Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi o‘zbekiston respublikаsi rаqаmli texnologiyalаr vаzirligi o. O. Zaripov, M. O. Atajonov
Download 2.61 Mb. Pdf ko'rish
|
64d5b5c1e8544 4-Monografiya. REAKTIV QUVVAT. 2-qism
|
(6.6) 92 Asinxron dvigatel turg‘un ishlash doirasi quyidagi mintaqada 0 < s < schegara. Turg‘unlik mezoni bo‘lib va reaktiv quvvat o‘sishi belgisi elektr dvigatel ulanish nuqtasidagi kuchlanish o‘zgarishida: (6.7) bu yerda Q = Qr – Qn – elektr dvigatel ulanish nuqtasidagi reaktiv quvvat nomuvozanati. 6.3g-rasmdan ko‘rinib turibdiki, (6.7) tenglama sharti kuchlanish og‘ishi Uchegar pasayganda buziladi. Bu holatda dvigateldagi reaktiv quvvat iste’moli ortishi kompensatsiyalanmasdan dvigatel to‘ntariladi. Asinxron dvigatelning quvvati, maksimal quvvati Rmax ga s = schegar bo‘lganida teng. Agar (6.1) quvvatdan sirpanish hosilasi bo‘yicha olinsa va uni nolga tenglashtirilsa (6.8) u holda chegaraviy sirpanishni olamiz (6.9) uni (6.1) ga qo‘yib, asinxron dvigatelning maksimal quvvatini aniqlaymiz yoki o‘nga teng to‘ntaruvchi momentni, solishtirma birlikda, (6.10) Uchegar maksimal quvvatda va R0 yuklama teng: Rmax = R0 (6.2b- rasmda nuqta 4). Bu tenglikni (6.10) ga qo‘yib, chegaraviy kuchlanishi qiymatini olamiz: (6.11) bu yerda β= P0/Pn - asinxron dvigatelning yuklama koeffitsienti. Barcha asinxron tugun yuklamasining yuklanishlarini bitta asinxron dvigatelining ekvivalenti bilan ko‘rsatish (taqdim etish) mumkin. Dvigatelning ekvivalentli quvvati asinxron yuklamalar ulushi katta bo‘lgani sababli korxona elektr ta’minoti tizimida ta’minot manbalari quvvati bilan va elektr tarmoq elementlari uzatish imkoniyatlari bilan taqqoslab o‘lchab bo‘ladigan. Mos ravishda va asinxron dvigatelning 93 ekvivalentli qarshiligi xd tashqi qarshilik qiymatlari bilan taqqoslab o‘lchab bo‘ladigan xtash= xl + xT+xg, ulanadigan liniya qarshiligi (xl), transformatorlar (xT) va generatorlarniki (xg) tashqi elektr ta’minot tizimi tarmoq va dvigatelning ekvivalentli almashuv sxemasi 6.4a. rasmda. (6.9)-(6.11) o‘zaro nisbatida faqat elektr dvigatel qarshiligi hisobga olingan edi. Tashqi qarshilikni xtash hisobga olish bilan ular quyidagi ko‘rinishni qabo‘l qiladi: 6.4-rasm. Almashuv sxema (a) va asinxron dvigatel ekvivalentli tavsifi (b): 1 – ta’minot tarmoq tashqi qarshiligi hisobga olinmaganda; 2– uni hisobga olganda (6.12) (6.13) (6.14) bu yerda E – ta’minot manba FIK (tizimining ekvivalent generatori), u shu qo‘zg‘atishni avtomatik rostlashlar ta’siri (hisobiga) sababli o‘zgarmasdan ushlab turiladi. (6.10) va (6.13) larni taqqoslashdan ko‘rinib turibdiki, agar E = Ug bo‘lganida ham, ya’ni generatorlarni eng samarali qo‘zg‘alishida rostlash (dU/dt va dI/dt hosilasida), dvigatelning maksimal ruxsat etilgan quvvati Rmax tashqi qarshilik ta’siri sababli kamayadi xtash Schegar ham kamayadi. 6.4b-rasmda asinxron dvigatel ekvivalentli tavsifi ko‘rsatilgan xtash ni hisobga olmasdan va hisobga olib, taqqoslardan ko‘rinib turibdiki xtash ta’siri uning zaxira turg‘unligiga ta’sir qiladi. Energiya tizim tarmog‘i qarshiligi katta bo‘lganida - xtash ning yuklamaga ta’siri 94 barcha asinxron yuklamalar, noturg‘unligini shartlagan bo‘lishi mumkin, lekin har bir dvigatel alohida (6.9) formula bo‘yicha va etarli darajada zaxira turg‘unliggiga ega. Asinxron yuklamalar turg‘unligi buzilishining asosiy ehtimoliy sababi tarmoqda kuchlanishning pasayishi hisoblanadi, yirik quvvatli dvigatellarni ishga tushirilishi hisoblanadi. Uchegar kuchlanishining pasayishi (6.3g-rasm) asinxron dvigatellar iste’mol qiladigan, reaktiv quvvat, keskin oshib ketadi. Bu tarmoqda kuchlanish isrofi ortishiga olib keladi I·xtash va jarayoni tobora usib borayotgan asinxron yuklamalari tugunida kuchlanish pasayishi (kuchli kuchlanish). Bunday halokat natijasi – asinxron dvigatellarning yoppasiga to‘ntarilishiga, ta’minot manba o‘chishiga olib keladi. Dvigatellarning turg‘unligiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar, ularning aktiv quvvat bo‘yicha yuklanishi va tizimining tashqi qarshilik ko‘rsatgichlari. Bu ko‘rsatgichlar qiymati oshishi bilan turg‘unlik zaxirasi pasayadi. Bundan tashqari, asinxronli yuklama turg‘unligiga ta’sir qiluvchilar kondensatorlar quvvatiga ham ta’sir ko‘rsatadi, mana shu yuklamali tugunda o‘rnatilganlarga rostlanishining salbiy samarasi tufayli kondensatorlar, ishlab chiqarib berayotgan ularning reaktiv quvvati tarmoq kuchlanishi pasayishida pasayadi, bu reaktiv quvvat tanqisligiga sabab bo‘ladi va ko‘chkili kuchlanish sodir bo‘lishiga sabab bo‘ladi. 6.5-rasm. Almashuv sxemasi (a) va ko‘ndalang sig‘imli kompensatsiya asinxron yuklamalar uning ekvivalentli almashuv sxemasi (b) 95 Kondensatorlar sig‘imli qarshiligini hisobga olib o‘zgartirganda (6.14) ko‘ndalang sig‘imli kompensatsiya ifodasini albatta sonli ta’sirini hisobga olish uchun zarur. Buning uchun asinxron dvigatel ko‘ndalang kompensatsiyasining almashuv sxemasi (6.5-rasm) ekvivalent sxema bilan almashtiriladi, bu yerda tashqi qarshilik xtash= xl + xt+xg sig‘imining qarshiligi xkb bilan parallel yig‘iladi xkb (6.5b-rasm). - (6.15) Tarmoq kuchlanishi U ekvivalent kuchlanish bilan almashtiriladi: u holatda chegaraviy kuchlanish teng bo‘ladi: (6.16) Kuchlanish (6.14 formula bo‘yicha) bo‘lganida. Lekin kompensatsiya darajasi ortishi bilan (kondensator batareyalar sig‘imi ortishi chegaraviy) kuchlanishi kamayadi va sig‘im yo‘qligida joyga egaligi, qiymatiga yaqinladashi va balki kamayishi mumkin. Xkb ayrim qiymatlarida, qachon xd ≤ xek va xkb < xtash dvigatelning turg‘unligi ta’minot tarmog‘i kuchlanishining barcha mumkin bo‘lgan pasayishlarida ta’minlanadi. xd ≤ xek va xkb aniqlanadi: (6.17) Dastlabki kuchlanish tizimining hisoblangan nuqtasida quyidagi nisbat bo‘yicha aniqlanadi: (6.18) Qc dvigatelning sochilish reaktiv quvvati (6.1) nisbat bo‘yicha hisoblanadi oxirgi ishlash shartidan nominal sirpanish bo‘lganida. R/s va R qiymatlari (6.1) aniqlanadi, agar RAD va U larni nisbiy birliklar bilan almashtirilsa (ya’ni RAD = 1 va U = 1), u holda 96 (6.19) Uning to‘ntarilishga kelishida dvigatel qisqichlarida kuchlanishni hisoblash uchun, ((6.5) nisbati) chegaraviy sirpanishda tizimning hisobiy nuqtasida iste’mol qilinayotgan reaktiv quvvatni bilish zarur: (6.20) (6.12) shartini hisobga olinishda turg‘unlik saqlanadi: (6.20) va (6.13) larga asoslanib Q = P ni qabo‘l kilamiz, va chunki dvigatel iste’mol qiladigan, aktiv quvvat, o‘zgarmas deb qabul qilingan, sirpanishga bog‘liq emas, shu vaqtda, Uchegar tarmoqdagi mos keladigan kuchlanishga: (6.21) Bundan dvigatellar qisqichlaridagi kuchlanishni topish mumkin, u holatda ularning to‘ntarilishi sodir bo‘lishini aniqlash mumkin: (6.22) Download 2.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|