Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон технологияси

- rasm. Agregat oqim usulida mahsulot ishlab chiqarishning grafik sxemasi.
1 – qum va chaqiq toshni bo‘shatgich; 2 — to‘ldirgichlar ombori; 3 — konveyer galereyasi;
4 - yig‘ish bunkerlari; 5 - dozatorlar; 6 - qorgichlar; 7 - elevator; 8 - silos bankalari; 9 - sement 
tashuvchi mashina; 10 - tarqatish bunkeri; 11 - beton yotkizgich; 12 - vibro maydoncha; 13 - forma 
qo‘ygich; 14 - ko‘prikli kran; 15 - chuqur kameralar; 16 - armaturani elektr-issiq zo‘riqtirish 
uskunasi; 17 - qolip; 18 - armatura to‘rlari; 19 - mahsulotni nazorat va ta’mirlash stendi;
20 - mahsulotni yig‘ish stendi; 21 - tayyor mahsulot tahlami; 22 - armatura ombori;
23 - armatura sterjenlarini to‘g‘rilash va kesish stanogi; 24 - armatura sterjenlarini elektrotermik 
mustaxkamlash uskunasi; 25 - kesish stanogi; 26 - armaturani bukish stanogi;
27 - to‘rlarni payvandlash mashinasi; 28 - to‘rlarni kesish qurilmasi; 29 - ko‘p elektrodli payvandlash 
mashinasi; 30 - nuqtali payvandlash mashinalari; 31 - armatura to‘rlarini bo‘kish stanogi;
32 - karkaslarni gorizontal xolda payvandlash mashinasi; 33 - osma elektr payvandlash mashinasi; 
 34 – fazoviy karkaslarni payvandlash uskunasi; 35 - uchma-uch payvandlash mashinasi;
36 -armatura sterjenlarida anker boshlarini tayyorlash stanogi.

---

67 
Quyida agregat oqim tizimida ba‘zi oldindan zo‗riqtirilgan temir-beton 
mahsulotlarini ishlab chiqarishni misollarda ko‗rib chiqamiz. 
 
5.3.1.1 Ko„p kovakli temir-beton mahsulotlarini qoliplash 
Temir-beton mahsulotlarini tayyorlashda ularni qoliplash texnologik 
jarayonning asosiy bo‗lib, o‗z ichiga beton qorishmasini qolipga joylash, 
tekislash va zichlash, yuza qismnm tekislash, qoliplarning tagi va devorlarini 
ortiqcha va oqib chiqqan beton qorishmasidan tozalash kabi jarayonlarni oladi 
(5.6, 5.7 – rasm). 
Maxsus qoliplash uskunalarida turar joy, fuqaro va sanoat qurilishi uchun 
og‗ir betondan keng ko‗lamda ommaviy tarzda ko‗p kovakli orayopma panellari,
qoplama plitalari, quvurlar, qoziqlar, fundament bloklari, elektr uzatkich va aloqa 
tizimlari tayanchlari va boshqalar kabi ko‗p turli mahulotlar ishlab chiqariladi. 
Temir-beton zavodlari ishlab chiqaradigan temir-beton mahsulotlar orasida 
ko‗p kovakli orayopma panellarini ishlab chiqarish eng ko‗p tarqalgan va 
ahamiyatli o‗ringa ega. Mahsulotlarni ishlab chiqarishda qolipga beton joylab. 
Zichlangandan so‗ng qolip devorlarini yechiladigan, mahsulotlarni zudlik bilan 
qolipdan echish usuli eng samarador usullardan biri deb hisoblanadi. Bunday usul 
qoliplarni tayyorlash uchun zarur bo‗ladigan metallni iqtisod qilish imkonini 
beradi. Ko‗p kovakli panellarni qoliplashda kovak xosil qiluvchilar va armatura 
qoliplashni qiyinlashtiriladi. Shuning uchun yupqa devorli va qobirg‗ali 
panellarni tayyorlashda mayda to‗ldirgichli beton qorishmasidan foydalaniladi. 
To‗ldirgichning eng yirik o‗lchami kanal hosil qiluvchilar yoki qobirg‗a devori 
qalinligi o‗lchamining yarmidan katta bo‗lmasligi kerak.

---