O xoshimov, S. Saidaxmedov

ASSINXRON DVIGATELLARNING

TEZLIGINIROSTLASH
Assinxron dvigatellarning tezligini rostlash uch xil usulda amalga oshirilishi mumkin. Birinchi usul — parametrik rostlash bo‘lib, u dvigatelning ayrim parametrlarini o‘zgartirish bilan
bog‘liq. Bunda stator zanjirining aktiv yoki aktiv-induktiv qarshi- liklarini; rotor zanjirining aktiv yoki aktiv-induktiv qarshiliklarini; mashinaning qutblar sonini o‘zgartirish mumkin.
Ikkinchi usul rotor zanjiriga qo‘shimcha EYK kiritib yoki qo‘shimcha EYK hosil qilish maqsadida maxsus qo‘shimcha chulg‘am qo‘11ash orqali bajariladi (o‘zgaruvchan tok kollektorli mashinalar).
Tezlikni rostlashning uchinchi usuli dvigatel ta’minot man- bayi qiymatlarini o‘zgartirish bilan bog‘liq. Bu esa dvigatel kuch- lanishini; dvigatel ta’minot manbayi chastotasini; dvigatel ta’mi- notirii impuls ravishda o‘zgartish orqali amalga oshiriladi. Hozirda assinxron mashina tezligini rostlashning quyidagi: chastota orqali rostlash, bunda chastota boshqariladi va statordagi kuchlanish shakllantiriladi; chastota-tokli boshqarish, bunda chastota boshqa- riladi va tok shakllantiriladi; vektorli boshqarish, bunda mashi- naning asosiy magnit ilashishi vektori shakllantiriladi; momentni bevosita boshqarish usullari mavjud.
Assinxron mashina uchun tarmoqdan berilgan quvvat
quyidagi ko‘rinishga keltiriladi:
P — M-‹n — P S + P (1-S) = A P + P (4.30)
bu yerda: Pi, Pp, i'sP — mos ravishda tarmoqdan berilgan, mexanik ishga aylantirilgan va isrof bo‘layotgan quvvatlar; M — elektro- magnit moment.
Tezlikni rostlash rejimlari mashina parametrlarini uzoq vaqt nominal qiymatdan og‘ishiga olib keladi. Shuning uchun bu yerda energiya isrofi qurilmaning FIK va quvvat koeffitsiyenti muhim rol o‘ynaydi.
Rotor zanjiriga qo‘shimcha qarshilik kiritish. Simmetrik aktiv qarshiliklar kiritilganda kritik sirpanish ortadi, kritik mo- ment esa o‘zgarmay qoladi. Demak, tezlikni yuklama momenti o‘zgarmay qolganda ham rostlash mumkin. Sirpanish energiyasi qo‘shimcha qarshiliklarda chiqib ketganligi uchun mashinaning qizishi xuddi nominal rejimdagidek saqlanib qoladi. Si — 0,5 ga teng bo‘lgandayoq umumiy sirpanish isroflari mexanik ishga aylanadigan quvvatga teng bo‘ladi. M - Mp„, bo‘lganda rostlash diapazonini quyidagi formula orqali hisoblash mumkin:

bu yerda: m„q va mq„ — dvigatel burchak tezligining nominal va minimal qiymatlari; vq„ — minimal tezlikning nisbiy qiymati; q, — ishga tushirish momentining nisbiy qiymati.
Odatda, p ning qiymati q = 1,5-2,0 oralig‘ida beriladi, u hol-

da,
D — (3,0 290)(1 ^Snout) yuritmaning FIK ni toramiz.
^{— P fiP}t ^{— M zmfM m — v .}
FIK ning o‘rtacha qiymati:
typ , = {D + 1/2D)- bt.

bu yerda: _{rt —} dvigatelning nominal qiymatlari berilganda tabiiy tavsifdagi FIK.
Bu holda dvigatelning quvvat koeffitsiyenti ham o‘zgaradi. Induktiv qarshilik St, va Mkr qiymatlarini kamaytiradi va quvvat koeffitsiyentini pasaytiradi. Shuning uchun amalda asosan rotorda faqat aktiv-induktiv qarshilikdan foydalaniladi. Rostlashning bu usuli reostatli rostlashga qaraganda faqat ravonligi bilan farq qi- ladi.
Bunday rostlash usullarida quvvat isrofi katta bo‘1adi. Shu bois bu usul amalda kam qo‘1lanadi.