Ona tili, rus tili, fizika, informatika, chet tili, geografiya, davlat va huquq asoslari, biologiya fanlaridan bosqichli
Berilgan m atnni o ‘qib, m azm unini gapirib berish yuzasidan
Download 400 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Suhbatni baholash m ezoni
- N azariy savollarga berilgan javoblar baholash mezoni
- A m aliy topshiriq javoblarini baholash m ezoni
|
Berilgan m atnni o ‘qib, m azm unini gapirib berish yuzasidan baholash m ezoni Baholash mezoni Ball 0 ‘qilgan matn mazmunini toMiq og‘zaki bayon qila olsa, mavzu yu zasidan fikr bildirsa va uni asoslay olsa, hamda to‘g ‘ri talaffuz va in- tonatsiya bilan gapirsa, o'qilgan matnni to‘ liq tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga to‘ liq javob bera olsa. «5 »
0 ‘qilgan matn mazmunini qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr tor bildirilsa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiya buzilsa, o‘qilgan matnni 71-85 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olsa. «4 » 32
0 ‘qilgan matn mazmunini qisman qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, o ‘qilgan matnni 55-70 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir sa vollarga qisman javob bera olsa. «3 » 0 ‘qilgan matn mazmunini tushunarsiz tarzda bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, o ‘qilgan matnni 21-54 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olsa. «2 »
0 ‘qilgan matn mazmunini bir-biri bilan bog‘ lanmagan jumlalar bilan o g ‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsi yaga rioya qilmasa, o ‘qilgan matnni tarjima qila olmasa, matn mazmu niga doir savollarga javob bera olmasa. «1 »
Baholash mezoni Ball Berilgan mavzuni to‘!iq og‘zaki bayon qila olsa, mavzu yuzasidan fikr bildirsa va uni asoslay olsa, hamda to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiya bilan gapirsa, berilgan mavzuga doir savollarga to‘ liq javob bera olsa. «5 » Berilgan mavzuni qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr tor bildirilsa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiya buzilsa, berilgan mavzuga doir savollarga qiyinchilik bilan javob bera olsa. «4 » Berilgan mavzuni qisman qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, berilgan mavzuga doir savollarga qisman javob bera olsa. «3 » Berilgan mavzuni tushunarsiz tarzda bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, berilgan mavzu mazmuniga doir savollarga tushunarsiz tarzda javob bersa. «2 » Berilgan mavzuni bir-biri bilan bogianm agan jumlalar bilan og‘zaki bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g ‘ri talafifuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olmasa. «1 » 1- BILET 1. «Televideniye va radio» mavzusiga oid matnni о ‘qish va maz munini gapirib berish. 2. «Mening sevimli dasturim» mavzusida suhbat qilish. 2- BILET 1. « 0 ‘zbekistondagi gazeta va jurnallar» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Darsdan keyingi mashg'ulotlar» mavzusida suhbat qilish. 3-118
33 3- BILET 1. «Mening sevimli sport turim» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Bozorda» mavzusida suhbat qilish. 4- BILET 1. « 0 ‘zbekistonning mashhur kishilari» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Atrof-muhit muammolari» mavzusida suhbat qilish. 5- BILET 1. «Shifokor huzurida» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmu nini gapirib berish. 2. «Mening sevimli mashg'ulotim » mavzusida suhbat qilish. 6- BILET 1. « 0 ‘zbekiston va tili o ‘rganilayotgan mamlakatlarning san’ati» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. « 0 ‘zbek milliy taomlari» mavzusida suhbat qilish. 7- BILET 1. «Mening kelajakdagi kasbim» mavzusiga oid matnni o ‘qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Tili o ‘rganilayotgan mamlakatlarning bayramlari» mavzusida suhbat qilish. 8- BILET 1. «Quyosh energiyasi» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmu nini gapirib berish. 2. «Kino va teatr» mavzusida suhbat qilish. 9- BILET 1. «Tabiatni asrang» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Teatr dunyosi» mavzusida suhbat qilish. 10- BILET 1. «Mashhur kishilar» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Mening sevimli musiqam» mavzusida suhbat qilish. 34
11- BILET 1. «Tili o'rganilayotgan mamlakatning mashhur kishilari» mavzu siga oid matnni o ’qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Mening sevimli qo’shiqchim» mavzusida suhbat qilish. 12- BILET 1. «Tili o'rganilayotgan mamlakatning poytaxti»ga oid matnni o ’qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Mamlakatimiz tabiati» mavzusida suhbat qilish. 13- BILET 1. «Qishki ta’til»ga oid matnni o’qish va mazmunini gapirib be rish. 2. «O ’zbekiston musiqa festivali» mavzusida suhbat qilish. 14- BILET 1. «Milliy sport turlari» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmu nini gapirib berish. 2. «Sayohat haqidagi taasurotlarim» mavzusida suhbat qilish. 15- BILET 1. «Sam at muzeylari» mavzuga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Ingliz tili xonasida» mavzusida suhbat qilish. 16- BILET 1. «Sport musobaqalari» mavzusiga oid matnni o’qish va mazmu nini gapirib berish. 2. «Mashhur haykallar» mavzusida suhbat qilish. 17- BILET 1. «Gazeta va jurnal» mavzusiga oid matnni o ’qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Atrof muhit muammolari» mavzusida suhbat qilish. 18- BILET 1. «O ’zbekistonning mustaqilligi to 'g ’risida» mavzusiga oid matnni o ’qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Yurtimizning diqqatga sazovor joy lari» mavzusida suhbat qi lish. 35
19- BILET 1. «A trof muhit muammolari oldini olish choralari» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. « 0 ‘zbekiston Respublikasining bayrog'i, madhiyasi va gerbi» mavzusida suhbat qilish. 20- BILET 1. «Mening sevimli shahrim» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Men yoqtirgan film qahramoni» mavzusida suhbat qilish. 21- BILET 1. « Tili o'rganilayotgan mamlakat shaharlarida yangi yil» mav zusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Mening o'tgan kunim» haqida suhbat qilish. 22- BILET 1. «Tili o'rganilayotgan mamlakatlarga xos bo'lgan milliy kiyi- mlar» matnini o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Mening sevimli m ashg'ulotim » haqida suhbat qilish. 23- BILET 1. «Suvni asrang» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini ga pirib berish. 2. «Oziq-ovqat do'konida» mavzusida suhbat qilish. 24- BILET 1. «Mening maktabim» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmu nini gapirib berish. 2. «Mening orzuim» mavzusida suhbat qilish. 25- BILET 1. «Mashhur joylarga sayohat» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish. 2. «Maktab imtihonlari» mavzusida suhbat qilish. GEOGRAFIYA Umumiy o'rta ta’lim maktablarining 8-sinfini tugatgan o'quvchilar geografiya fanidan DTS bo'yicha m a’lum darajada bilim, ko'nikm a va malakaga ega bo'ladilar. 36
O'quvchilaming olgan bilim, egallagan ko'nikm a va malakalari- ni aniqlash maqsadida 2014-2015 o ‘quv yilida 8-sinflarda bosqichli imtihon, bilet savollariga og'zaki javob berish usulida o'tkaziladi. Tayyorgarlik ko'rish uchun 20 daqiqa vaqt beriladi. Har bir o'quvchiga bittadan bilet beriladi. Har bir biletda 2 ta na- zariy va 1 ta amaliy topshiriq keltirilgan. Imtihon biletida 2 ta nazariy savol o'quvchilarning 8-sinf- da “O'zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geogafiyasi” kursi yuzasidan o ‘rganilgan mavzulari bo'yicha va 1 ta amaliy topshiriq 5-8 sinf mav- zulari yuzasidan beriladi. Bilet savollariga 0 ‘zbekiston Respublikasining tabiiy sharoiti va tabiiy boyliklarining millliy iqtisodiyotdagi ahamiyati, milliy iqtiso- diyotning tarmoqlari, aholi va inson omili, Respublika yoqilg'i ener- getikasi, agrosanoat majmuasi, aholiga xizmat ko'rsatish va turizm, xizmat ko ’rsatish turlari (matbaachilik. ta'lim ), 0 ‘zbekiston Respub- likasi iqtisodiyotining hududiy tashkil etilishi (iqtisodiy rayonlar), atama va tushunchalar, hamda amaliy topshiriqlar kiritiladi. Har bir berilgan savolga javob 5 ballik tizim asosida baho- lanadi. Masalan: 1-savolga 3, 2-savolga 5, 3-savolga 4 qo‘yilsa, baholar umumlashtirilib so'ngra ulardan o'rtacha ball chiqariladi. 3+5+4=12:3=4 0 ‘quvchilarni baholashda qo'yiladigan ball ular egallashlari lozim bo‘lgan bilim, ko'nikma va malakalardan kelib chiqib belgila- nadi.
N azariy savollarga berilgan javoblar baholash mezoni № Baholash mezoni Ball 1. 0 ‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘ la ochib ber- ilib, atama va tushunchalarning lug‘aviy m a’nosini to‘g ‘ri ayta olib, xarita bilan ishlashni to‘g ‘ri y o lg a qo‘ya olsa. 5 2.
atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini to‘g ‘ri ayta olib, xar ita bilan ishlashda 1 ta va undan ortiq kamchiliklarga yo‘ l qo‘ysa. 4 3.
ilib, atama va tushunchalarning lug‘aviy m a’nosini izohlashda 2 ta va undan ortiq xatoliklarga yo‘ l qo‘yilib, xarita bilan ishlashni to‘g ‘ri yo'lga qo‘ya olmasa. 3 37 4. 0 ‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘ la ochib beril- masa, atama va tushunchalarning lug‘aviy m a’nosini izohlashda 3 ta va undan ortiq xatoliklarga yo‘ l qo‘yilib, xarita bilan ishlashni to'g'ri yo'lga qo'ya olmasa. 2 5. O'quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to'la ochib beril- masa, atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini izohlay olma sa, xarita bilan ishlashni to'g'ri yo'lga qo'ya olmasa. 1
№ Baholash mezoni Ball 1 . O'quvchi tomonidan topshiriqni bajarishda ilmiy xatoliklarga yo'l qo‘yilmagan.Topshiriqning yechilish shartlari ko‘rsatilib aniq va to'g'ri bajarilgan bo'lsa. 5 2. O'quvchi tomonidan topshiriqni bajarishda 1 ta va undan ortiq ilmiy xatoliklarga yo'l qo'yilgan. Topshiriqning yechilish shart- larida 1 ta dan ortiq xatoliklarga yo'l qo'yib bajarilgan bo'lsa. 4 л O'quvchi tomonidan topshiriqni bajarishda 2 ta va undan ortiq ilmiy xatoliklarga yo‘ l qo’yilgan. Topshiriqning yechi lish shartlari ko‘rsatilmasdan javobi to‘g ‘ridan to‘g'ri yozib qo‘yilgan bo‘ lsa. •*» 4.
ortiq ilmiy xatoliklarga yo‘ l qo'yilgan. Topshiriqning yechi lish shartlari ko’rsatilmasdan javobi to’g ’ridan to'g'ri yozib qo'yilgan bo’ lsa. 2 5. O'quvchi topshiriqni bajarishga urungan ammo mutlaqo xato bajargan bo'lsa. 1
A m aliy topshiriqlarini bajarish uchun zarur o 'q u v jih o zlar ( 0 ‘ zbekiston R espublikasining tabiiy, iqtisodiy v a siy o siy xaritalari, dun- yoning tabiiy va siy o siy xaritalari, globus, 6, 7, 8-sin f o 'q u v atlaslari va bosh qa m ateriallar) o ‘ qituvchi tomonidan oldindan tayyorlab q o ‘yiladi. 1-BILET 1. 0 ‘zbekistonning tabiiy sharoiti va tabiiy boyliklari haqida ga- piring. Xaritadan Farg‘ona vodiysi, M irzacho‘l tekisligi, Qizilqum cho‘li, Ustyurt platosi, Surxondaryo vodiysini ko ‘rsating. 2. Quyidagi geografik atamalarning lug‘aviy m a’nosini ayting (yoqilg‘i-energetika balansi, aglomeratsiya) 3. Jizzax viloyati maydoni 21,2 ming km2, aholisi 1.01.2012 yil holati bo‘yicha 1 min 205 ming kishini tashkil etgan bo‘lsa, viloyat aholisining o'rtacha zichligini toping. 38
2- BILET 1. O'zbekiston Respublikasining yengil sanoati haqida gapiring. 0 ‘zbekiston Respublikasining iqti- sodiy xaritasidan to‘qimachilik kor- xonalari joylashgan 5 ta shaharni ko'rsating. 2. Qurilish materiallari va bi- nokorlik sanoati haqida gapiring. Se- ment zavodlari joylashgan shaharlar- ni xaritada ko'rsating. 3. Xaritada А, В, C, D harflar bi lan Afrika materigining qaysi iqlim mintaqalari ko'rsatillgan? 3- BILET 1. O'zbekiston Respublikasi aholisining jinsiy va milliy tarkibi haqida gapiring. O'zbekistondagi 5 ta eng yirik shaharlarni xaritadan ko'rsating. 2. Quyidagi geografik atamalarning lug'aviy m a’nosini ayting: GES, kooperatsiya, boyitish fabrikasi. 3. Masshtabi 1: 4 000 000 xaritada daryo uzunligi 4 sm ga teng bo'lsa, daryoning haqiqiy uzunligi necha kmga teng? 4- BILET 1. O'zbekiston aholisi, uning joylashuvi va milliy tarkibi haqida gapiring. 2. Andijon viloyati sanoati haqida gapiring. Xaritadan mashina- sozlik korxonalari joylashgan shaharlarni ko'rsating. 3. O'zbekistonda aholining yillik tabiiy o'sish darajasi 472 ming kishini tashkil etib, tug'ilganlar soni 609 ming kishini tashkil etsa, o'lganlar sonini aniqlang. 5- BILET 1. Yoqilg'i sanoati haqida gapiring. Xaritadan neft hamda gazni qayta ishlash zavodlari joylashgan shahar va shaharchalami ko'rsating. 2. Quyidagi geografik atamalarning mazmunini ayting: migratsi- ya, urbanizatsiya, aholining tabiiy o'sishi. 3. Yillik yog'in miqdori 400 mm, bug'lanish 2000 mm ga teng bo'lsa, namlik koeffitsentini aniqlang. 39
6- BILET 1. Oziq-ovqat sanoati haqida gapiring. Tarmoq korxonalarini joy- lashtirishda qanday omillar hisobga olinadi? 2. Buxoro - Navoiy iqtisodiy rayonining x o ‘jaligi va uni hudu- diy tashkil etilishi haqida gapiring. Metallurgiya va yoqilg‘i sanoati markazlarini xaritadan ko‘rsating. 3. Andijon viloyati maydoni 4,2 ming km2, aholisi 1.01.2012 yil holati bo‘yicha 2 min 600 ming kishini tashkil etgan bo‘lsa, aholi zichligini toping. 7- BILET 1. Toshkent va Farg‘ona iqtisodiy rayonlariga qivosiy tavsif bering. 2. 0 ‘zbekistonning rekreatsiya va turizm resurslari haqida ga piring. Mamlakatimizda qanday davolanish va dam olish maskan- lari mavjud? Ular joylashgan shahar va shaharchalarni xaritadan ko‘rsating. 3. Toshkent V-soat mintaqasida joylashgan, Seul shahri esa IX- soat mintaqasida. Toshkentda soat 13.00 bo‘lganda, Seulda soat ne- cha bo‘ladi? 8- BILET 1. Qoraqalpog‘iston Respublikasining xo ‘jaligi haqida gapiring. Xaritadan Nukus, To‘rtko‘1, Q o‘ng‘irot, Taxiatosh va M o‘ynoq sha- harlarini ko‘rsating. 2. Navoiy viloyati xo ‘jaligining asosiy tarmoqlarini ayting. Vilo- yat tabiiy sharoiti va resurslari xo'jaligiga qanday ta’sir koTsatadi? 3. Havo harorati +30°C ga teng. 1 m3 havoda namlik miqdori 15 g. Nisbiy namlikni aniqlang. 9- BILET 1. Mashinasozlik majmuasining tarmoqlarini sanab bering. Xa ritadan 0 ‘zbekistondagi avtomobil zavodlari joylashgan shaharlarni ko‘rsating. 2. Surxondaryo iqtisodiy rayonining xo‘jaligi va uni hududiy tash kil etilishi haqida gapiring. Viloyat agroiqlimiy resurslari xo‘jaligining ixtisoslashuviga ko‘rsatgan ta ’sirini tushuntiring. 3. Yanvar oyining o ‘rtacha harorati -6°C, iyul oyining o ‘rtacha harorati +18°C bo‘lsa, havo haroratining yillik amplitudasi necha gradusga teng bo‘ladi? 40
10- BILET 1. O'zbekiston Respublikasi qaysi iqtisodiy rayonlariga bo'linadi? Ularning hududiy tarkibi haqida gapiring. 2. Farg'ona viloyati sanoatining asosiy tarmoqlari qaysilar? Vilo- yatda qanday sanoat tugunlari bor? Ularni xaritada koTsating. 3. Agar Boltiq dengizining 3 litr suvida 36 gramm tuz mavjud bo'lsa, dengiz suvining sho'rligi necha g/litr (promille)ga teng? 11- BILET 1. O'zbekiston Respublikasi eksport va importining Tovar tarkibi haqida gapiring. 2. Qashqadaryo viloyati xo'jaligining asosiy tarmoqlari haqida gapiring. Xaritadan viloyatning yoqilg'i sanoati markazlarini koTsating. 3. Dengiz tubiga exolot jo'natgan ovoz to'lqini 6 sekundda borib kelgan bo'Isa, lining chuqurligi necha raetrga teng bo'ladi? 12- BILET 1. O'zbekiston Respublikasining avtomobilsozlk sanoati va uning istiqbollari haqida gapiring. Xaritadan avtomobil ishlab chiqaradigan shaharlami koTsating 2. Quyidagi geografik atamalarning lug'aviy m a'nosini ayting: emigratsiya, immigratsiya, ishlab chiqarishning markazlashuvi. 3. O'zbekiston Respublikasi maydoni 448,9 ming km2, aholisi 1.01.2013 yil holati bo'yicha 30 min kishini tashkil etgan bo'lsa, aholi zichligini toping. 13- BILET 1. Quruqlik transporti haqida gapiring. Xaritadan “Toshg'uzor- Boysun-Qum qo'rg'on" temir yo'lini ko'rsating, uning iqtisodiy aha- miyatini tushuntiring. 2. Xorazm viloyati xo'jaligining o'ziga xos xususiyatlarini aytib bering.
3. Agar joy planida siz yashaydigan 1 km uzunlikdagi ko'cha 10 sm bilan ifodalangan bo'lsa, ushbu planning masshtabini aniqlang. 14- BILET 1. O'zbekiston Respublikasida dehqonchilikning qaysi tarmoqla- ri yaxshi rivojlangan. Xaritadan sholichilik rivojlangan hududlarni koTsating. 41
2. Sirdaryo viloyati xalq xo ‘jaligida qaysi tarmoqlar yetakchilik qiladi? Xaritadan Sirdaryo IES joylashgan shaharni ko‘rsating. 3. Agar tog‘ etagida barometr 740 mm ni, tog‘ tepasida esa 440 mm ni ko‘rsatsa, tog‘ning o ‘rtacha balandligini aniqlang. 15- BILET 1. 0 ‘zbekiston elektroenergetikasi haqida gapiring. Respublika- mizning yirik IES (issiqlik elektr stansiya) lari joylashgan shaharlarni xaritadan k o ‘rsating. 2. 0 ‘zbekistonda chorvachilikning qaysi tarmoqlari rivojlangan? Chorvachilikning hududiy xususiyatlariga tabiiy sharoiti qanday ta’sir ko‘rsatadi? 3. Berilgan statistik m a’lumotlarga asoslanib, Samarqand va Sur- xodaryo viloyatlari aholisining zichligini aniqlang. a) Samarqand viloyati maydoni 16,8 ming kv.km, aholisi - 3 min 365 ming.k. b) Surxodaryo viloyati maydoni 20,lm ing kv.km, aholisi - 2 min 260 ming.k. 16- BILET 1. M irzacho‘l iqtisodiy rayoniga umumiy tavsif bering. Xaritadan rayon shaharlarini ko‘rsating. 2. Quyidagi geografik atamalaming lug‘aviy m a’nosini ayting: sa- noat tuguni, hududiy ishlab chiqarish majmuasi. 3. 0 ‘zbekiston iqtisodiy-geografik rayonlarini xaritadan ko'rsating. 17- BILET 1 .0 ‘zbekiston Respublikasining ko‘mir sanoati va milliy iqtisodi- yotda ko‘mirdan qanday maqsadlarda foydalanilishi haqida gapiring. Xaritadan Angren, Sharg‘un, Boysun ko'm ir konlarini ko‘rsating. 2. Buxoro viloyatining sanoati haqida gapiring. Xaritadan viloyat- ning neftni qayta ishlash zavodi joylashgan shaharni ko‘rsating. 3. Toshkent shahri (V-soat mintaqasi) da ertalab soat 630 bo‘l- ganda, Tokio shahri (X-soat mintaqasi) da soat necha bo‘ladi? 18- BILET 1. Mehnat resurslari tushunchasini izohlab bering. 0 ‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotda band aholining x o ‘jalik tarmoqlari bo‘yicha taqsimlanishi haqida aytib bering. 42
2. Surxondaryo viloyatining qishloq xo'jaligi va sanoati haqida gapiring. Xaritadan Termiz, Denov, Q um qo'rg'on, Sherobod va Boy- sun shaharlarini ko'rsating. 3. Tog' etagida havo harorati +25°C bo'lganda, 3500 metr baland- likdagi tog' cho'qqisida havo harorati necha gradusga teng bo'ladi? 19-BILET
1. Samarqand viloyati xo'jaligining ixtisoslashuvi haqida gapiring. Xaritadan Samarqand, K attaqo'rg'on, Urgut shaharlarini ko'rsating. 2. Quyidagi geografik atamalarning mazmunini tushuntiring: ta- biiy sharoit, tabiiy resurslar, agroiqlimiy resurslar. 3. Berilgan ma'lumotlarga ko'ra bir sutka davomida ob-havo qu- yidagicha o'zgargan bo'lsa, sutka ichidagi o'rtacha haroratni aniq lang. - 8°C, -10°C , -12°C, -16°C, +20°C, +40°C, -4°C, -6°C. 20- BILET 1. O'zbekiston Respublikasining tabiiy geografik o 'm i, chegara- lari, maydoni va tabiatining o'ziga xos xususiyatlari haqida gapiring. Qo'shni mamlakatlar bilan chegaralarni xaritadan ko'rsating. 2. Rangli metallurgiya sanoati haqida gapiring. Quyida berilgan- lardan og'ir va yengil metallarni ajratib ayting. (Titan, aluminiy, mis, qalayi, magniy, oltin, platina, volfram, rux, qo'rg'oshin, nikel, ku- mush, molibden, uran, germaniy). 3. Samarqand iqtisodiy rayonida respublika aholisining 11% yashaydi. Bu rayonga respublikada ekilgan mevali daraxtlarning 15% i to 'g 'ri keladi. Ushbu mahsulot rayonning ixtisoslashgan tarmog'i bo'la oladimi? Javobingizni asoslab bering. 21- BILET 1. Kimyo sanoati haqida gapiring. Kimyo sanoatiga xomashyo sifatida ishlatiladigan foydali qazilmalarni aytib bering. 2. Namangan viloyati xo'jaligining asosiy tarmoqlari haqida ga piring. Xaritadan Namangan, Chust, Kosonsoy, Chortoq, Uchqo'rgon shaharlarini ko'rsating. 3. Tabiiy resurlaming guruhlarga bo'linishini chizmada aks ettiring. 22-BILET
1. Iqtisodiy-geografik o'rin tushunchsini izohlab bering. Respub- likamizning IGO' ni qanday tavsiflash mumkin? 43
2. Toshkent iqtisodiy rayoni sanoatining asosiy tarmoqlari haqida gapiring. Iqtisodiy rayonning rangli va qora metallurgiya korxonalari joylashgan shaharlarini xaritadan ko‘rsating. 3. Samolyot 3 km balandlikda uchib bormoqda. Yer yuzasida ha- rorat +20°C boklsa, samolyot uchib borayotgan balandlikdagi haro- ratni aniqlang. 23- BILET 1. Milliy iqtisodiyotimiz tarkibida qanday tarmoqlar mavjud. Ularni ishlab chiqarish va noishlab chiqarish tarmoqlariga ajrating. Xaritadan O'zbekiston metallurgiya sanoatining yirik markazlarini ko'rsating. 2. Quyidagi geografik atamalarning lug‘aviy m a’nosini ayting: GES lar kaskadi. rekreatsiya, rayon ixtisoslashuvi. 3. Havo harorati +10°C bo Uganda, nisbiy namlik 60% ga teng bo‘lsa, havodagi namlik miqdorini toping? 24- BILET 1. Toshkent iqtisodiy rayonining geografik o ’rni va aholisi haqida gapiring. 2. Aholiga xizmat ko'rsatish sohalariga qanday tarmoqlar ki- radi? 0 ‘zbekistondagi eng yirik sayyohlik markazlarini xaritadan koYsating. 3. Quyidagi rasmlarda qanday relyef shakllari (tepalik yoki botiq) ko‘rsatilgan? Javoblaringizni asoslang.
А)
В) C)
D) 25-BILET
1 .0 ‘zbekiston shaharlari (Xiva, Andijon, Termiz) haqida gapiring va ushbu shaharlarni xaritadan ko‘rsating. 2. Quyidagi reja asosida mamlakatimizdan oqib oTuvchi Amudar- yoga tavsif bering. (Javobingizni xaritadan ko‘rsatib gapiring) a) daryo qayerdan boshlanadi b) uzunligi; c) irmoqlari; d) qaysi havzaga quyiladi? e) xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 44
3. Mamlakatga kcfchib kelganlar soni 250 ming kishi, ketganlar soni esa 280 ming kishiga teng. Migratsiya saldosini hisoblang. 26- BILET 1. Ckzbekistonda qora va rangli metallurgiyaning rivojlanishi haqida gapiring. Ushbu tarmoqlarning yirik markazlarini xaritadan kckrsating. 2. Iqtisodiy rayonlarning ixtisoslashuvi deganda nimani tushunish lozim va bu jarayonga qanday omillar ta’sir ko'rsatadi? 3. Qo'qondan Beruniy shahrigacha b o ig an 1200 km li maso- fa birinchi xaritada 24 sm ga, huddi shu masofa ikkinchi xaritada 15 sm ga teng bo'lsa, xaritalarning masshtabini aniqlang. Aniqlangan masshtablarning qaysi biri yirik? 27- BILET 1. Oziq-ovqat sanoati tarkibiga qanday tarmoqlar kiradi? Ularning joylashuviga qanday omillar ta’sir ko'rsatadi? 2. Qoraqalpog'iston Respublikasi va Surxondaryo viloyatlariga qiyosiy geografik tavsif bering. Ushbu hududlaming o ‘zaro farqlarini keltirib chiqargan tabiiy omillar nima? Hududlar va ularning markaz larini xaritadan ko'rsating. 3. Yillik yog'in miqdori 300 mm, bugianish 1000 mm ga teng bo'lsa, namlik koeffitsentini aniqlang. 28- BILET 1. Kimyo sanoati korxonalarini joylashtirishda qanday omillar hi- sobga olinadi? Respublikamizdagi yirik kimyo korxonalari joylash- gan shaharlarni xaritadan ko'rsating. 2. Farg'ona iqtisodiy rayoniga quyidagi reja asosida ta’rif bering. a) geografik o'm i; b) aholisi; c) qishloq xo'jaligining asosiy tar- moqlari; d) sanoatining asosiy tarmoqlari; e) shaharlari. 3. Agar joy planida 700 m uzunlikdagi ko'cha 7 sm bilan ifodalan- gan bo'lsa, ushbu planning masshtabini aniqlang. 29- BILET 1. Avtomobilsozlik sanoati haqida gapiring. O'zbekistonda qay si rusmdagi avtomobillar ishlab chiqarilmoqda? Avtomobilsozlik markazlarini xaritadan ko'rsating. 2. M irzacho'l iqtisodiy rayoniga quyidagi reja asosida ta’rif be ring.
45 a) geografik o ‘mi; b) aholisi; c) qishloq x o ‘jaligining asosiy tar- moqlari; d) sanoatining asosiy tarmoqlari; e) shaharlari. 3. 5000 m balandlikka ko'tarilgan alpinistlaming barometri 250 mm simob ustunini ko‘rsatgan b o isa , shu vaqtda tog‘ etagidagi havo bosimi qanchaga teng bo‘ladi? 30-BILET
1. Gaz sanoati haqida gapiring. Tabiiy gazdan qanday maqsadlar- da foydalaniladi? 0 ‘zbekistondagi gaz qazib olinadigan hududlarni xaritadan ko‘rsating. 2. Navoiy va Xorazm viloyatlariga qivosiy geografik tavsif bering. 3.Sirdaryo viloyatining 0 ‘zbekiston aholisidagi ulushi 2,5%, pax- ta yetishtirishdagi hissasi esa 3,5%. Paxtachilik viloyat uchun ixtisos- lashgan tarmoq bo‘la oladimi? Javobingizni asoslang. 0 ‘ZBEKISTON DAVLATI VA HUQUQI ASOSLARI 8-SINF Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan: "Xalqimizning huqu- qiy madaniyatini yuksaltirish davlat siyosati darajasiga ко ‘tarilishi lozim, zero, mustaqillik so ‘zining zamirida ham katta u lug‘ huquqqa ega bo'lish degan tushuncha y o t a d i deb ta’rif berilganligi bejizga etnas. Mazkur so‘zlar mustaqilligimizning dastlabki yillarida avtilgan bo‘lsa-da, bugungi kunda ham o ‘zining ahamiyatini yo'qotgani yo ‘q. 2010-yil 12-noyabrdagi 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qo- nunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisida Davlatimiz rahba- ri “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi”da fuqarolik ja- miyatini rivojlantirishda kelgusida amalga oshirilishi lozim bo‘lgan vazifalarni belgilab berar ekan, “Jamiyatning demokratiya y o ‘lidan jadal rivojlanishi va bu borada amalga oshirilayotgan islohotlarning muvaffaqiyati ko‘p jihatdan odamlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyat darajasiga bog'liq” ekanligini ta’kidlaydilar. Davlatimizning m azkur siyosatni amalga oshirishda, y a’ni o‘quvchi-yoshlarga huquqiy ta ’lim berish, ularda milliy huquq tizimi 1
“Yuksak huquqiy tafakkur - demokratik jamiyat taqozosi. 6-tom, T.: “ 0 ‘zbekiston”, 1998,22-b. 46
to‘g‘risidagi tasavvurlarini uyg‘otish, huquqiy madaniyatni yuksalti- rish, qonun ustuvorligini anglash, huquqiy davlat hamda fuqarolik ja- miyatini yuzaga keltirishda ta’lim muassasalarining hamda pedagog- larning o'm i alohida mazmun kasb etadi. Ta’lim muassasalarida amalga oshirilishi ko'zda tutilgan huqu qiy taTimdan bosqichli nazorat ishlarining asosiy maqsadi aynan bir vazifaga, o ‘quvchilarning huquqiy ongini oshirish bilan bir qa- torda, ulaming qonun va qoidalarga itoatkor b o iish kabi ko'nikm a va malakalarini shakllantirish va ushbu yo'nalish bo'yicha kompe- tentlilikni yuksaltirishga qaratilganligi bilan avvalgi bosqichli nazorat ishlaridan farq qiladi. Jumladan, savollar mavzu doirasidan chiqmagan holda tuzilgan bo'lib, o'quvchilarni zarur boTgan m a’lumotlarni izlab topish, ke- raklisini ajratib olish, tahlil qilish va qayta ishlash kabi malakalarini shakllantirishga yo'naltiradi. Bosqichli nazorat savollari 3 ta savoldan shakllantirilgan. 1- va 2-savollar bevosita nazariy bilimlar, 3-savol esa huquqiy masalalar- dan, kazuslardan iborat. O ’quvchilarning egallagan bilimlarining yig'indisi ularning ko‘nikma va malakalarining shakllanishiga teng. Ya’ni o'quvchi egal lagan bilimi asosida 8-sinf o'quvchisi uchun belgilangan talablarni (Bu talablar Umumiy o'rta taTimning davlat ta’lim standartlarida qayd etiladi) bajarishi lozim. Bundan tashqari, o'quvchilam ing xulq madaniyatida umummilliy qadriyatlar, axloq, odob tushunchalari shakllanishi va m a’lum bir ko'nikmalarga ega boTishlari belgilanadi. Cfquvchilarning ushbu darslardan olgan bilimlari maktabning ichki qoidalariga, o ‘quvchi odobiga rioya qilishda aniqlanadi.
Shuning uchun ham o'quvchining bergan javoblari baholangan- da, albatta ulaming xuql-atvori va amalda maktabning ichki tartib- qoidalariga rioya qilishlari, odob-axloqlari ham qo‘shib baholansa, maqsadga muvofiq bo'ladi. 0 ‘quvchini bilimini baholash uchun quyidagi jadval taklif etiladi. 1. Nazariyaga oid qoida (1- va 2-savollar) yuzasidan berilgan savolga o ‘quvchining bergan javobi quyidagi asosda baholanadi. 47
Nazariyaga oid qoida haqida tushunchaga ega bodsa. 1 ball
Nazariyaga oid qoidaga o ‘ qituvchi yordamida ta’rif bersa. 2 ball
Nazariyaga oid qoidani yodlab bersa. 3 ball
Nazariyaga oid qoidani misollar bilan tushuntirsa va ta’ rif bersa. 4 ball
Nazariyaga oid qoidani to’g'ri ta’riflasa va amaliyot bilan bogdasa, qonunlardan misollar keltira olsa. 5 ball 2. Masala ishlash bo‘yicha (3-savol) o ‘quvchining bergan javobi quyidagi asosda baholanadi. Axloq-odob qoidalari va Iiuquqning buzilishini aniqlasa. 1 ball Berilgan masalani obyekti va subyektini topsa. 1 bail Berilgan masalani huquqning qaysi sohasiga oid ekanligini aniqlasa. 1 ball Berilgan masalani obyektiv, subyektiv tomonlarini ajratsa. 1 ball Berilgan masalaga huquqiy baho bersa. 1 ball Jami:
5 ball O'quvchining xulq-atvori (axloq-odobi)dan olgan bilimlarini amaliyotga tatbiq eta olishi.__________________________________ Umuminsoniy va milliy qadriyatlarni o'zining faoliyatida aks ettirsa. 1 ball Ma'naviy manbalardan foydalana olsa. 1 ball Sinfdoshlari bilan ijobiy munosabatda bodsa. 1 ball So'zlashuv madaniyati qoniqarli bodsa. I ball Turli tadbirlarda faol ishtirok etsa. 1 ball Jami:
5 ball Davlat va huquq asoslari fani chuqurlashtirib o ‘qitiladigan ta'lim muassasalarida bosqichli nazorat ishining 4-savoli huquq sohalariga yoki huquqiy masalalarga oid bo‘lib o‘qituvchi tomonidan tuziladi. 0 ‘quvchiga tayyorlanish uchun 15 daqiqa beriladi. Savollar va baholash tartibini maktab metod birlashmasining qaroriga ko‘ra 15 % gacha o ‘zgartirish mumkin. 0 ‘quvchining bergan javobi maksimal 5 ball bilan baholana di. Bunda har bir savollarning ballari umumlashtirilib, o ‘rtacha ball qo’yiladi. 0 ‘quvchining bahosini yaxlitlab 5 (1-savol) + 5 (2-savol) + 4 (3-savol) + 5 (axloq-odobi) = 19 : 4 = 4,75 (4,5 danyuqori bo‘lgani 48
uchun) 5 ball qo'yish rnumkin. Davlat va huquq asoslari fani chuqurlashtirib o ‘qitiladigan tadim muassasalaridagi bosqichli nazorat ishiga 4-savol qo'shilsa har bir savollar uchun qo'yilgan ballarining yeg'indisi endi to'rtga bo'linadi. Shu yo‘l bilan o'quvchining bahosi yaxlitlab olinadi. 1- BILET 1. Davlatning boshqaruv shakli. 2. Huquqiy layoqat. 3. M. ismli voyaga yetmagan shaxs qo'shnisining uyidan chiqib kelgan bitta g'ozni tosh otib haydamoqchi edi, tosh g'ozning boshiga tegdi va o ‘lib qoldi. 2- BILET 1. Siyosiy tartibot (rejim). 2. Huquqiy munosabatlarning subyektlari. 3. A. ismli fuqaro ishdan qaytib uyiga kelsa eshigi ochiq, hovlida turgan velosipeti yo'q. Velosipedni o'g'irlagan shaxs shu ko'cha bo- shida turishiga ishonch hosil qilib, uning uyiga boradi va hech kim- dan so‘ramasdan uning darvoza xonasida turgan mapetini olib chiqib ketadi. 3- BILET 1. Davlatning ichki funksiyasi. 2. Ayb va uning belgilari. 3. N. ismli fuqaro o ‘z uyining derazasidan qarab ikki o'spirin unga tegishli mashina g ‘ildiraklarini yechishyotganini ko'rib qolib, ko'chaga qarab yuguradi. Lekin afsuski u chiqquniga qadar o ‘spirinlar mashinaning orqa gMldiraklarini yechib qochib qolishgan edilar. 4- BILET 1. Aybsizlik prizumpsiyasi. 2. Huquqiy davlatning belgilari. 3. S. ismli 8-sinf o'quvchisi onasi uning tilla ziraklarini taqib sin- fdoshlariga ko'z-ko‘z qilish uchun maktabda bordi va ularni tushirib qo'ydi.
5- BILET 1. Davlat organi. 4-118
v 2. Muomala layoqati. 3. К. ismli furaqo ikki chelak iflos suyuq moddalarni uyidan olib chiqib uyi oldidan oqib o ‘tuvchi kanalga oqizib yubordi. Kanaldan kir yuvish uchun suv olayotgan qo‘shni ayol buni ko ‘rib juda norozi bo‘ldi. 6- BILET 1. Normativ huquqiy hujjatning belgilari. 2. Huquqbuzarlik belgilari. 3 . 1 4 yoshli N. maktabga bir hafta bormasdan usta o‘rtog‘ining otasi bilan qo‘shni mahalladagi bir uyni suvog‘ini qilib yurganini bil- gan sinfdoshlari uning ota-onasiga aytdi va sinf rahbari N. ni maktab ga borishi kerakligini tayinlaganini aytishdi. Lekin baribir N. ertasi kuni maktabga kelmadi. 7- BILET 1. Davlatning tashqi funksiyasi nimalardan iborat? 2. Respublika boshqaruvi shakliga ega bo‘lgan davlatning asosiy belgilari. 3. N. ismli 8-sinf o ‘quvchisi qo‘shnisinikiga hech kimga bil- dirmasdan kirib nok daraxtiga chiqib mevasini olib tushayotganda qo‘shnisining iti uni oyog‘idan tishlab yaraladi. 8- BILET 1. Monarxiyaning asosiy belgilari. 2. Ijtimoiy xavflilik. 3. 15 yoshli B. ismli bola velosipedda K. ning yonidan o'tib keta- yotib, “GALAXY-5” nomli uyali aloqa telefonini olib qochib ketdi. 9- BILET 1. Siyosiy tartibot. 2. Jazo va uning turlari. 3. 8-sinf o‘quvchilari Z. va D. jismoniy tarbiya darsida janjalla- shib qolishdi. Jismoniy tarbiya o ‘qituvchisi ularni ajratib qo‘ymoqchi bo‘ldi. Z. stulni olib chetga otmoqchi bo‘lgandi. U borib o‘qituvchiga tegdi. 0 ‘qituvchi yengil tan jarohati oldi. 10- BILET 1 .0 ‘zbekistonda fuqarolik jamiyatining belgilari. 50
2. Jazoga loyiqlik. 3. D. ismli fuqaro oshqozoni yalligdanisi oqibatida o‘n kun ishga boraolmadi. Ishga chiqqanida esa firma rahbari undan bcbshash uchun ariza yozishini talab qildi. D. ismli fuqaro bundan norozi bo‘ldi. 11- BILET 1. Huquqiy munosabatlarning elementi. 2. Jinoyat subyekti. 3. M. ismli maktab o‘quvchisi maktab sport zalida koptok tepib o ‘ynayotganida koptok sport zaldagi bannerga tegib bannerni joyidan qo'zg'atib yubordi va o‘sha bolaning boshini g ‘urra qildi. 12- BILET 1. (Uzbekistan Respublikasining Prezidentligiga kim saylanishi mumkin? 2. Federativ davlatning belgilari. 3. 15 yoshli S. ismli qiz sinfdoshi N. ning so'mkasidan hazillashib uyali aloqa telefonini olib K. ismli sinfdoshining so'm kasiga solib qo'ydi.
13- BILET 1. (Uzbekistan Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy prinsipla- ri. 2. Qonun chiqaruvchi hokimiyat. 3. R ismli fuqaro M. ismli 15 yoshli jiyaniga aroq quyib berib, o'ziga sherik bodib ichishini talab qiladi. M. aroq ichib o'zini noqu- lay seza boshladi, qayd qilib tuni bilan oshqozoni og‘rib chiqdi. 14- BILET 1. Davlat mexanizmi. 2. Ijro etuvchi hokimiyat. 3. 8-“A”sinf o 'g d l bolalari o'zaro kelishib olishib ta’til kunlarida suv havzasiga cho’milishga borishdi va S. sinfdoshi M. ga hazillashib uni suv tomonga itarib yubordi. M. suzishni bilmagani uchun suv che- tidagi latokka sakrayman deb oyo'gini sindirib oldi. 15- BILET 1. Unitar davlat tushunchasi. 51 _
2. Huquq instituti. 3. 18 yoshga to‘lgan N. ismli bola birinchi marta saylovda qatna- shishini eshitib juda quvondi. Lekin u o ‘zi ckynaydigan futbol terma jamoasi bilan boshqa shaharga ketayotganligini eshitib saylovga qat- nasha olmasligidan kuyundi. 16- BILET 1. Davlat tuzilish shakli. 2. Sud hokimiyati. 3. 15 yoshli A. ismli bola hazillashib ko‘cha chetida turgan qo‘shnisining qo^ylarini xurkitib haydab yubordi. Natijada qo'ylar shu yugurganicha boshqa mahallaga ketib qolishdi. Q o‘ylarning egasi esa kun bo‘yi qo ‘ylarini qibirib topolmadi. 17- BILET 1. Davlatning boshqaruv shakli. 2. Xalqaro huquq tizimi tarmoqlari. 3. Voyaga yetmagan bir bola hech kim ko'rm ay turganidan foy- dalanib ko'chasida turgan aftobusning orqa g'ildiraklariga mix tiqib havosini chiqarib yubordi. 18- BILET 1. Fuqarolik jamiyati. 2. Mamlakatimizning ichki huquq tizimi tarmoqlari. 3. K. ismli 15 yoshli bola kechki payt uyi oldidan o'tayotgan mashinalarga tosh otib o ‘tirganida, bir mashinaga tosh tegib, haydov- chining jahlini chiqardi va tushib bolani haqoratladi. 19- BILET 1. Demokratik tartibot belgilari. 2. Huquqiy munosabat. 3. A., K. va B. ismli shaxslar (barchasi 16 yosh) o'rm onga dam olishga chiqadilar. Ular gulxan yoqishadi va unga ko ‘plab yangi kesilgan daraxt shoxlarini tashlashadi. Tez orada olovni boshqarib boMmay qoladi va shamolning ta’sirida u o‘rmon sathida tez tarqala boshlaydi. Buning natijasida davlatga ko‘p miqdorda zarar yetkazildi. 20- BILET 1. M onarxiyaning asosiy belgilari. 52
2. Huquq normasi. 3.14 yoshli A. bilan I. poyezd yo'li relslarini birlashtirib turuvchi boltlarni burab olishdi. 21- BILET 1. Konstitutsiyaviy sud qanday ishlarni ko‘radi? 2. M a’muriy huquqbuzarlik. 3. M. ismli voyaga yetmagan shaxs qo'shnisining xo'rozini hovli- ga kirganini ko'rib uni ushlab bekitib qo'yadi va ertasi kuni qo‘shni mahalladagi o‘rtog‘iga yarim bahosiga pullab keladi. 22- BILET 1. Huquq funksiyalari. 2. Huquq normasining belgilari. 3. Aftobusda ketayotgan A. ismli 6-sinf o'quvchisi o'zidan yoshi ulug‘ bir onaxonga joy berish bahonasida uning hamyonini o'g'irladi. 23- BILET 1 .0 ‘zbekiston Respublikasida sud tizimi. 2. Huquqiy odat. 3. 15 yoshli I). bozorda tilamchilik qilib yurib, maktabga kelmay qo'ydi. Sinf rahbari ertaga darsga kelmasa ota-onasiga borib aytishini aytganlarida u, ota-onam urushmaydilar, ulaming o'zlari bu ishimdan xabari bor, deb yugurib ketadi. 24- BILET 1. Jamiyat. 2. Oliy xo'jalik sudi. 3. B. va J. ismli 7-sinf o'quvchilari tanaffus vaqtida tortishib qo- lishadi. Shunda B. J. ismli bolaning kundalik daftarini yirtib tashladi va hatto so'mkasini ham derazadan ko'chaga uloqtirdi. 25- BILET 1. O'zbekiston Respublikasida davlat boshlig'i. 2. “Xabeas korpus” instituti nima? 3. O. ismli 8-sinf o'quvchisi sinf jumaliniolib, o‘zigahammafandan “5” baho qo'yib chiqdi. Ertasi kuni jurnalni ochib ko’rgan sinf rahbari bu holni O. ning o'zi qilganini aytganida O. bu holni bo'yniga olmadi.
26- BILET 1. 0 ‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyatining amalga oshirilishi. 2. Huquqbuzarlikning turlarini aytib bering. 3. Voyaga yetmagan S. 103 ga telefon qilib ko‘chasida bir odam ag‘anab yotganini va u juda o ‘gir betobligini aytadi. Tez yordam ma- shina tezda berilgan manzil bo‘yicha voqea sodir bo‘lgan joyga yetib kelishganida hech kim yo‘q edi. Buni uy derazasidan ko‘zatib turgan S. ularni aldanganliklarini ko‘rib o ‘zidan xursand bo‘ladi. 27- BILET 1. Obyektiv va subyektiv huquq. 2. Huquq normasi. 3. Voyaga yetmagan T. maktab kutubxonasiga kirib o ‘ziga ke- rakli kitoblarni o ‘qish uchun oladi va uyiga kelib kitob ichidan o ‘ttiz varag‘ini qirqib oladi. Kitobni qaytarayotganida kutubxonachi bu ki- toblar unga yangi berilganligini, kitoblarning hech bir vaqag‘i umu- man yirtilmaganini aytganida u bo‘yniga olmaydi. 28- BILET 1. Qonun osti hujjatlari. 2. Huquq tizimi. 3. Maktab mulkiga befarq bo‘lgan M. o 'zi shu maktabning 7-sinf- da o ‘qisa-da, tunda maktab futbol maydonidagi darvoza ustunlarini qo‘parib ketayotgan ikki shaxsni maza qilib kuzatadi va “zo‘r bo‘ldi- da”, deb o‘ziga-o'zi gapirib ham qo‘yadi. 29- BILET 1. 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlarini guruhlang. 2. Qonuniylik nima? 3. 16 yoshli M. isrnli bola super marketdan ikki dona atirni olib cho‘ntagiga joylashtirdi va 1 kg. shakarni olib borib kassaga topshir- di. Cho‘ntagidagi atirni hech kim ko‘rmagani uchun chiqarib ham o'tirmadi. 30- BILET 1. Kostitutsiyaviy qonunlar. 2. Fuqarolik huquqbuzarligi. 54
3. К. ismli fuqaro DVD pleyer va uyining telefon aparatini o ‘girlangani haqida mahalla militsiya noziriga arz qildi. QcTshnisi M. 16 yoshli o'gdining shu kun kechki payt qimmatbaho uyali aloqa telefoni ko'tarib kelganiga e ’tibor ham bermadi. BIOLOGIYA SO‘Z BOSHI “Odam va uning salomatligi” fani umumta’lim maktablarining 8-sinfida tugatiladi. O^quvchilar “Odam va uning salomatligi” fani- dan m a’lum bilim, ko'nikm a va malakalarga ega boMishlari talab eti- ladi. Masalan:
- “Odam va uning salomatligi” fani mazmunida beriladigan aso- siy biologik qonunlar va nazariyalarni bilish; - odam organlari va ularning vazifalarini tushuntira olish; - O'zbekistonda tibbiyot fanining rivojlanish tarixini bilish; - odam va uning salomatligiga oid bilimlardan tibbiyotda va tur- mushda foydalana olish. “Odam va uning salomatligi” fanidan bosqichli nazorat og'zaki so‘rov shaklida o'tkaziladi. Har bir o'quvchiga 3 tadan savol beriladi. Savollarning 2 tasi nazariy, 1 tasi amaliy mashg'ulotga oid bo'ladi. Har bir berilgan savolga javob 5 ballik tizim asosida baholanadi. Baholar umumlashtirilib o'rtacha baho chiqariladi. Masalan : 4+5+3=12:3=4 O'quvchilarni baholashda ball ular egallashlari lozim bo’lgan bi lim, ko'nikm a va malakalardan kelib chiqib belgilanadi. Masalan: “Organizmning ichki muhiti” mavzusida o^quvchilar quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarga ega bodishlari lozim: - organizmning ichki muhitini nima tashkil etishini bilish; - gomeostaz xususiyatini mohiyatini bilish; - qonning fizik xossalarani bilish; - qonning kimyoviy xossalarini bilish; - qonning organizmda bajaradigan vazifalarini bilish va tushun tira olish; - tashqi muhit omillarini organizm ichki muhitiga ko'rsatadigan tasirini bilish.
|
