О л и й ЎҚув юрт л а р и н и н г
Download 67.76 Kb. Pdf ko'rish
|
Lingvistik tahlil (T.Qudratov, T.Nafasov)
Содда гап таҳлили намунаси
Бир оздан кейин совет раҳбарлари кириб келишди. (П. Турсун.) Дарак гап (эмоционал хусуснятга эга эмас), хабар мазмунини ифодалаган; икки составли гап. Кесим состави — бир оздан кейин кириб келишди, эга состави — совет раҳбарлари. грамматик асоси — совет раҳбарлари кириб ке- лишди; ёйиқ содда гап. Бир оздан кейин — иккинчи даража- ли бўлак, ҳол, ҳолли ёйиқ гап; тўлиқ гап; тасдиқ гап. Иш-ҳаракатнинг бажарилганлиги бўлиш- ли шаклдаги феъл (кириб келишди) билан ифодалан- ган; синтактик вазнфа бажармаган элементлар йўқ, му- раккаблашмагап гап; ажратплгап гап бўлаклари йўқ, мураккаблашмаган гап; дарак гап бўлганлигн учун охирига нуқта қўйилган, гап ичида тшшш белгилари қўллашга зарурат йўқ. Схе- маси қуйидагпча: Бир оздан кеГшн совет раҳбарлари кнриб келишди. Фақат Азизхон бу суҳбатларга, бу шодликларга ара- лашолмай бир четда, чироқ ёқилмаган чодир олдида, афтодаҳол ўтирарди. (С. Аҳмад.) Дарак гап, хабар мазмуни ифодаланган; www.ziyouz.com kutubxonasi иккн составли гап. Кесим состави — бу суҳбатларга, бу шодликларга аралашолмай бир четда, чироқ ёқилма- ган чодир олдида, афтодаҳол утирарди. Эга состави — фақат Азизхон; грамматнк асоси — Азизхон ўтирарди; ёйиқ содда гап. Гап таркибида аниқловчи, тўлдирув- чи, қол иккинчи даражали бўлакларн мавжуд. Аралаш ёйиқ содда гап; тўлиқ гап; тасдиқ гап. Иш-ҳаракатнинг бажарилганлпги бўлиш- лн шаклдаги (ўтирарди) феъл билан ифодаламган; гап таркибида фақат сўз юкламаси мавжуд. Юклама эга (Азизхон)га боғланган, таъкидлаш, апириш, тўда- дан ажратиб кўрсатиш маъносини билдиради. У синтак- тик вазифа бажармаган, мураккаблашган гап; ажратилган гап бўлагн мавжуд, бир четда — ўрш ҳоли, чироқ ёқилмаган чодир олдида—ажратилгаи ўрин ҳолн, ўрин ҳоли (бир четда)нт\т маъносини конкрет- лаштирган, мураккаблашган гап; дарак гап бўлганлиги учун охирига нуқта қўйилган, ажратилган ҳол икки томондан вергул билан ажратил- ган, уюшиқ тўлдирувчнлар вергул билан ажратилган. Схемаси қуйидагича: Азизхон ^у.^батларга, бу шодликларга ®,ИР четда, чнроқ ёқилмаган чодир ол- дида, яфтодаҳол ўтпрардш ' " 1— 5 * — Дониёр ўзидаги она-Ватанга, ёруғ дунёга бўлган оташин, юксак меҳр-муҳаббатини ҳам, ана шу улуғ сев- ги туғдирган дилрабо куйни ҳам Жамилага тортиқ эт- ди. (Ч. Айтматов.) Дарак гап, хабар мазмунини ифодалаган; икки составли гап. Кесим состави — ўзидаги она- Ватанга, ёруғ дунёга бўлган оташин, юксак меҳр-муҳаб- батини ҳам, ана шу улуг севги туғдирган дилрабо куй- ни ҳам Жамилага тортиқ этди. Эга состави — Дониёр; грамматик асоси — Дониёр тортиқ этди; ёппқ содда гап. Гап таркнбида барча иккинчи дара- жали бўлаклар мавжуд. Аралаш ёйиқ содда гап; тўлиқ гап; - - тасдиқ гап. Иш-ҳаракатнпнг бажарилганлиги бўлиш- ли (тортиқ этди) феъл бнлан нфодаланган; 94 www.ziyouz.com kutubxonasi гап таркибида сиптактик вазифа бажармаган эле- ментлар йўқ, мураккаблашмаган гап; ажратплган гап бўлаклари пўқ, мураккаблашмагаи гап; дарак гап бўлганлиги учун охпрпга пуқта қўйилган, Уюшиқ бўлаклар орасига вергул қўпилган; схемаси қу- йидагича: Дониёр ўзидаги она-Ватанга, ёруг дунёга бўлган ота- шин, юксак меҳр-муқаббатиии ҳам, ана шу улуғ севги туғдирган дилрабо куннн ҳам Жамилага тортнқ этди, — Қирқ талаба тушган қайиқ пристанга етиб кел- Download 67.76 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling