O ’rta maxsus t a ’lim vazirligi sam arqand davlat universiteti m exanika-m atem atika fakulteti ’’nazariy va am aliy mexanika” kafedrasi

Sana	19.05.2020
Hajmi	377.44 Kb.
	#107673

Bog'liq
Amaliy mexanika (qurilish mexanikasi)

O ’ZBEKISTO N  RESPUBLIKASI  OLIY VA

O ’RTA MAXSUS T A ’LIM VAZIRLIGI

SAM ARQAND  DAVLAT  UNIVERSITETI

M EXANIKA-M ATEM ATIKA  FAKULTETI

’’NAZARIY VA AM ALIY  MEXANIKA”  KAFEDRASI

R o’yxatga olindi:

№

2019 y. « » ____

’’AM ALIY M EXANIKA”(Qurilish mexanikasi) fanining

ISHCHI O ’QUV DASTUR1

(M exanika ta ’lim y o ’nalishi 2-kurs talabalari uchun)

Bilim sohasi:

100 000 - Gumanitar soha

T a’lim sohasi:

140 0 0 0 -T a b iiy fanlar

T a’lim yo’nalishi:

5140300 -Mexanika

M ashg’ulot turi

2-kurs 4-

semestr

Jami

Nazariy m ashg’ulot

A maliy m ashg’ulot

Mustaqil ta ’lim

26

Jami:

60

Samarqand - 2019

Fanning ishchi o ’quv dasturi o ’quv, rcja vu ■

4.i

............ . muvofiq

ishlab chiqildi.

T u zu v ch iliir:

Bcrdiyev Sh

“Nazariy va amaliy m exanika" knl. .......... lni-.niti, t.f.n.

Axatov.X.

“Nazariy va am aliy m exanika” kuli'dm .1 n Mslenti

T a q rizch ila r:

X oliqulov Sh.

SnmDAQI, “Q urilish mexaniknsi vu miitcriallar

qarshiligi” kafcdrasi kallii o ’qiluvchisi, t.f.n.

X udoynazarov X.X.

N a/niiy vu iimiiliy m exanika” kafedrasi professori

Fanning ishchi o ’quv dasturi “N azariy va itmnliy пи-чашка" kafedrasining

2019 yil “__” - av g u std ag i" 1” - son y ig ’ilishidn iniihokainiidan o ’tgan va

fakultet kengashida muhokama qilM Tiichun tavsiya i-tilgiin.

K a fc d r a

p r o f .X u d o y n a z a r o v X.

Fanning ishchi o ’quv' das

m uhokam a etilgan va foydalanishga tavsiya qilingan (2019 yil

- avgustdagi

1-sonli bayonnoma).

_

I-

F a k u lt e t   k e n g a s h i  r a is i

:'•  / /

^

-

C l )

  p r o f.lta y m iitiiv   Л.Н .

K e lis h ild i:

O ’q u v   u s lu b iy   b o s h q a r m a   b o s h lig ’i

II  \lll|lll()V

K I R I S h .

Amaliy m exanika (Qurilish mexanikasi) «Mexanika» sohasida tahsil

olayotgan talabalar uchun asosiy umumkasbiy fanlardan biri hisoblanadi.

Qurilish mexanikasi - konstruksiya va inshootlami mustahkamligi, bikrligi va

ustivorligini hisoblash prinsiplari hamda, inshootlami hisoblash yo ’li bilan uzoq

m uddatga chidamligini ta ’minlaydigan fandir.

O ’quv fanining maqsadi va vazifalari

Fanning o ’qitilishidan maqsad - talabalarga inshoot elementlarida,

konstruksiyalarida hosil bo’ladigan zo’riqishlar va deformasiyalarni aniqlash

usullarini,

ham da

mustahkamlikka,

bikirlikka

ustivorlikka mazkur

konstruksiyalarni hisoblash usullari bo’yicha mos bilim, ko’nikma va malaka

shakllantirishdir.

Fanning vazifasi - talabalarda inshootlami loyihalash jarayonida asosiy

masalalardan biri

hisoblangan loyiha konstruktorlik hisoblari bo’yicha

boshlang’ich ko’nikmalar hosil qilishdan iborat. Inshoot elementlarining

materiali va o ’lchamlari m a’lum bo’lsa, aniqlangan ichki zo’riqish kuchlari va

deformasiyalar m iqdoriga ko’ra har bir element va butun inshootning

mustahkamligi, bikirligi va ustivorligini tekshirish mumkin. Bunday hisoblash

usuli

tekshirish hisobi

deyiladi. Inshoot elementlarining o ’lchamlari nom a’lum

bo’lsa, u holda aniqlangan ichki kuchlar va deformasiyalarning miqdoriga ko’ra

elementlarning mustahkamligi, bikirligi va ustivorligini qanoatlantiruvchi

o ’lchamlarini aniqlash mumkin. Bunday hisoblash usuli

loyihalash hisobi

deyiladi.

B a’zan amaliy m exanikada yaratilgan yangi nazariy m etodlar bilan

inshootlam i hisoblash natijasida olingan ichki zo’riqish va deformasiya

m iqdorlari ham da boshqa natijalam ing to ’g’ri ekanligini bilish m aqsadida

konstruksiyalarning modeli yoki natural ko’rinishini eksperimental metodlar

bilan tekshirib ko’riladi. Inshootning natural ko’rinishini eksperimental metod

bilan tekshirishdan olingan m a’lumotlar asosida yangi nazariy metodlar yaratish

mumkin.

Fan bo’yicha talabalarning biiimiga, ko’nikma va malakasiga

qo’yiladigan talablar

«Amaliy mexanika» fanini o ’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan

masalalar doirasida bakalavr:

- talaba kursning nazariy asoslarini, ham da amaliy hisoblar uchun zarur

bo ’lgan asosiy formulalarni puxta egallashi; inshoot konstruksiyalarining

hisobiy modellarini to ’g ’ri tanlash, amaliy masalalarni yechishda kursning hisob

formulalaridan, zamonaviy hisoblash uslublaridan foydalanishni

bilishi

kerak;

talaba inshootlami loyihalash jarayonida asosiy masalardan biri loyiha-

konstruktorlik hisoblari b o ’yicha boshlang’ich

k o ’nikmalar

hosil qilishi;

talaba qurilayotgan va foydalanilayotgan inshoot va konstruksiyalarni

texnik va konstruktiv tahlil qilish; hisob natijalarini tahlil qilish, bino va

inshootlam i loyihalash va konstruksiyalash

malakalariga

ega bo’lishi kerak.

Fanning o ’quv rejadagi boshqa fanlar bilan o ’zaro b og’liqligi va

uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi

A m aliy m exanika (Qurilish mexanika) fani asosiy um um kasbiy fanlaridan

biri bo’lib, 5 va 6 sem estrlarda o ’qitiladi. Dasturni am alga oshirish o ’quv

rejasida rejalashtirilgan m atem atika va tabiiy (oliy matem atika, fizika, nazariy

m exanika), um um kasbiy (m ateriallar qarshiligi) fanlaridan yetarli bilim va

k o ’nikm alarga ega b o ’lishi talab etiladi.

Fanning ishlab chiqarishdagi o ’rni

Bino va inshootlam i m ustahkam lik, bikirlik va ustivorlikka hisoblash

ishlab chiqarishda katta aham iyatga egadir. Hisoblash natijasida inshootning

parametrlari, yuk k o ’tara olish qobiliyati aniqlanadi. Q urilish muhandisi bunday

hisoblam i bajara olishi shart.

Shuning

uchun

A m aliy

m exanika

(Qurilish

m exanika)

fani

um um m uhandislik fani hisoblanib, qurilishda ishlab chiqarish texnologik

tizim ining ajralm as b o ’g ’inidir.

Fanni o ’qitishda zam onaviy axborot va pedagogik texnologiyalar

Talabalarning "Amaliy m exanika (Qurilish mexanika) 11 fanini o ’zlashtirishlari

uchun o ’qitishning ilg’or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi

inform asion-pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish muhim aham iyatga ega.

Fanni o ’zlashtirishda darslik, o ’quv va uslubiy qo ’llanmalar, m a’ruza m atnlari,

tarqatm a m ateriallar, elektron materillar va ilg’or pedagogik texnologiyalardan

foydalaniladi. Hozirgi vaqtda konstruksiyalarni hisoblashda EH M lar keng

q o ’llanilishi

m unosobati

bilan

EHM

yordam ida

hisoblashlar

alohida

o’qitilm asdan balki tegishli m avzular bilan birgalikda

yoritilishi mum kin.

Bunda asosan chekli elem entlar usulini qo’llanilishi tufayli bu usulni ham

tegishli m avzular bilan birgalikda o ’rganish mumkin

D asturda har bir qism bo ’yicha bajarilishi lozim bo’lgan hisob chizm a

ishlarining mavzulari kom pyuter bilan bevosita muloqat qilish natijasida

o ’zlashtirish  imkoniyatiga ega bo ’ladi.

A m aliy m exanika(Q urilish  m exanikasi) fanidan  inaslig'iilotlarniiig

m avzular va soatlar b o’yicha taqsimlanishi:  5140300-  M exanika ta ’lim

y o ’nalishi

t/r

Mavzular nomi

Ma’-

ruza

Amaliy

mash-

g'ulot

Mustaqil

ta’lim

Jami

1

Am aliy mexanika(Qurilish

mexanikasi)  faniga kirish,

inshootlar va ularning hisoblash

sxemalari

2

2

4

2

Inshootlar hisoblash  sxemalarining

kinematik tahlili

2

2

2

6

3

K o’p oraliqli  statik aniq balkalarni

qo’z g ’almas va harakatlanuvchi

yuklarga hisoblash

2

2

2

6

4

Statik  aniq  yassi  fermalarni

qo’z g ’almas yuklarga hisoblash

2

2

4

8

5

Uch  sharnirli  arkalarni  hisoblash

2

2

4

8

6

K o’chishlami  aniqlash  formulalari

2

2

2

6

Ko’chishlarni  aniqlash  formulalari

2

2

4

7

Statik aniqmas  sistemalar va ularni

hisoblash usullari

2

2

4

8

8

Statik aniqmas ramalarni  tashqi

yuklar tasiriga kuchlar usuli  bilan

hisoblash

2

2

2

6

Statik aniqmas  ramalarni tashqi

yuklar tasiriga kuchlar usuli bilan

hisoblash

2

2

4

Jami:

16

18

26

50

5

A sosiy qism: Fanning uslubiy jihatdan uzviy kctm a-ketligi.

A sosiy qism da (m a’ruza) fanni mavzulari mantiqiy ketm a-ketlikda keltiriladi.

H ar bir m avzuning moxiyati asosiy tushunchalar va tezislar orqali ochib

beriladi. Bunda m avzu b o ’yicha talabalarga DTS asosida yetkazilishi zarur

b o ’lgan bilim v a k o ’nikm alar to ’la qamrab olinishi kerak.

A sosiy qism sifatiga q o ’iladigan talab mavzularning dolzarbligi, ularning ish

beruvchilar talablari va ishlab chiqarish extiyojlariga m osligi, m am lakatim izda

b o ’layotgan

ijtim oiy-siyosiy

dem okratik

o ’zgarishlar,

iqtisodiyotni

erkinlashtirish, iqtisodiy-huquqiy va boshqa soxalardagi isloxatlarning ustuvor

masalalarini qam rab olishi ham da fan va texnologiyalarning so ’ngi yutuqlari

e ’tiborga olinishi tavsiya etiladi.

M a’ruza m ashg’ulotlari

Statik aniq sistemalar.Am aliy mexanika (Qurilish m exanikasi) fanining

m oxiyati va usullari. A m aliy mexanika (Qurilish m exanikasi) fanining qisqacha

rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan uzviy bog’liqligi. Inshootlar va ularning

hisoblash sxem alari. Tayanchlari va ularning turlari. Tashqi yuklar va ularning

inshootga ta ’siri. Inshootlar hisoblash sxem alarining kinem atik analizi.

Inshootlar geom etrik strukturasining analizi.

Q o ’Ilaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. P og’ona, o ’z- o ’zini nazorat.

A dabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

T a’sir chiziqlar nazariyasi. Harakatlanuvchi yuklar va ta ’sir chiziqlari haqida

tushuncha. Tayanch reaksiyalarining

ta ’sir chizig’i. O ddiy va konsol

balkalam ing biror kesimi uchun ichki zo ’riqishlarning ta ’sir chizig’ini qurish.

Tugunlar orqali yuk uzatilganda ta ’sir chiziqlari yordam ida zo ’riqishlarni

aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. P og’ona, o’z- o ’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

K o’p oraliqli statik aniq balkalar. K o’p oraliqli statik aniq balkalar uchun

qavatlararo sxem alarini qurish. Q o’zg’almas yuk ta ’siridagi

ko’p oraliqli

balkalam i hisoblash. Statik aniq balkalarga ta ’sir chiziqlam i qurish. T a’sir

chiziqlari orqali k o ’p oraliqli balkalami hisoblash. H arakatlanuvchi yuklarning

noqulay vaziyatini aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta’lim. P og’ona, o ’z- o ’zini nazorat.

A dabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

Statik aniq ferm alar. Fermalar haqida umumiy tushunchalar. Ferm alam ing

turlari. Statik aniq fermalarni doimiy yuklar ta ’siriga hisoblash.Ferm a

sterjenlarining zo’riqish kuchlarini aniqlash. Ferm a sterjenlari uchun ta ’sir

chiziqlarini qurish. T a’sir chiziqlari orqali sterjenlardagi zo’riqish kuchlarini

aniqlash.

Q o’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. Pog’ona, o ’z- o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

Uch sharnirli sistemalar. Umumiy tushunchalar. Uch sharnirli sistemalarda

analitik usulda eguvchi moment, ko’ndalang va bo ’ylam a kuchlami aniqlash.

Uch sharnirli arkalarni qo’zg’almas yuklar ta ’siriga hisoblash. Uch sharnirli

arkalarni ichki zo’riqish kuchlarining ta’sir chiziqlarini qurish.

T a’sir chiziqlar orqali uch sharnirli sistemalami hisoblash. Uch sharnirli

sistem alarda normal kuchlanishlarni yadro momentlari orqali aniqlash. Uch

sharnirli ramalarni analitik va ta’sir chiziqlari usulida hisoblash. Uch sharnirli

arkasimon fermalami hisoblash.

Q o’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. Pog’ona, o ’z- o ’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

Elastik sistem alardagi ko’chishlarni aniqlash. K o’chishlar haqida tushuncha,

ko ’chishlar va ulami belgilash. Tashqi kuchlam ing bajargan ishi, ichki

kuchlarning bajargan ishi. Elastik sistemalarda deformasiyaning potensial

energiyasi. Tashqi kuchlarning bajara oladigan ishi. Ishlami uzaro bog’lanish

teoremasi. K o’chishlarning universal formulasi (M or form ulasi). K o’chishlarni

Vereshchagin usuli orqali aniqlash.

Q o’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. Pog’ona, o ’z- o ’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

Statik noaniq sistemalar. Kuch usuli. Statik noaniq sistemalar va ularning

xususiyatlari. Kuch usulining mohiyati. Ramalarni kuch usulida hisoblash.

Statik noaniq sistemalami erkinlik darajasi. Kuch usulining asosiy sistemasi.

Kuch usulining kanonik tenglamalari. Birlik va tashqi yuklardan epyuralarni

qurish. Kanonik tenglam a koeffisiyentlari va ozod hadlarini aniqlash.

Tenglam alar sistemasini yechish va nom a’lumlami aniqlash. Tuzatilgan birlik

epyuralarni qurish.Yakuniy eguvchi moment epyurasini qurish.Ko’ndalang va

b o ’ylam a kuchlar epyuralarini qurish. Epyuralam ing to ’g ’riligini tekshirish.

Simmetrik ramalarni hisoblash. Statik noaniq ramalarni tayanchlar cho’kishiga

hisoblash. Statik aniqmas sistemalami temperatura ta ’siriga hisoblash.

Q o’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli

ta ’lim. P og’ona, o ’z- o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; A3; A4; A5; A6; A7; Q l; Q2; Q3.

U zluksiz balkalar. Umumiy tushunchalar. Q o’zg’almas yuklar ta ’siridagi

uzluksiz balkalam i hisoblash. Asosiy sxemani tanlash. Uch moment tenglamasi.

U z lu k siz b alk alard ag i

eg u v ch i

m om ent,

k o ’n d alan g kuch v a tay an c h

reak siy alarin i an iq lash . U zlu k siz balkalarni m om ent fokuslari usuli bilan

h iso b lash .C h ap v a o ’n g fo k u slar nisbatlarini aniqlash. U zlu k siz b a lk a

y u k la n g a n o ra lig ’ining ta y a n c h m o m en tlarin i an iq lash .F o k u slar n isb atlarid an

fo y d a la n ib tayanch m o m en tlarin i aniqlash.

Q o ’llan ilad ig an t a ’lim tex n o lo g iy alari: d ialo g ik y o ndoshuv, m u am m o li

ta ’lim . P o g ’ona, o ’z- o ’zini nazorat.

A dab iy o tlar: A 1 ;A 2 ; A 3; A 4; A 5; A 6; A 7; Q l ; Q 2; Q 3.

R am alarn i k o ’ch ish la r usuli b ilan h isob lash . K o ’ch ish lar u su lin in g m ohiyati

v a n o m a ’lum lari. K o ’ch ish u su lin in g aso siy sistem asi. K o ’ch ish lar u su lin in g

k a n o n ik ten g lam alari. R a m a sterjeni ch e k k a k esim in in g deform asiyalari bilan

ta y a n c h m om entlari o rasidagi b o g ’lanish.

K a n o n ik te n g la m a k o effisiy en tlari v a ozod hadlarini aniqlash. K an o n ik

K a n o n ik ten g lam an i y ech ish v a n o m a ’lum larni aniqlash. T u zatilg an b irlik

ep y u ralarn i

qurish.

E g u v ch i

m o m en t

epyurasini

qurish

v a

te k s h irish .K o ’nd alan g v a b o ’y la m a k u c h la r ep y u ralarin i qurish. E pyuralarni

b irg a lik d a tek sh irish . S tatik n o an iq ram ani aralash v a ko m b in asiy alash

u su lla rid a hisoblash. S tatik n o an iq ark alarn i hisoblash. Statik noaniq ferm alarni

h iso b lash . Q urilish m ex an ik asi m asalalarin i y ech ish d a m atrisalar nazariyasini

tatb iq etish.

Q o ’llaniladigan ta ’lim tex n o lo g iy alari: d ialo g ik y ondoshuv, m uam m oli

ta ’lim . P o g ’ona, o ’z- o ’zini n azorat.

A dabiyotlar: A 1;A 2; A 3; A 4; A 5; A 6; A 7; Q l ; Q 2; Q 3.

“ A m aliy m ex a n ik a ” (Q uriIish m exan ik asi) fani b o ’yicha m a ’ruza

m a sh g ’u lotin in g k a len d a r tem atik rejasi

№

M a 'ru z a m avzulari (barcha)

at

Statik aniq sistem alar

1.

K irish

1.A m aliy m exanika(Q urilish m exanikasi) kursining m ohiyati, m aqsadi va uning

vazifalari.

2. A m aliy m exanika (Q urilish m exanikasi) fanining m asalalari.

3.Q urilish m exanikasi fanining qisqacha rivojlanish tarixi.

2

2.

Inshootlar va ularning hisoblash sxem alari.

1 Inshootlar hisoblash sxem asi haqida tushuncha.

2. Inshootlar hisoblash sxem asining turlari.

3. Inshoot tayanchlari va ularning turlari.

2

K o ’p oraliqli statik aniq balkalar.

3.

K o ’p oraliqli statik aniq balkalarni q o’z g ’alm as va harakatlanuvchi

y u k larga h isoblash.

1.K o’p oraliqli statik aniq balkalar to ’g 'risid a tushuncha.

2 .K o ’p oraliqli statik aniq balkalar uchun qavatlarora sxem alarini qurish.

3 .К о ’р oraliqli sta tik aniq balkalarni q o ’z g ’alm as yuklar ta ’siriga hisoblash

4 .K o’p oraliqli statik aniq balka z o ’riqishlarining ta ’sir chiziqlarini qurish.

5. K o ’p oraliqli statik aniq balka z o ’riqishlarini ta ’sir chiziqlar yordam ida aniqlash.

2

Statik aniq ferm alar

4.

S tatik aniq yassi ferm alarni qo'zg'alm as yuklarga hisoblash.

1 .Ferm alar to ’g ’risid a tushunchalar.

2.F erm alarning turlari.

3 .Ferm alarni q o ’z g ’alm as yuklar ta ’siriga hisoblash.

2

Uch sharnirli sistem alar

5.

Uch sh arn irli arkalarni hisoblash.

1.Uch sharnirli sistem alar to ’g ’risida tushunchalar.

2 .U ch sharnirli arka tayanch reaksiyalarini aniqlash.

3. U ch sharnirli arkaning ixtiyoriy kesim idagi ichki z o ’riqishlarni aniqlash.

2

E lastik sistem alard a ko’chishlarni aniqlash

6.

K o’chishlarni aniqlash form ulalari.

1.K o ’chishlarni aniqlashning universal form ulasi (M or form ulasi).

2 .K o ’chishlarni aniqlashning A .N .V ereshchagin usuli.

3.T em peratura ta ’siridan va tayanchlar ch o ’kishidan hosil b o ’Iadigan k o ’chishlar.

2

S tatik aniqm as sistem alar. K uch usuli

7.

Statik an iq m as sistem alar va ularni hisoblash usullari.

1.Statik aniqm as sistem alar to ’g ’risida tushuncha.

2.Statik aniqm as sistem alarni hisoblash usullari.

3. Statik aniqm aslik darajasi.

Statik an iq m as ram alarni tashqi yuklar tasiriga kuchlar usuli bilan

hisoblash.

1 .K uchlar usulining asosiy sistem asi va kanonik tenglam alari.

2 .K uchlar usulining kanonik tenglam asi koeffisiyentlari va ozod hadlarini aniqlash

va ularni tekshirish.

3.E guvchi m om ent (M x), k o ’ndalang kuch (Qx), b o ’ylam a kuch (Nx) epyuralarini

qurish va ularni tekshirish.

2

Jam i:

16

Statik aniq sistem alar. Inshootlar hisoblash sx em alarin in g kinem atik analizi. T a ’sir

ch iziq lar nazariyasi. O ddiy, konsol balkalardagi tayanch reaksiyalar va ichki zo ’riqishlarning

ta ’sir chiziqlarini statik usulda qurish. T a ’sir chiziqlari y o rdam ida z o ’riqishlam i aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli la ’lim.

A dabiyotlar: A l; A 2; АЗ; A4; Q5.

K o ’p ora liq li statik aniq balkalar. K o ’p oraliqli statik aniq balkalarni doim iy y u k ta ’siriga

hisoblash. K o ’p oraliqli statik aniq b alkalarzo’riqishlarining ta ’sir chiziqlarini qurish. T a ’sir

chiziqlari y o rdam ida z o ’riqishlarni aniqlash.

Q o 'llan ilad ig an ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli la 'lim.

A dabiyotlar: A l ; A 2; А З; A4; Q5.

S ta tik aniq ferm alar. F erm alarni doim iy yuk ta ’siriga hisoblash.harakatlanuvchi yuklar

t a ’sirig a ferm a sterjenlaridagi zo ’riqishlarining ta ’sir ch iziqlarini qurish. T a ’sir chiziqlari

y o rd am id a z o ’riqishlarni aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli la ’lim.

A dabiyotlar: A l ; A 2; А З; A 4; Q l.

Uch sh a rn irli sistem alar. U ch sharnirli arkalarni doim iy yu k lar ta ’siriga hisoblash.

h arakatlanuvchi yuklar t a ’sirida bo’lgan uch sharnirli ark alar ichki z o ’riqishlarining ta ’sir

ch iziqlarini qurish. T a ’sir chiziqlari yordam ida z o ’riqishlarni aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli la lim.

A dabiyotlar: A l ;A2; А З; A 4; Q l .

E lastik sistem alard agi

ko'chishlarni

aniqlash.

B alk alard a k o ’chishlam i aniqlash.

R am alardagi chiziqli v a burchakli k o ’chishlam i aniqlash.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli la'lim.

A dabiyotlar: A 1;A 2; А З; A 4; Q 1 ;Q 4 .

Statik noaniq sistem alar. K uchlar usulida ra m a n i h iso b la sh . K uchlar usulining asosiy

sitem asi. B irlik epyuralarni qurish. K anonik tenglam a koeffisiyentlari va ozod hadlarini

aniqlash. T englam alar sistem asini yechish. T uzatilgan b irlik epyuralarni qurish. N atijaviy

eguvchi m om ent epyurasini qurish. K o ’ndalang va b o ’y lam a kuchlar epyuralarini qurish.

E p y u ralar to ’g ’riligini tekshirish.

Q o ’llaniladigan ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli l a ’lim.

A dabiyotlar: A 1;A2; А З; A 4; Q 1 ;Q 6 .

U zlu k siz balkalar hisobi. U zluksiz b alkalarga aso siy sistem a tanlash. Uch m om ent

tenglam asi orqali tayanch m om entlam i aniqlash v a eg u v ch i m om ent, k o ’ndalang kuchlar

ep y u ralarin i qurish. U zluksiz balkalarni fokus m o m en tlar nisbati bilan hisoblash. O ’ng va

ch ap fokus nisbatlarini aniqlash. Fokus nisbatlari orqali tay an ch m om entlarini aniqlash.

Q o 'llan ilad ig an ta ’lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli t a ’lim.

A dabiyotlar: A 1;A2; А З; A 4; Q l.

R am alarni k o’ch ish lar usulida hisoblash. K o’chish u sulining asosiy sistem asi. K o ’chishlar

u su lin in g kan o n ik tenglam alari. R am a elem entlarining chiziqli bikrliklari. B irlik epyuralarni

chizish. K anonik tenglam a koeffisiyentlari v a ozod h adlarini aniqlash. T englam alar

sistem asin i yechish. Y akuniy eguvchi m om ent epyurasini qurish. K o’n dalang va b o ’ylam a

k u ch lar epyuralarini qurish. E pyuralar to ’g ’riligini tekshirish.

A m a l i y m a s h g ’u l o t l a r n i n g ta vs iya et ila d ig a n m a v z u l a r i :

Statik noaniq arka va ferm alarni hisoblash. Q urilish m exanikasida EHM ni qo’llash. EH M da

kanonik ten g lam alar yeehim lari v a epyuralarni qurish.

Q o ’llaniladigan ta 'lim texnologiyalari:

dialogik yondoshuv, muammoli t a ’lim.

A dabiyotlar: A 1;A 2; АЗ; A4; Q l.

“A m aliy m exanika''(Q urilish m exanikasi) fani bo'yicha am aliy m ashg'ulotining

kalendar tem atik rcjasi

№

A m aliy m ash g ’ulotlar m avzulari (barcha)

Soat

1

Inshootlar tuzilishini kinem atik tahlil qilish.

2

Inshootlam i harakatlanuvchi yuklarga hisoblash.

K o ’p o raliqli statik aniq balkalarni q o ’zgalm as yuklarga hisoblash.

2

4

Statik aniq yassi ferm alarni qo 'zg a lm as yuklarga hisoblash.

5

U ch sharnirli arkalarni q o ’z g ’alm as yuklar ta ’siriga analitik hisoblash.

Statik aniq balkalarda k o ’chishlarni aniqlash

Statik aniqm as ram alarni tashqi yuklar ta ’siriga kuchlar usuli bilan

hisoblash.

Statik aniqm as ferm alarni hisoblash

Statik aniqm as arkalarni hisoblash

Jami:

18

H isob-chizm a ishlarini tashkil etish bo’yicha ko'rsatm alar

A m aliy m exanika(Q urilish m exanikasi) fanida kurs loyihasi ishini bajarish o ’quv

rejada nazarda tutilm agan. A m m o fan b o ’yicha hisob-chizm a ishlari bajariladi.

H isob-chizm a ishlarini bajarishdan m aqsad - talabalarda m ustaqil ishlash qobiliyatini

shakllantirish, olgan nazariy bilim larini q o ’llashda am aliy k o ’nikm alar hosil qilishdan

iborat.

O 'q u v  sem estrlarida  talabalar  bajaradigan  M ustaqil  hisob grafika  ishlari  m azinuni  va

ularning  xarakteristikasi:

4-scm estr

1  -   HGI:  K o'p  oraliqli  statik aniq  balkalarni  hisoblash.

1). K o ’p oraliqli statik aniq balkalarni q o ’z g ’alm as yuklarga hisoblash.

2). K o ’p oraliqli statik aniq balkalarni harakatlanuvchi yuklarga hisoblash.

3).

T a ’sir chiziqlar yordam ida zo ’riqishlarni

aniqlash va ularni

analitik

usulda

hisoblanganligi bilan solishtirish.

2 - H G I: Statik aniq oddiy ferm alarni hisoblash.

1). Statik aniq oddiy ferm alarni q o ’z g ’alm as yuklarga hisoblash.

2). Statik aniq oddiy ferm alarni harakatlanuvchi yuklarga hisoblash.

3). Ferm ani berilgan panelidagi sterjenlam i ta ’sir chiziqlar yordam ida zo ’riqishlarini aniqlash

va ularni analitik usulda hisoblanganligi bilan solishtirish

3 - IIG I: Statik aniqm as ram alarni q o 'z g ’alm as yuklarga kuchlar usuli bilan

hisoblash.

S tatik aniqm aslik darajasi 2 g a ten g b o ’lgan ram a uchun q o ’z g ’alm as tashqi yukdan hosil

b o ’layotgan eguvchi m om ent (M x), k o ’n dalang kuch (Q x) v a b o ’y lam a kuch (N x)

epyuralari quriladi.

H isob grafika ishlari (H G I) A 4(297x210m m ) yozuv q o g ’o zid a yoki 12 varaqli katakli

daftarlarda siyohli ruchkalarda, ch izm alar qora q alam larda c h iz g ’ichlar yordam ida bajariladi,

uni ochganda birinchi beti - berilgan topshiriq v a ra g ’i bilan boshlanishi shart.

T alabalar hisob grafik a ishlaridan tashqari o ’qituvchi to m onidan m a ’ruza v a am aliyot

darslarida to ’liq v a batafsil yo ritilm ag an barcha m avzular bilan m ustaqil holda o ’qituvchi

tom onidan tavsiya etilgan adabiyotlar aso sid a sh u g ’ullanadilar.

M ustaqil ta ’lim tashkil etishinng shakli va m azm uni.

"A m aliy m exanika(Q urilish m exanikasi)" b o ’y ich a talab an in g m ustaqil ta ’lim i shu

fanni o ’rganish jaray o n in in g tark ib iy qism i b o ’lib, uslubiy v a ax borot resurslari bilan to ’la

ta'm in lan g an .

T alabalar auditoriya m ash g ’ulotlarida pro fesso r-o ’qituvchilarning m a ’ruzasini tinglaydilar,

m isol v a m asalalar yechadilar. A uditoriyadan tash q arid a ta la b a darslarga tayyorlanadi,

adabiyotlarni konspekt qiladi, uy v azifa sifatida berilgan m isol v a m asalalam n yechadi.

B undan tashqari ayrim m avzulam i k engiroq o ’rganish m aq sad id a q o ’shim cha adabiyotlarni

o ’qib referatlar tayyorlaydi ham da m av zu b o ’y ich a testlar yechadi. M ustaqil t a ’lim natijalari

reyting tizim i asosida baholanadi.

U yga v azifalam i bajarish, q o ’sh im ch a darslik v a adabiyotlardan yangi bilim larni m ustaqil

o ’rganish, kerakli m a ’lum otlam i izlash va ularni topish y o ’llarini aniqlash, internet

tarm oqlaridan foydalanib m a ’lum otlar to ’p lash va ilm iy izlanishlar olib borish, ilm iy

to ’garak doirasida yoki m ustaqil rav ish d a ilm iy m anbalardan foydalanib ilm iy m aqola va

m a ’ruzalar tayyorlash kabilar talab alarn in g darsda olgan bilim larini chuqurlashtiradi,

ularning m ustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. S huning uchun ham m ustaqil

ta ’lim siz o ’quv faoliyati sam arali b o ’lishi m um kin emas.

Uy vazifalarini tekshirish v a baholash am aliy m a s h g 'u lo t olib boruvchi o ’kituvchi

tom onidan, konspekglarni v a m avzuni o ’zlashtirish darajasini tekshirish v a baholash esa

m a ’ruza darslarini olib boruvchi o ’q ituvchi tom o n id an h ar d arsd a am alga oshiriladi.

"Q urilish m exanikasi" fanidan m ustaqil ish m ajm uasi faniing barcha m avzularini qam rab

olgan v a quyidagi 27 ta k atta m avzu k o ’rin ish id a shakllantirilgan.

T alab alar m ustaqil ta'lim in in g m azm uni va hajm i:

Bajar

M ustaqil ta 'lim

M ustaqil ta ’lim

m avzulari

B erilgan topshiriqlar

m udd

at

Soat

Jam i

IV sem estr

.

A m aliy

m exanika(Q urilish

m exanikasi)faniga kirish

A dabiyotlardan k o nspekt qilish.

Individual

topshiriqlarni

bajarish

1 -

hafta

Inshootlar va ularning

hisoblash sxem alari

A dabiyotlardan k o n sp e k t qilish.

Individual

topshiriqlarni

bajarish

2 -

hafta

Inshootlar hisoblash

sxem alarining kinem atik

tahlili

A dabiyotlardan k o nspekt qilish.

Individual

topshiriqlarni

bajarish

3 -

hafta

Inshootlam i

A dabiyotlardan k o n sp e k t qilish.

4 -

harakatlanuvchi

y u k larg a hisoblash

Vlasalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni bajarish

hafta

K o ’p o raliqli statik aniq

b alkalarni q o ’z g ’alm as

va harakatlanuvchi

y uklarga hisoblash

A dabiyotlardan konspekt qilish.

Vlasalalar yechish. Individual

topshiriqlarni bajarish

5 -

hafta

S tatik aniq yassi

ferm alarni q o ’z g ’alm as

y uklarga hisoblash

A dabiyotlardan konspekt qilish.

Vlasalalar yechish.

Individual

:opshiriqlarni bajarish

6 -

hafta

Y assi ferm a

z o ’riqishlarining t a ’sir

chiziqlarini qurish

A dabiyotlardan konspekt qilish.

Vlasalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni bajarish

7 -

hafta

U ch sharnirli arkalarni

hisoblash

A dabiyotlardan konspekt qilish.

Vlasalalar yechish.

Individual

lopshiriqlarni bajarish

8 -

hafta

U ch sharnirli arka

z o ’riqishlarining t a ’sir

chiziqlarini qurish

A dabiyotlardan konspekt qilish.

M asalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni bajarish

9 -

hafta

E lastik sistem alarda

k o ’c hishlar v a qurilish

m exanikasining b a ’zi

asosiy teorem alari

A dabiyotlardan konspekt qilish.

M asalalar yechish. Individual

topshiriqlarni bajarish

1 0 -

hafta

K o ’chishlarni aniqlash

form ulalari

A dabiyotlardan konspekt qilish.

M asalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni bajarish

11 -

hafta

Statik aniqm as

sistem alar va ularni

hisoblash usullari

A dabiyotlardan konspekt qilish.

M asalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni bajarish

1 2 -

hafta

Statik aniqm as ram alarni

tashqi yu k lar tasiriga

k u ch lar usuli bilan

h isoblash

A dabiyotlardan

konspekt

qilish.

M asalalar yechish.

Individual

topshiriqlarni

bajarish

1 3 -

haft

Jam i:

A M A L IY  M E X A N IK A (Q urilish  m exanikasi)  fanidan

reyting  nazoratini  o'tkazish.

D asturning  inform asion-uslubiy  ta’minoti

M azkur fanni o ’qitish jaray o n id a ta ’lim ning zam onaviy usullari, pedagogik va

axborot-kom m unikasiya texnologiyalari q o ’llanilishi nazarda tutilgan.

k o ’p oraliqli statik aniq balkalar b o ’lim iga tegishli m a ’ruza darslarida zam onaviy

kom pyuter texnologiyalar yordam ida prezentasiya v a elektron-didaktik texnologiyalaridan;

- statik aniq ferm alarni hisoblash m avzularida o ’tkaziladigan am aliy m ash g ’ulotlarda aqliy

hujum , guruhli fikrlash, klaster usuli kabi pedagogik texnologiyalaridan foydalaniladi.

D asturdagi m avzularni o ’tish d a ta ’lim ning zam onaviy usullardan k en g foydalanish, o ’quv

ja ray o n in i yangi p ed agogik tex n o lo g iy alar asosida tashkil etish sam arali n a tija beradi. Bu borada

zam onaviy p edagogik te x n o lo g iy alarn in g “A qliy hujum ", «M unozarali dars» usullari ham da

m avzularga oid sla y d la rd an fo y d alan ish nazarda tutiladi.

R eyting jadvali

N azorat turi

O N JV»1

YaN

O 'tk azilish

vaqti

14-15- hafta

18-19-hafta

N azorat S hakli

Y ozm a

(3 tadan nazariy va 2

tadan am aliy topshiriq

beriladi)

Y ozm a

(3 tadan nazariy va 2

tadan am aliy topshiriq

beriladi)

*lzoh.  Nazoratlardugi  liar  bir savol

  va

topshiriqlar  quyidagi  baholash  m ezonlari  bo'yicha

bahoIanadL

O raliq baholash y o z m a rav ish d a o ‘tkazilganda talabaga 5 ta m isol v a m asalalar beriladi.

H ar bir m isol v a m asalalar 5 lik baholash m ezoni b o 'y ic h a b aholanib, yakuniy baho o 'rta

arifm etik b o 'y ic h a hisoblanadi.

Y akuniy b aholash y o z m a -o g ‘zaki o ‘tkazilganda talab ag a uchta nazariy, ikkita am aliy

topshiriqlardan iborat bilet beriladi. U shbu topshiriqlar b o 'y ic h a savol-javob qilinib, yakuniy

baho o 'r ta arifm etik b o 'y ic h a hisoblanadi.

T a la b a la r biiim ini baholash m ezonlari

a) “ 5 " ( a ’lo) baho uchun talab an in g bilim darajasi quyidagilarga ja v o b berishi lozim :

•

X ulosa v a qaror qabul q ilish;

•

Ijodiy fikrlay olish;

•

M ustaqil m ushohada y u rita olish;

•

O lgan bilim larini am ald a q o 'lla y olish;

•

M ohiyatini tushunish;

•

B ilish, aytib bcrish;

•

T asavvurga eg a b o iis h ;

b) “4 ” (yaxshi) baho uchun talab an in g bilim darajasi quyidagilarga ja v o b berishi lozim:

•

M ustaqil m u sh o h ad a y u rita olish;

•

O lgan bilim larini am ald a q o 'lla y olish;

•

M ohiyatini tushunish;

•

B ilish, aytib berish;

•

T asavvurga eg a b o 'lis h ;

v) *‘3 ”(qoniqarli) baho uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga ja v o b berishi lozim :

•

M ohiyatini tushunish;

•

Bilish, aytib berish;

•

T asavvurga eg a b o 'lish ;

g) talabaning bilim darajasi “ 2” (qoniqarsiz) deb quyidagi xollarda baholanadi:

• A niq tasav v u rg a eg a b o 'Im aslik ;

• Jav o b lard a xatoliklarga y o 'l qo 'y ilg an lik ;

• Bilm aslik.

•

Tavsiya  etilgan  adabiyotlar  ro’yxati

•

A sosiy  adabiyotlar

•

1. A bdurashidov K ..S., H obilov B .A ., T o ’ychiyev N .D ., Raxim bayev A.F. Q urilish

m exanikasi. - T oshkent, O ’zbekiston, 1999. -382 b.

•

2. T o ’rayev X .Sh., Ism atov M .X ., Y o’ldoshev F.X., Javliyev B.K. Q urilish m exanikasi. -

T oshkent, M oliya, 2002. -459 b.

•

3. O d ilx o ’ja y e v E.A ., G ulom ov T .F., A bdukom ilov T.K

Q urilish m exanikasi. -

T oshkent, O ’kituvchi, 1985. -272 b.

•

4. O d ilx o ’ja y e v E .A ., G ’ulom ov T .F., A bdukom ilov Т.К. Q urilish m exanikasidan

m isol v a m asalalar. -Toshkent, O ’qituvehi, 1974. 440 b.

•

5. D arkov A .V ., Shaposhnikov N.N . S troitelnaya m exanika. М., V u ssh ay a shkola. 1986.

-607 s.

•

6. Snitko N .K . S troitelnaya m exanika. М ., V u ssh ay a shkola. 1980. -431 s.

•

7. K leyn G . K. i dr. R ukovodstvo

к prakticheskim zanyatiyam po kursu stroitelnoy

m exaniki  (statik a sterjnevbix  sistem ).  -  М.:  V bisshaya shkola,  1980.  -384 s.

•

Q o'sh im ch a  adabiyotlar

•

1. Isaxanov

G .V .,

G ranat

S.Ya.,

M elnikov

G .I.,

Shishov

O.V. Stroitelnaya

m exanika. R aschet sterjnevbix sistem na EV M . Kiyev Vbisshaya shkola- 1990. 230 s.

•

2. C hiras A .A . S troitelnaya m exanika.-M .: Stroyizdat, 1986. 255 s.

•

3. K iselev V.A. S troitelnaya m exanika.-M .: Stroyizdat, 1986. 520 s.

•

4. T o ’rayev H. Sh., Ism atov М. H. K o ’chishlarni hisoblash. N azariy asoslar, m etodik

k o ’rsatm alar,

topshiriqlar

hisoblash

grafik

ishlarini

bajarish

b o ’yicha

q o ’llanm a.S am arqand, Sam D A Q I, 2009.

•

Internet va ZiyoN et saytiari

•

1. w w w .ziyo.net

•

2. http://w w w .m v strovm ex/ru

15

Download 377.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: