bilan komplekslardagi kimyoviy bog'lanish mohiyatini 
tushuntiring. Komplekslarning kimyoviy bog'lanishining mohiyatini valent bog'lanish 
usuli bilan tushuntiring. Komplekslarning tuzilishini tushuntirish uchun gibridlanishdan 
foydalanish. MO usulini komplekslar uchun qo'llash. Kation va anion komplekslarning 
dissotsatsiyalanishi. 
Komplekslarning 
beqarorlik 
konstantasi. 
Komplekslarning 
barqarorlik konstantasi. 
29. Kompleks birikmalar turlari (akva, gidrokso, asido, ammin, xelat va siklik komplekslar). 
Eritmadagi kation va anion komplekslarining holati. Kompleks birikmalarda almashinish 
va oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Kompleks birikmalarning tibbiyot va 
farmatsiyada qo'llanilishi. 
30. Vodorod, uning olinishi va xossalari. Suvning kimyoviy xossalari. Kristallagidratlar va 
akvakomplekslar.
31. Vodorod peroksid, uning olinishi, tuzilishi va xossalari. Vodorod peroksidning 
oksidlanish-qaytarilish xossalari. 

---

32. 
1-guruh s-blok elementlari. Ishqoriy metallar. Ishqoriy metallar va ularning 
birikmalarining olinishi va xossalari.
33. 2-guruhining s-blok metallari. Ularning birikmalarining xususiyatlari. Berilliy 
gidroksidining amfoterligi. II A guruhining 2-guruh elementlarining murakkab 
birikmalari va ularning biologik ahamiyati. 
34. 6-guruh elementlarining umumiy tavsifi. Xrom (II) va xrom (III) birikmalarining 
pasaytiruvchi xususiyatlari. Gidroksid xrom (II). Xrom (III) gidroksidining amfoter 
xususiyatlari. 
35. Xrom (VI) birikmalari, oksidlovchi xususiyatlari. Oksidlanish xususiyatlariga muhitning 
ta'siri. Xromat va dixromat ionlari o'rtasidagi muvozanat. Xromning perokso birikmalari. 
36. 7-guruh elementlarining o'ziga xos tuzilishi. Marganets aralashmalari (II, III, IV). 
Kislota-asos va oksidlanish va qaytarilish xossalari. 
37. Marganets (IV) oksidi. Kislota-asos va oksidlanish-qaytarilish xossalari. 
38. Marganetsning aralashmalari (VI, VII). Kislota-asos va oksidlanish-qaytarilish xossalari. 
Marganatlarni oksidlanish-qaytarilish xossalari va olinishi. Permanganatlar, ularning 
olinishi oksidlovchi moddaning muhitga qarab xossalari o’zgarishi. Dorivor moddalarni 
tahlil qilishda kaliy permanganatdan oksidlovchi vosita sifatida foydalanish.