O ’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat universiteti

2-қоида. Агар ташланадиган рақамлардан биринчиси 5 дан кичик бўлса, ортириш бажарилмайди.
6-масала. 27,48 сонини бирликларгача яхлитлаб до единиц, пишем 27 ни ёзамиз. Бу сон Это число ближе к данному, чем 28га қараганда берилган сонга яқин.
3-қоида. Агар 5 рақами ташланаётган бўлса, ундан кейин ишончли рақамлар бўлмаса, у ҳолда яхлитлаш яқин жуфт сонигача бажарилади, яъни охирги сақланувчи рақм ўзгамасдан қолдирилади, агар у жуфт бўлса, ва у ортирилади, агар тоқ бўлса .Е3-қоидани бир сони яхлитлашга қўллаб яхлитлаш аниқлигини орттирмаймиз. Лекин кўп сонли яхлиьлашларда ортиқча сонлар ками юилан олинган сонлар касби учрайди. Хаьтоликларни ўзаро йўқолиб кетиши натижанинг энг катта аниқлигини таъминлайди. 3-қоидани ўзгартириш мумкин ва яхлитлашни яқин тоқ сонгача қўллаш ҳам мумкин. Аниқлик ўшандай бўлаверади.
7-масала. 0,0465 сонини учинчи ўнли рақмгача яхлитлаб 0,046 ни ёзамиз.Кучайтириш амалга оширмаймиз, чунки охирги сақланувчи 6 рақами жуфт. 0,046 сони берилган сонга 0,047каби яқин. .
8-масала. 0,935 сонини иккинчи ўнли рақамгача яхлитлаб 0,94.ни ёзамиз. Охирги сақланувчи 3 рақами кучайтрилади, чунки у тоқ сон.
9-масала.
6,527; 0,456; 2,195; 1,450; 0,950; 4,851; 0,850; 0,05 сонларни биринчи ўнли рақамгача яхлитлаб:
6,5; 0,5; 2,2; 1,4; 1,0; 4,9; 0,8; 0,0
ларни оламиз
Биринчи ўнли рақамгача: 0,112; 0,95; 125,371; 12,354; 15,458 сонларни яхлитланг.
Рақамларни санаш қоидаси
Хатоликларни қатъий ҳисобга олиш ва қатъий ҳисобга олинмаган тақрибий ҳисоблашлар фарқланади. Маъсулияти камроқ тақрибий ҳисоблашларда кўпинча рақмларни санаш қоидаларига асосланган иккинчи усулдан фойдаланилади.Бу қоидаларда ўнли рақамлар, ишончли, аниқ ва шубҳали рақамлар тушунчалари ишлатилади. Эслатиб ўтамиз ўнли рақамлар деб соннинг вергулдан ўнгда турган рақамларига айтилади. Масалан, 3,5 ва 3,05 сонлари мос равишда битта ва иккита ўнли рақамга эга. Соннинг ишончли рақамлари деб, чапдан биринчи нолдан фарқли рақамдан бошлаб сон ёзувининг охирида яхлитлашда ташлаб юборилганлари ўрнида турган нолдан ташқари барча рақамларга айтилади. (бу ноллар одатда ажратиб ёки кичик қилиб ёзилади, бундай ишни қўшилган нотўғри рақамлар билан ҳам қилиш мумкин).