O ’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat universiteti

Ko‘pyoqlarni o‘rganishni tekislikdagi ko‘pburchak tushunchasi bilan bog‘lab olib borish va ulardagi farqlarni ko‘rsatishni tushuntirish bilan qo‘shib olib borish zarur. Masalan, ko‘pburchak – yopiq siniq chiziq bilan chegaralangan tekislikning nuktalaridan iborat kism – tuplami bulsa, ko‘pyoq – ko‘pburchaklardan tuzilgan yopiq sirt bilan chegaralangan fazo nuqtalar to‘plami qism – to‘plamidan iborat. Ko‘pburchak - ikki o‘lchovli bo‘lsa, ko‘pyoq – uch ulchovli obraz.
Qavariqlikni o‘rganishda ham qavariq ko‘pburchak uning ixtiyoriy tomonini o‘z ichiga oluvchi to‘g‘ri chiziqdan bir tomonda yotadi, qavariq ko‘pyoq esa uning ixtiyoriy yoki yotgan tekislikdan bir tomonda yotadi.

Noqavariq ko‘pyoq Qavariq ko‘pyoq.
Ko‘pyoqlarga turlicha ta’riflar beriladi. Masalan, prizma va piramidaga quyidagicha ta’riflar berish mumkin.

Prizma – qavariq ko‘pyoq bo‘lib, uning ikki yoki mos tomonlari paralel bo‘lgan tengdosh ko‘pburchaklardan, qolgan yoqlari juft-jufti bilan paralel to‘g‘ri chiziqlar buyicha kesishuvchi parallelogramlardan iborat,


Piramida esa bir yoki (asosi) ko‘pburchak, qolgan yoqlari (yon yoqlari) umumiy uchga ega bo‘lgan uchburchaklardan iborat qavariq ko‘pyoq. Shuningdek, ko‘pyoqlarni yasalish nuqtaiy nazardan ham ta’riflash mumkin.
Ko‘pyoqlar sinflari.Ko‘pyoq– tekis ko‘pburchaklar- yoqlari bilan chegaralangan fazoningn qismi.YOqlarining tomonlaroi va uchlari ko‘pyoq qirralari va uchlari deb ataladi. O‘qlar ko‘pyog‘li sirtni tashkil etadi. Ko‘pyoqli sirtga odata quyidagi cheklashlar qo‘yiladi.:
1) har bir qirra qo‘shni yoqlar deb ataluvchi faqat ikkita yoqning umumiy tomoni bo‘lishi lozimk;
2) har bir ikkita yoqni ketma-ket zanjir qo‘shni yoqlar bilan tutashtirish mumkin.;
3) har bir uchi uchun unga yopishgan yoqlar burchaklari birorp ko‘pyoqli burchakni chegaralagan bo‘lishi lozim.
Geometrik jismlar

Ko‘pyoq Ko‘pyoq emas
18 kvadratdan iborat jamlanma ko‘yoq emas, chunki ko‘yoqli sirtlarga qo‘yiladigan shartlarni qanoatlantirmaydi.