O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

5. 10. Urug‘larning namligini aniqlash
O ziq-ovqatga ishlatiladigan donning ham , ekishga m o ‘ljallangan 
u ru g ‘ining ham namligini aniqlash ularni saqlashda aham iyatga ega. 
D onning namligi urug‘lik sifatlarining m uhim k o ‘rsatkichidir. N am lik 
q u ritk ic h s h k a fd a d o im iy h a r o r a td a y o k i n a m o ‘lc h a g ic h la rd a
aniqlanadi.
Quritish yo‘li bilan urug‘lar namligini aniqlash. O g ‘zi bek itilib , 
pechatlangan idishdan keltirilgan o ‘rta uru g ‘ nam unasi ochilib, boshqa 
idishga solinadi. U rug ‘lam i boshqa idishga b o ‘shatayotganda boshida, 
o ‘rtasida va oxirida yirik u ru g ‘li ekinlar (donli va dukkakli don ekinlar) 
uchun 50 g, m ayda uru g‘li ekinlar (zig‘ir, beda, sebarga va boshqalar) 
uchun 20 g m iqdorda nam una olinadi. Shundan keyin yirik u ru g ‘lar

---

q o ‘ld a y o k i e le k tr te g ir m o n d a m a y d a la n ib , m a y d a u r u g ‘la r
m aydalanm asdan quritiladi.
M aydalangan urug ‘ nam unasining turli joyidan qoshiqcha bilan olib, 
avvaldan to rtib tayyorlab q o ‘yilgan byuksga 5 g to rtib solinadi. H ar 
qaysi nam unadan 5 g dan qilib, ikki m arta tortib olish kerak. Tarozida 
tortilib, ichiga u ru g ‘ solingan byukslarning qopqog‘i ham yonida b o ‘ladi.
U rug‘lar quyidagi h aro rat va m uddatlarda quritiladi: don va dukkakli 
don ekinlari uru g‘i 130°C da 40 daqiqa, m ayda urug 'li o ‘tlar urug‘i 180 
°C da 60 daqiqa, moyli va texnikaviy ekinlar 100-105 °C d a 5 soat. 
Q uritkich shkafning h a ro ra ti term o reg u lato r y o rd am ida o ‘z-o‘zidan 
boshqarib turiladi.
Y uqorida k o ‘rsatilgan m uddatlarda quritish tugallangandan keyin 
byukslar ichidagi u ru g ‘ bilan birg a shkafdan olinib darro v qopqog‘i 
yopiladi. Sulfat k islo ta yoki kalsiy xloridli ek sikatorga q o ‘yiladi. 
Byukslar eksikatorda sovigandan keyin 0,01 g gacha aniqlikda tortiladi. 
Birinchi m a rta to rtish b ilan ikkinchi m a rta to rtish o ‘rtasidag i farq
y o ‘q otilg an n am m iq d o rin i ifodalay d i. Y o ‘q o tilg an n am n in g to rtib
olingan dastlabki urug‘ og‘irligiganisbatan foizlarda ifodalangan m iqdori 
u ru g ‘ning namligi hisoblanadi.
O lingan ikkita parallel u ru g ‘ nam unasi k o ‘rsatkich!ari o ‘rtasidagi 
farq 0,4 % dan oshmasligi kerak. F a rq b u n d an o rtiq b o ‘lsa, ishni 
takrorlash zarur.