Xalqaro tajribaga ko‘ra obligatsiyalarning turli xil turlari amal qilishiga qaramasdan ularni daromad to‘lash shakllari bo‘yicha quyidagicha uchta tur keng qo‘llaniladi: - Xalqaro tajribaga ko‘ra obligatsiyalarning turli xil turlari amal qilishiga qaramasdan ularni daromad to‘lash shakllari bo‘yicha quyidagicha uchta tur keng qo‘llaniladi:
- kuponli, qat‘iy belgilangan yoki suzib yuruvchi kupon stavkali obligatsiyalar;
- diskontli (kuponsiz), yoki nollik kuponli obligatsiyalar;
- qoplash vaqtida daromad to ‘lanadigan obligatsiyalar.
- Kuponli obligatsiyalar qarzning asosiy summasi qaytarilishi bilan bir vaqtda davriy ravishda pul to‘lovlarini ham nazarda tutadi. Bunday to‘lovlarning miqdori nominalga nisbatan foizlarda ifodalanadigan k kupon stavkasida belgilanadi. Kuponli to‘lovlar odatda bir yil davomida bir, ikki yoki to‘rt marta amalga oshiriladi.
- Bunday qimmatli qog‘ozlar harakati natijasidagi pul oqimlari qat‘iy belgilangan kuponda operatsiya muddatining oxirida obligatsiyaning diskontlangan nominal qiymatiga qo‘shiladigan annuitetni o‘zida aks ettiradi.
Birinchi aksiomalar guruhi obligatsiya qiymati, kupon stavkasi va bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlikni oʻzida aks ettiradi: - agar bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) kupon stavkasidan yuqori boʻlsa, obligatsiya joriy qiymati uning nominalidan past boʻladi, yaʻni obligatsiya diskont bilan sotiladi; - agar bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) kupon stavkasidan past boʻlsa, obligatsiya joriy qiymati uning nominalidan yuqori boʻladi, yaʻni obligatsiya mukofot bilan sotiladi; - bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) va kupon stavkasi teng boʻlganda obligatsiya joriy qiymati va nominali teng boʻladi. - Birinchi aksiomalar guruhi obligatsiya qiymati, kupon stavkasi va bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlikni oʻzida aks ettiradi: - agar bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) kupon stavkasidan yuqori boʻlsa, obligatsiya joriy qiymati uning nominalidan past boʻladi, yaʻni obligatsiya diskont bilan sotiladi; - agar bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) kupon stavkasidan past boʻlsa, obligatsiya joriy qiymati uning nominalidan yuqori boʻladi, yaʻni obligatsiya mukofot bilan sotiladi; - bozor stavkasi (daromadlilik meʻyori) va kupon stavkasi teng boʻlganda obligatsiya joriy qiymati va nominali teng boʻladi.
- Agarda bir yil davomida toʻlovlar m marta amalga oshirilsa, obligatsiya qiymatini hisoblash formulasi quyidagicha koʻrinishga ega boʻladi
- Misol ko‘rib chiqamiz.
- IBM kompaniyasining 100 birlik nominalga ega, qoplash muddati 100 yil bodgan obligatsiya qiymatini talab qilinadigan daromadlilik me‘yori 8,5 foiz bodgan holatda aniqlaymiz. Kupon stavkasi 7,72 foiz va har yarim yilda bir marta todanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
