O‘ z b e k I s t o n r e s p u b L i k а s I

borganim yo‘q. 

Bor,  yo„q  so„zlaridan  ba‟zi  turkumlar  yasaladi:  borliq,  yo„qchilik,  yo„qla, 

boricha. 

Modal so„zlar gap tarkibida boshqa so„zlardan vergul bilan ajratiladi.  Bildimki, 

afsona, qo„shiq va o„yin jon topgan u shahlo ko„zlardan, shaksiz. 

Ba‟zan modal so„z nutq oqimida pauza bilan ajralib turmaydi, shunga mos holda 

yozuvda  ham  ko„pincha  vergul  bilan  ajratilmaydi.  Shunda  ham  modal  so„z  gap 

bo„laklari bilan sintaktik jihatdan bog„lanmaydi, gapga modal ma‟no beradi. Modal 

so„zlar  punktuatsiyasini  yagona  qoidaga  bo„ysundirish  maqsadida  bunday  modal 

so„zlarni  ham  yozuvda  vergul  bilan  ajratish  tavsiya  qilinadi.  Faqat  balki,  shekilli 

modal so„zlarigina istisno tarzida vergul bilan ajratilmasligi to„g„ri bo„ladi. Aks holda 

sun‟iylik tug„iladi. Masalan, quyidagi gaplarda modal so„zlarni pauza bilan aytib va 

vergul bilan ajratib yozib ko„ring: O„rmonjon, bu soatning to„g„riligiga shubhalandi 

---

 

62 

shekilli, o„z soatiga qaradi. Balki siz, sigir ham gapiradimi, dersiz

11

. 

Ha, хo„p, mayli singari so„zlar tasdiq so„zlar; yo„q, mutlaqo singari so„zlar inkor 

so„zlar  sanaladi.  bunday  so„zlar  dialogik  nutqda  -mi  so„roq  yuklamasi  orqali 

ifodalangan so„roq gaplarning javobi bo„lib keladi

12

. 

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR: 

1.  Undov so„zlar nima uchun morfologik yaхlitlangan deyiladi? 

2.  Undov so„zlar qaysi jihatlari bilan yordamchi so„z turkumlaridan farqlanadi? 

3.  Undov so„zlarning morfologik хususiyatlarini sanab o„ting. 

4.  Undov so„zlardagi ko„p ma‟nolilik hodisasini qanday izohlaysiz? 

5.  Taqlid so„zlar qaysi jihatlari bilan mustaqil so„zlarga yaqin? 

6.  Taqlid so„zlarning leksik хususiyatlarini aniqlang. 

7.  Taqlid so„zlar sintaksisda qanday vazifalarda keladi? 

8.  Taqlid so„zlar haqida adabiyotlardagi qarashlarni taqqoslang.  

9.  Modal so„zlar ma‟no jihatdan necha turli bo„ladi?   

10. Modal so„zlarning morfologik belgilarini aniqlang. 

11. Modal so„zlar sintaksisda qanday vazifalarda keladi? 

12. Sof modal so„zlarni sanab o„ting va ularni izohlang. 

13. Boshqa turkumlardan modal so„zga siljigan so„zlar jadvalini tuzing. 

14.Boshqa  turkumdan  siljigan  modal  so„zlarning  morfologik  belgilarini 

aniqlang.