«обеспечение ускоренного развития национальной экономики и высоких темпов роста: проблемы и решения»

“Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash: muammolar va yechimlar” 
58 
Keyingi paytlarda texnopolislar rivojlanib anchagina ixtisoslashib ketishdi va ularning turli 
ko’rinishlari paydo bo’ldi. Shulardan biri agrar sohaga ixtisoslashgan turi agropolislar ham paydo bo’ldi. 
Agropolis qishloq xo‘jaligiga ixtisoslashgan o‘ziga xos texnopolisdir. Xorij mamlakatlar tajribasi shuni 
ko‘rsatadiki, agropolislar yigirmanchi asrning keyingi o‘n yilliklarida yaponlar kashf etgan texnopolisning 
bir ko‘rinishi bo‘lib, uchinchi dunyo mamlakatlari uchun jahon bozorida o‘z o‘rnini topishda eng qulay 
novatsiyalardan biridir. Texnopolislarning bir shakli sifatida agropolislar ham fan - texnika yutuqlarini 
ishlab chiqarishga tez va arzon tadbiq qilish uchun zarur bo‘ladigan barcha resurslarni bir joyda 
konsentratsiya qilish uchun xizmat qiladigan quroldir. Agrar sohaning u yoki bu yo‘nalishida katta burilish 
qilish uchun moddiy resurslarni, pul resurslarini, intelektual kapitalni yig‘ish, olim ijodkorligi uchun zarur 
bo‘ladigan infrastrukturani (ishlab chiqarish, ilmiy, ijtimoiy, bozor) yaratishdan iborat. Janubiy – Sharqiy 
va Sharqiy Osiyo mamlakatlari (jumladan, Singapur, Malayziya, Tailand, Tayvan va boshqalar) dengiz 
mahsulotlarni va ekzotik qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishda ushbu novatsiyani qo‘llab, katta 
yutuqlarni qo‘lga kiritmoqdalar [4.49., 1.135.]. 
O‘zbekiston qulay tabiiy-iqlim sharoitiga ega bo‘lganligi uchun ham agrar sohani rivojlantirish masalasida 
juda katta potensialga ega ekanligini bilamiz. Shuning uchun ham mamlakatda bu sohaga ixtisoslashgan 
erkin iqtisodiy zonalarning shu turini rivojlantirish maqsadga muvofiqdir, shu bilan birga agrar sohamiz bu 
masalada juda katta imkoniyatlarga ham egadir. Xullas, O‘zbekiston agrar mamlakat bo‘lganligi uchun 
erkin iqtisodiy zonalarning bir turi «Agropolis»larni rivojlantirish ham zarur va ham katta imkoniyatlarga 
ega.
Mamlakatimizda agropolislarni hayotga tadbiq etish uchun bir qancha sabablar mavjud bo‘lib, ular 
quyidagilardan iborat: 
O‘zbekiston iqtisodiyotida agrar sohaning mavqei nisbatan yuqori bo‘lib, iqtisodiyotning agrar 
sohani rivojlantirish va qishloq joylarida yuqori darajadagi yashash sharoitlarini yaratish 
O‘zbekiston hukumatining asosiy vazifalardan biridir; 
Agropolislar erkin iqtisodiy zonalarning progressiv shakli sifatida qator Osiyo mamlakatlarida 
yuqori samara berib kelmoqda; 
O‘zbekiston keyingi o‘n yilliklarda agrar sohada ilmni rivojlantirishga katta e’tibor berganligi tufayli 
respublikada agropolislar yaratish uchun ilmiy baza ham mavjud; 
Bu mamlakat azaldan dehqonchilik hududi bo‘lganligi uchun bu yerda agropolis yaratish uchun 
agrotexnikaviy bazaga ham ega. Bu yerda dunyoning boshqa hech qayerida deyarli uchramaydigan 
mevalar yetishtirishda katta tajribaga ega; 
Respublikada ishsizlik muammosi og‘ir masalalardan biridir, uni hal qilishni eng maqbul 
variantlaridan biri - mavjud dehqonchilik madaniyatiga tayanib, unga zamonaviy ilmiy bazani 
qo‘llab turli xil mahsulotlarni ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish orqali bandlik darajasini ko‘tarish 
maqsadga muvofiqdir [9]. 
Bugungi kunda qishloq xo‘jalik mahsulotlarining ayniqsa, meva-chevalarning 60-70 foizi dasturxongacha 
yetib bormasdan nobud bo‘lmoqda. Buning sabablariga quyidagilarni aytish mumkin: 
1. Mevalar pishgan vaqtda uni konservatsiya qilish tizimlari yaxshi rivojlanmaganligi uchun 
anchagina qismi nobud bo‘ladi; 
2. Mevalarni eksport qilishda bojxona to‘siqlarining mavjudligi ham unga salbiy ta’sir qiladi; 
3. Mevalarni eksport qilish dehqon va fermer xo‘jaliklarida mutaxassislarning yetishmasligi ham 
salbiy ta’sir qilmoqda. 
Xullas, O‘zbekistonda agropolislarni yaratish uchun barcha zaruriy omillar mavjud: unumdor yer, 
saxovatli tabiat, ming asrli tajribaga ega bo‘lgan mirishkor dehqonlar, agrar sohada ilm qilayotgan va qila 
oladigan olimlar, minimal bo‘lsa ham infrastruktura unsurlari, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini realizatsiya 
qilish uchun katta bozor bo‘lgan shimoldagi qo‘shni mamlakatlar va b. Faqatgina geopolitik nuqtai 
nazardan qulay bo‘lgan ma’lum bir territoriyani ajratib olib, davlat tomonidan imtiyozlar tizimini ishlab 
chiqib, oqilona tartiblash va samarali boshqarish tizimlarini yaratish zarur. O‘zbekiston yuqorida sanalgan 
mamlakatlar tajribasiga tayanib, o‘zida qator agropolislarni yaratishi mumkin: 
-Buxoro vohasi va Farg‘ona vodiysida mevachilikka ixtisoslashgan agropolislarni yaratish mumkin. 
O‘zining shirin mevalari, birinchi navbatda o‘rik, nok, anjir, olcha va uzumlari bilan mashhur, shu 
mevalarni ishlab chiqarish, konservatsiya qilish, sok, murabbo va shu kabi mahsulotlar olishga hamda uzoq 
yurtlarga eksport qilishga ixtisoslashgan hududni yaratish mumkin;
– Xorazm va Buxoro vohalari qovunlarining dovrug‘i yetti iqlimga yetgan, jahonga mashhur qovunlarni 
yetishtirishga qulay iqlim sharoitiga hamda tajribaga ega bo‘lgan bobo-dehqon, mirishkorlarimiz va 
seleksioner olimlar bor. Shu qovunlarni yetishtirish, ularni quritish va turli xil mahsulotlar olishga 
qaratilgan agropolis yaratish mumkin; 

---