O bobojonov k. Jumaniyozov
– «Ajratilgan bo’linmalar, sho’'ba va qaram xo’jalik
Download 1.89 Mb. Pdf ko'rish
|
59.MOLIYAVIY HISOB Ukuv kullanma
|
4100 – «Ajratilgan bo’linmalar, sho’'ba va qaram xo’jalik
jamiyatlaridan olinadigan schyotlar» bilan bog’liq xo’jalik operatsiyalari Т/ r Xo’jalik muomalalarining mazmuni Schyotlarning bog’lanishi Dеbеt Krеdit 1 Dеbitorlik qarzlarini qoplash uchun ajratilgan bo’linmalardan assosiy vositalar va boshqa aktivlar kеlib tushdi 0110- 0190 va boshqala r 4110 2 Ajratilgan bo’linmalarga mol-mulk (asosiy vositalar va boshqa aktivlar) ajratildi 4110 0110- 0190 va boshqala 144 r 3 Ajratilgan bo’linmalar xodimlariga mеhnat haqi to’lash uchun pul mablag’lari ajratildi 4110 5010, 5110 4 Ajratilgan bo’linmalar tomonidan asosiy vositalar qaytarildi 0110- 0190 4110 5 Dеbitorlik qarzlarini qoplash uchun ajratilgan bo’linmalar, sho’'ba va qaram xo’jalik jamiyatlaridan pul mablag’lari kеlib tushdi 5010- 5530 4110, 4120 6 Ajratilgan bo’linmalarga moddiy qiymatliklar bеrildi (1500 schyotdan foydalanganda) 4110 1510 7 Matеriallar qiymatidagi farq ajratilgan bo’linmalar hisobiga ularga bеrilgan matеriallar bo’yicha hisobdan chiqarildi (1610 schеtni qo’llaganda) 4110 1610 Кorxona, firma faoliyati jarayonida ayrim hollarda da’volar vujudga keladi. Bu da’volar asosan mol etkazib beruvchilardan olingan xom ashyo va materiallar bo’yicha kamomad, navlarining farqi va hokazo, pudratchilar bilan bajarilgan ishlarning hajmi va sifati bo’yicha. Transport tashkilotlarining aybi bilan sodir bo’lgan materiallarning kamomadi tegishli dalolatnomalarga asosan va tan olingan kamomadlar bo’yicha vujudga keladi. Ayrim hollarda da’volarni echish uchun uchinchi tomon – xo’jalik sudi ham jalb qilinadi. Oxirgi holatda xo’jalik sudining haqi da’vo qiluvchi sub’ekt tomonidan to’lanib sudda qaysi tomon- da’vogar yoki aybdor yutqazsa, o’sha tomon sudning xizmat haqini to’laydi. 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar» sintetik hisobi ushbu da’volar bo’yicha sodir bo’lgan summalarni umumlashtirish va ularning holati va harakati ustidan nazorat o’rnatish uchun qo’llaniladi. Da’volarning turlariga qarab ushbu 4860 schyotda quyidagi analitik schyotlar yuritilishi lozim: mol etkazib beruvchilar, pudratchilar va transport tashkilotlarining schyotini tekshirishda akseptlangandan keyin aniqlangan shartnomaga nisbatan baholarning farq summasiga, tovar-material qiymatliklarining qiymati, tayyorlov xarajatlarining schyotlarda aks ettirilishining 145 noto’g’riligi, arifmetik xatolar, narxlarni oshirib yozish natijasida sodir bo’ladigan da’volar; materiallar va tovarlarni etkazib beruvchilarga, materiallarni qayta ishlovchi sub’ektlarga nisbatan standart talabi, texnikaviy va buyurtma sifatida to’g’ri kelmaganligi bo’yicha da’volar. Кo’pincha 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar» schyotining debeti bo’yicha quyidagi da’volarga oid hisoblashishlar aks ettiriladi: mol etkazib beruvchilarga, pudratchilarga va transport tashkilotlariga da’volar – ularning schyotlari tekshirilganda shartnomada kelishilgan va preyskurantda nazarda tutilgan baho va tariflarning bir-biriga muvofiq kelmasligi, shuningdek, arifmetik xatolar aniqlanganda – mol etkazib beruvchilarga va pudratchilarga to’lash uchun olingan schyotlarni yoki ishlab chiqarish zahiralari, tovarlar va tegishli xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlar bilan korrespondensiyada aks ettiriladi. Bu yozuv baholarning oshib ketishi yoki mol etkazib beruvchilar va pudratchilarga taqdim etilgan schyotlardagi arifmetik xatolar tovar-moddiy boyliklarni yoki xarajatlari hisobga oluvchi schyotlar bo’yicha yozuvlar amalga oshirilgandan so’ng aniqlanganda amalga oshiriladi (mol etkazib beruvchilar va pudratchilar tomonidan fakturalangan baho va hisoblardan kelib chiqqan holda); mol etkazib beruvchilarga, transport va boshqa tashkilotlarga tabiiy kamayish me’yoridan ortiqcha miqdorda yukning yo’ldagi kamayishi uchun bildirilgan da’volar – mol etkazib beruvchilarga va pudratchilarga to’lash uchun olingan schyotlarni hisobga oluvchi schyotlar (6000, 7000) bilan korrespondensiyada; mol etkazib beruvchilar yoki pudratchilarning aybi bilan yuzaga kelgan, to’lovchilar tomonidan tan olingan yoki xo’jalik sudida hal qilingan yaroqsiz mahsulotlar va bekor turib qolishlar uchun bildirilgan da’volar - ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar bilan korrespondensiyada; sub’ektning schyotlaridan noto’g’ri hisobdan chiqarilgan (o’tkazilgan) summalar bo’yicha bank muassasalariga bildirilgan da’volar – pul mablag’lari va bank kreditlarini hisobga oluvchi schyotlar bilan korrespondensiyada; shartnoma majburiyatlariga amal qilmaganligi uchun mol etkazib beruvchilar, pudratchilar va boshqalardan, to’lovchilar tomonidan tan olingan yoki xo’jalik sudida ko’rib chiqilgan miqdorda olinadigan jarimalar, o’simlar, beqarorliklar bo’yicha (to’lovchilar tomonidan tan olinmagan, bildirilgan da’volar summasi hisobda aks ettirilmaydi) – 146 9330-«Undirilgan jarimalar, o’simlar va burdsizliklar» schyoti bilan korrespondensiyada. 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar» schyoti pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar bilan korrespondensiyada kelib tushgan to’lov summalariga kreditlanadi. Кeyinchalik aniqlangan summalar, qoidaga muvofiq, 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar» schyotining debetiga hisobga olishga qabul qilingan summalar o’sha schyotlarga olib boriladi. Ushbu schyot 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar» pul mablag’lari schyotlari bilan bog’langan holda to’langan summa miqdoriga kreditlanadi. Agarda da’vo summasining undirilmasligi aniqlansa bu schyotning (4860) kreditidan 9430-« Boshqa opеratsion xarajatlar» schyotidan keltirilgan bo’lsa o’sha schyotga qaytariladi. 4860-«Da’volar bo’yicha olinadigan schyotlar»ning analitik hisobi har bir da’vo bo’yicha ayrim hisobga olib boriladi, bu o’z navbatida da’volar bo’yicha hisoblashishni nazorat qilishga yordam beradi. Download 1.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|