Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2016-yil 6-a’reldagi 137-sonli
-Mavzu: Kriptografiyaning qo`llanish usullari
Download 1.18 Mb. Pdf ko'rish
|
Axborot havfsiligi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 9.2. Simmetrik va nosimmetrik kodlashtirishlar
11-Mavzu: Kriptografiyaning qo`llanish usullari.
Reja 1.Kriptografiya va uning masalalari 2. Simmetrik va nosimmetrik kodlashtirishlar 3. Kriptoanalitik xujumlar Axborotlarni boshkalar o’kishidan saklash maksadida maxsus kalit yordamida kodlashtirish kriptografiya deb ataladi. Kriptografiya uzok yillar davomida xarbiy maksadlarda qullanilib kolgan. ANB (Agenstvo natsionalnoy bezopastnosti (AKSH) 4 noyabr 1952g tashkil topgan) AKSH prezidentining maxsus buyrugiga binoan barcha chet davlatlardan kelayotgan xatlar va axborotlarni tekshiradi. 1995 yil 3 aprelda Rossii prezidenti N 334 karoriga muvofik turli xil litsenziyaga ega bo’lmagan vositalar yordamida axborotlarni kodlashtirishni takikladi. SHundan keyin axborotlarni kodlashtirish bo’yicha davlat standarti kiritildi. Ochik tekstni R xarfi bilan belgilaymiz. Bu tekst fayli, tasvir, maxsus tovush yoki x.k. bulishi mumkin. Bu axborotlar komp’yuterda ikkilik kod kurinishida ifodalanadi. SHifrlangan tekst S xarfi bilan belgilanadi. SHifrtekstning xajmi ba’zan ochik tekst xajmiga teng bulishi mumkin. SHifrlangan tekst komp’yuter tarmog’i kanallari buylab uzatilishi yoki xotirada saklanishi mumkin. SHifrlash funktsiyasi Ye ni kuyidagicha yozish mumkin. E(R)=S SHifrni ochish funktsiyasini D xarfi bilan belgilasak, D (S)=R D (E(R))=R Kriptografiya kuyidagi masalalarni yechilishini ta’minlashi kerak. o autentifikatsiya kabul kiluvchi shunga ishonch xosil kilishi kerakki ma’lumot anik bir yuboruvchidan bulishi shart. Boshka bir nom bilan yolgon ma’lumot yuborilmasligi kerak; o butunlik. Uzatish paytida axborot o’zgarmasligi; o inkor kilmaslik (neosporimost) Ma’lumotni yuboruvchi o’zi ekanini tasdiklashi. 9.2. Simmetrik va nosimmetrik kodlashtirishlar SHiflashtirish algoritmlari 2 turga bulinadi: ❑ simmetrik shifrlashtirish; ❑ ochik kalitli (nosimmetrik) shifrlashtirish. 1) Simmetrik shiflashtirishda axborotni kodlashtirish va uni kayta ochish uchun bitta kalitning o’zidan foydalaniladi. Bu usul foydalanilganda kabul kiluvchi va yuboruvchi oldindan kaysi kalit ishlatilishini kelishib olishlari kerak. E(R)=S D(S)=R Simmetrik algoritmlar yerdamida shifrlash 2 turga bulinadi: Ulardan biri ochik matnni bitma-bit kayta ishlaydi, ikkinchisi ochik matnni bir necha bitli bloklarga buladi. Birinchi turdagisi potokli shifrlash, ikkinchisi blokli shifrlash deyiladi. Zamonaviy komp’yuter algoritmlarida blok uzunligi 64 bitni tashkil kiladi. 2) Ochik kalitli shifrlashtirish (Nosimmetrik shifrlash). Bunday usul yordamida shifrlashtirilganda ochik tekstni shifrlash uchun ishlatilgan kalit uni ochishda ishlatiladigan kalitdan fark kiladi. Bundan tashkari shifrlash kalitini manfiy saklab turishga xojat yuk. Undan xoxlagan mijoz o’z ma’lumotlarini shifrlashdi ishlatishi mumkin. SHuning uchun shifrlash kaliti ochik kalit va shifrni ochadigan kalit, yashirin yoki yopik kalit deb ataladi. E(R)=S D(S)=R Download 1.18 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling