O. Nazarbaev, b erejepOva, b. QalmuratOv İSBİlermenlik tiykarlari

qadag’alaw ushın sorawlar:
Ekonomikalıq tallawdın’ a’hmiyetin aytın’?
1. 
Ekonomikalıq tallawdın’ qanday wazıypaların bilesiz?
2. 
Ka’rxananın’ ekonomikalıq jag’dayın tallaw ko’rsetkishlerin aytıp berin’?
3. 
O’nimnin’ qanday tu’rlerin bilesiz?
4. 
O’nimnin’ ko’lemin ha’m sapasın tallaw degenimiz ne?
5. 
O’nimnin’ o’zine tu’ser bahasın tallaw qalay a’melge asırıladı?
6. 
Ka’rxana qanday jag’daylarda bankrot bolıwı mu’mkin?
7. 
Qanday ko’rsetkishler arqalı ka’rxananın’ bankrotlıq itimalı anıqlanadı?
8. 
Qarızdar ka’rxanalarg’a qanday sharalar qollanıwı mu’mkin?
9. 

---

49
4-tema. İSbİleRmenlİK xızmetİnde bİzneS Reje. 
İSbİleRmenlİKte ta’WeKelShİlİK,
qa’Wİp-qa’teR ha’m ba’SeKİ 
1. İsbilermenlik xızmetin rejelestiriwdin’ a’hmiyeti, biznes rejenin’ mazmunı 
ha’m wazıypaları
2. Biznes rejenin’ du’zilisi ha’m mazmunı
3. Ta’wekelshilikte ju’zege keletug’ın qa’wip-qa’terler ha’m keliwi mu’mkin 
bolg’an zıyanlardın’ ko’rinisleri
4. Qa’wip-qa’terlerdi ekonomikalıq bahalaw ha’m ta’wekelshilik shegaraları
5. Ba’sekinin’ mazmunı, ko’rinisleri ha’m usılları
1. İsbilermenlik xızmetin rejelestiriwdin’ a’hmiyeti, biznes rejenin’
mazmunı ha’m wazıypaları
Ha’r bir isbilermen o’z xızmetin baslawdan aldın keleshektegi finans, 
materiallıq, miynet ha’m intelektual resurslarg’a bolatug’ın talaplardı, 
olardı alıw dereklerin jaqsı biliwi ha’mde olardan na’tiyjeli paydalanıwı 
lazım. Bunın’ ushın isbilermen orınlanatug’ın jumıslardın’ anıq rejesin 
islep shıg’ıwı lazım.
Biznes reje – isbilermenge ha’r qanday sharayatta o’z xızmetin baslawı 
ha’m onı ken’eyttiriw ushın imka’niyat jaratıp beredi. Anıq esap-sanaqlar, 
u’yreniw, tallaw tiykarında islep shıg’ılg’an biznes reje isbilermenge 
keleshekte bolatug’ın o’zgerislerdi aldınnan ko’re biliw, xojalıq xızmetin 
qadag’alaw, xızmet na’tiyjesin bahalaw faktorı esaplanadı.
Bazar sha’rayatında isbilermen mudamı bazardın’ jag’dayı haqqında 
ha’m ondag’ı ba’seki haqqında mag’lıwmatqa iye bolıp, tallap, o’z jag’dayın 
rejelestirmese tabısqa erisiwi qıyın. Sonın’ ushın da ha’r bir firma o’zinin’ 
xojalıq xızmetinin’ taktikasın ha’m strategiyasın islep shıg’ıwı u’lken 
a’hmiyetke iye. Jaqsı islep shıg’ılg’an biznes rejege iye bolg’an isbilermen 
o’z xızmetin baslamastan aldın birge islesiwshilerdin’ ha’m investorlardın’ 
ko’p g’ana sawallarına juwap taba aladı.
Biznes reje – isbilermennin’ keleshekte xojalıq ju’ritiw ilajları ha’m 
jumısları bag’darlarının’ jobasınan ibarat bolıp, onı islep shıg’ıwdan 
maqset – ka’rxananın’ bazar talabı menen za’ru’r resurslardı alıwda anıq 
ha’m uzaq mu’ddetke mo’ljellengen ilajlardı rejelestiriwdi o’z ishine aladı.
Biznes reje-jan’adan is baslag’an isbilermenlerge to’mendegi tiykarg’ı 
wazıypalardı sheshiwge ja’rdem beredi: firmanın’ keleshektegi xızmet 
bag’darın ha’m bazarda tutatug’ın ornın anıqlawda; firmanın’ o’z aldına 
qoyg’an maqsetine erisiw ushın jaqın ha’m uzaq mu’ddetli taktika ha’m 

---

50
strategiyasın islep shıg’ıwda, qa’liplestiriwde ha’m ha’r bir isti a’melge 
asırıwda juwapker adamlardı anıqlawda; firma ta’repinen tutınıwshıg’a 
usınıs etiletug’ın tovarlar ha’m xızmetler ko’rsetkishlerin tan’law ha’m 
anıqlawda; firma aldına qoyılg’an maqsetke erisiw ushın za’ru’r bolatug’ın 
o’ndirislik ha’m sawda qa’rejetlerin anıqlawda; maqsetke erisiw ushın 
firma xızmetkerlerinin’ imka’niyatların bahalaw ha’m muwapıqlastırıwda; 
bazardı u’yreniw, reklama, bahalardı belgilew, realizatsiya kanalların 
u’yreniw ha’m firmanın’ marketing ilajların anıqlawda; firmanın’ 
materiallıq ha’m ruwxıy awhalın bahalaw ha’m maqsetke erisiw ushın 
za’ru’r bolg’an qarjılardın’ dereklerin anıqlawda; firma xızmetin a’melge 
asırıwdag’ı qıyınshılıq ha’m tosqınlıqlardı aldınnan shamalawda.
Biznes rejeni ju’zeki, jen’il-jelpi du’ziw firmanın’ qıyrawına alıp 
keledi. Sonın’ ushın da og’an waqıttı ayamay, teren’ oylap, qa’nigelerdin’ 
qatnasıwında, ha’r ta’repleme tiykarlap, puxta qılıp du’ziw lazım. Firma 
xızmetin biznes reje tiykarında qurıw bir qansha abzallıqlarg’a iye ha’m 
isbilermenge o’z xızmetin na’tiyjeli alıp barıwda u’lken imka’niyatlar 
jaratıp beredi.