O' zbekiston respublikasi oli y va o r t a maxsus ta'lim vazirlig I abu rayhon beruniy n o m ida g I

2.4. Hisoblash majmualariga m isollar
Hozirgacha mavjud bo’lgan hisoblash majmualarini uchta katta guruhga 
ajratishimiz mumkin. Birinchi guruhga biz yuqorida ko’rib o’tgan klassik sxema 
bo’yicha yaratilgan ko’protsessorli va ko’pmashinali hisoblash majmualari kiradi. 
Ikkinchi guruhga mikroEHMlar va zamonaviy protsessorlar asosida yaratilgan, xotira 
qurilmasidan majmuadagi hamma EHMlar foydalanishiga mo’ljallangan (umumiy 
xotirali) hisoblash majmualari kiradi. Uchinchi guruhga umumiy operativ xotiraga ega 
majmualar kiradi.
Dastlabki yaratilgan ko’pgina ko’pmashinali va ko’pprotsessorli majmualar ES 
EHM, SM EHM, mikroEHM va mikroprotsessorlar bazasida yaratilgan.
Protsessorlar, mikroprotsessorlar asosida majmualar yaratish eng aktual va 
istiqbolli hisoblanadi, chunki zamonaviy mikroprotsessorlar yuqori puxtalikka, kichik
52

---

o'lchamlilikka, og'irligining kamligi, narxining arzonligi, kam quvvat qabul qilishga 
egaligi bilan xarakterlanadi.
Yuqorida aytib o’tilgan guruhlarga tegishli hisoblash majmualariga misollar ko’rib 
chiqamiz. ES EHM bazasida asosan ikkimashinali va ikkiproesessorli majmualar 
yaratilgan. ES EHMlar bazasidagi birinchi ikki mashinali majmua VK1010 bo’lib, ES- 
1030 EHM bazasida yaratilgan, keyingi majmualar esa ES 1045 bazasidagi VK-2R-45 
majmuasi hisoblanadi.
VK 1010 hisoblash majmuasida EHMlar o’rtasidan bog'lanishning barcha 
usullaridan foydalanilgan, ya'ni to ’g'ridan-to'g'ri bog'lanish, kanal-kanal adapteri va 
umumiy tashqi doimiy hotira orqali bog'lanish. VK 1010 majmuasi struktura sxemasi
2.9-rasmda keltirilgan.
KChQ
Ж
-С
I
I 
OXQ 
I
EC 4430 kanallari
E C 4 4 3 0 k a n a lla ri
MK
1 
SK, 
SKi 
1
SK,
SK,
1 
SK2 
1 
SK, 
1
MK
J АКК ЯС-4060
E C -5 5 3 1
АКК BC-4060
EC-555 1
EC-535 1