Olamning asosi ikki boshlang‘ich ibtidodan tashkil topgan
atom
Bo’shliq
Epikur qadimgi davrning ajoyib sotsiologi hamdir. U insonlararo munosabatlarda xususan, bir-biriga zarar yetkazmaslik va foydali tadbirli bo‘lish haqida fikr yuritib, umumiy kelishish, tabiiy huquq g‘oyasini birinchi bo‘lib o‘rtaga tashlaydi
Istaklar turi
|
Misollar
|
Ularga munosabat
|
Tabiiy va zaruriy
|
Oziq-ovqat, kiyim-kechakka bo‘lgan talab. Do‘stlik, fanlar bilan shug‘ullanish
|
Qondirish zarur
|
Tabiiy, lekin zaruriy emas
|
Xirsiy munosabat
|
Me’yorida qondirish kerak
|
Notabiiy va zaruriy emas
|
Cheksiz boylik, shirin taomlar va h.k. Shon-shuhrat.
|
Butunlay voz kechish zarur
|
Lukretsiy Kar milodgacha 99–55 yillarda yashab, ijod qildi.
Asarlari:
O‘z dunyoqarashini «Narsalarning tabiati to‘g‘risida» nomli poemasida yuksak badiiy mahorat bilan bayon qildi.
Ta’limoti:
U Demokrit, Epikur ta’limotini mufassal tahlil qildi, tushuntirdi. Shu bilan birga Lukretsiy Kar ular yaratgan atomistik nazariyani yanada rivojlantirdi.
Materiya abadiy, u bir holatdan boshqa bir holatga o‘tadi, biror nima hech nimadan kelib chiqmaydi yoki ushbudan:
o‘simlik yoki hayvon paydo bo‘ladi.
urug‘dan paydo bo‘ladi.
Materiya mayda zarra – atomlardan murakkabdir, atom na bo‘linadi, na buziladi, materiya cheksiz bo‘linavermaydi. Atomning abadiy, azaliy moddiy boshlang‘ich ekanligi haqida Lukretsiy Epikur kabi fikr yuritadi.
Yer ham boshqa dunyolar kabi tabiiy sabablarga ko‘ra paydo bo‘lgan. Yerda ham, ko‘kda ham, suvda ham, nabotot, hayvonot olamida ham hamma hodisalar moddiy sababga ega. Lukretsiy tabiiy-ilmiy nuqtai nazardan turib yashin, chaqmoq, yomg‘ir, Shudring, quyun, shamol, qirov, qor, do‘l, zilzila, magnit kabi hodisalarning sababini tushuntirishga uringan.
Lukretsiy Demokrit va Epikur kabi sensualistik materialistik bilish nazariyasi asosida olamni, tabiat qonunlarini inson bilishi, tekshirib o‘rganishi lozimligini isbotlaydi. Ijtimoiy, tarixiy hodisalar haqida ham Lukretsiy qiziqarli, sodda, ammo chuqur mulohazalar yuritadi. Lukretsiy Demokrit yo‘nalishining qadimgi jamiyatdagi eng izchil, eng otashin vakili bo‘lib, falsafa tarixida o‘chmas iz qoldirgan, tabiyot ilmi taraqqiyotiga katta ta’sir ko‘rsatgan.
E’tiboringiz uchun raxmat
Do'stlaringiz bilan baham: |