Олий таълим тизимида молиявий бошкарувининг концеитуал асослари


Download 22.53 Kb.
bet1/2
Sana15.03.2023
Hajmi22.53 Kb.
#1272370
  1   2
Bog'liq
Мухторов Самижон (2)


  1. Олий таълим тизимида молиявий бошкарувининг концеитуал асослари.

Узбекистоннинг бозор ик;тисодиётига утиш йулидаги харакати давлат ва жамиятнинг, шу жумладан, таълим тизимидаги фаолиятнинг барча сохаларидаги туб ислохотлар билан богликдир. Олий мактабни кбайта ташкил этиш жараёнининг самарадорлиги таълимни фаолиятнинг турли сохаларида ортгирилган, жамиятнинг янада ривожи учун шарт-шароит яратган тажрибаларни узида мужассамлаштирган мухим муассаса эканлигини тан олиш билангина эмас, балки улар самарали фаолият курсатиши учун зарур ресурсларни вужудга келтириш билан х ^ белгиланади. Таълим муассасаси фаолиятининг ташкилий-бошк^арув асосларини узгартириш олий таълим и1^^содиётини кайта курнш билан бир вактда кечади. Олий таълим муассасаларида молиявий бошкарувнинг сифатини бахолашда молия-кредит механизмининг амал килиш хусусиятларини тадкик этиш мухим урин эгаллайди. Бу дегани, мамлакатнинг олий маълумотли мутахассисларга булган талабини амалда кондириш тизимни молиялаштириш хажмларига бевосита богликдир, бу эса, уз навбатида, биринчидан, давлатнинг иктисодий холати, иккинчидан, таълим сиёсати билан белгиланади.
Олий таълим - ривожланадиган ва уз-узини ривожлантирадиган тизим. У инсоиият тараккиётининг барча боскичлари мобайнида тунланган тажрибани янги авлодларнинг онгига сингдирнш ва маданият, фан, техника, умуман, жамиятни янада ривожлантириш учун шарт-шароит яратишга масъул этилган. У узига хос булган конуниятлар асосида фаолият юритади, ижтимоий-и1р'исодий ва сиёсий шароитларнинг бевосита таъсири оствда ривожланади.
Бозор иктисодиётига утиш барча сохаларда, шу жумладан, олий таълимда сезиларли узгаришларга олиб келди. Бу, аввало, бошка-. ришдаги катъий вертикал тизимнинг парчаланиши, Олий таълим муассасаларига кабул килиш ва ёш мутахассисларни ишга таксимлаш мажбурий режасининг такомиллаштирилиши, олий таълимнинг ижтимоий, давлат ва тижорат секторлари тенг ХУКУКДИЛИГИ тамойилларига амал килиниши билан богликдир.
Олий таълим щтнсодиёти бу — товарлар ва хизматларни миллий даражада ишлаб чицаришниш' алохида {дисми булиб, унинг амал килиши фаолиятнинг м а зк у р сохасидаги молиявий, моддий ва мехнат муносабатларининг узига хос ташкил этилишига асосланади.
Иктисодий мустакиллик деганда, бир томондан, ОТМнинг хам уз маблаглари, хам таълим, илмий ва х)Ькалик фаолиятидан келган ресурсларни тасарруф этишдаги эркинлик тушунилса, иккинчи томондан, уз фаолияти натижалари юзасидан тулик, иктисодий жавобгарлик тушунилади. Таълим фаолиятини таъминлаш максадида олий таълим муассасаларига таъсисчи, улар низомига мувофик равишда, эгалик килиш ХУКУКИ объектларини (ер, бинолар, иншоотлар, ускуналар, мулк, шунингдек, бошка истеъмол, ижтимоий, маданий ва бошка максадларга мулжалланган зарур мулкларни) бириктириб беради, уз навбатида бу мулклар мулкчилик хУКУ1чИга кура таъсисчига тегишли булади ёки таъсисчи томонидан учинчи шахсдан (мулк эгасидан) ижарага олинади. Таъсисчи томонидан таълим муассасасига бириктириб куйилган мулк объектлари мазкур муассаса оператив бошкарувида булади. ОТМнинг уз маблаглари(ёки моддий-техника базаси)ни актив ва пассив кисмларга ажратиш мумкин. Пассив кисми (бинолар, иншоотлар, ер, ускуналар) талабалар, укитувчилар ва бошка ходимлар учун зарур мехнат ва маиший шароитларини яратади. Актив кисми (профессор-укитувчилар малакасини ошириш, кайта тайёрлаш, хисоблаш техникаси, дарсликлар ва укув кулланмалар, дастурий махсулотлар, интернет тармоклари, юкори технологиялар ва х-К.лар) олий таълим бериш жараёнида бевосита иштирок этади. Ер майдонлари давлат ва махаллий таълим муассасаларига муддатсиз ва хак туламай фойдаланиш учун бериб кУЙилади. ОТМ уз мажбуриятлари юзасидан тасарруфидаги пул маблаглари ва узига тегишли булган мулк билан жавобгардир. Маблаглар етишмаган такдирда ОТМнинг мажбуриятлари буйича конунда белгиланган тартибда таъсисчи жавобгар булади. Нодавлат таълим ташкилоти конунда белгиланган умумий асосларда банкрот деб тан олиниши мумкин. ОТМларининг жамият хаётининг иктисодий ва ижтимоий томонларига курсатадиган таъсири жуда мухимдир. Айни мана шу таъсир олий таълим сохасига нисбатан давлат сиёсатини белгилашда мухим ахамият касб этади.
Олий мактаб, аввало, мамлакат иктисодиётига таъсир упказади. Таълим муассасасининг мамлакат иктисодиётига, жумладан минтака иктисодиётига таъсири йуналишларини куйидагиларга ажратиш мумкин:

Download 22.53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling