Ona tili va bolalar adabiyoti

336-mashq. Gaplarni o‘qing. Ergashtiruvchi bog‘lovchilarni topib, ma’no turi 
va nimani bog‘lashga xizmat qilayotganini ayting. 
1.Ovoz shu qadar tiniq, dilrabo ediki, Muqaddam hayajondan entikib 
ketganini sezdi. (O‘. Hoshimov) 2. O‘qituvchiga kibr-u havo va takab-
burlik aslo yarashmaydi, chunki yosh avlod undan ibrat oladi. (R. Us-
monov) 3. Qish kechalari juda uzun, shuning uchun choyxonalar obod. 
(A. Qodiriy) 4. Maktab – bilim darvozasi, ya’ni faqat bilim olish yo‘lini 
ko‘rsatib beradi, xolos. (P. Tursun) 5. Hindistonning qoramtir changal-
zorlarini, qalin bambukzorlarini, ya’ni junglini ko‘rish uchun ertalab 
yo‘lga chiqish ma’qulligini aytishdi. (Z. Akramov) 6. Agar u har kuni 
ertalab, kechqurun soyga tushmaganda edi, ko‘za-ko‘za suv quyib, to-
miriga nam yubormaganda edi, o‘rik allaqachon xazon bo‘lardi.
(Sh. Rashidov) 7. Agar qiyinchilikdan qo‘rqilmasa-chi, insonga rom 
bo‘lmagan narsa yo‘q ekan. (H. Nazir) 8. Modomiki, o‘z g‘arazi yo‘lida 
istibdod orqali el ustiga hukmron bo‘lg‘uvchilar yo‘qolmas ekanlar – 
bizga najot yo‘qdir. (A. Qodiriy) 8. Mabodo qiynalsang, to‘g‘ri oldimga 
kelaver. (S. Siyoyev) 
 

---

161 
Yuklama 
337-mashq. Gaplarni o‘qing. Yuklamalarni topib, ma’no turini ayting. Qaysi 
yuklama butun bir gapga, qaysi yuklama ma’lum bir so‘zga qo‘shimcha ma’no 
qo‘shganini ayting. 
1. Bemaza kitobni-ku jonga tekkan joyda shartta yopib qo‘ysa bo‘lar, 
biroq umr kitobini-chi? (X. Sultonov) 2. Ha, aytganday, qudangiznikiga 
yuborgan kishingiz keldimi? (A. Qodiriy) 3. Buvaydadan chiqib ketga-
nimga yigirma yildan oshgandir, ko‘p ham bo‘lgandir. (A.Qahhor) 
4. Lekin tanimizda kezar-ku beshak
Olis bobolarning ming yillik qoni. (A. Oripov) 
5. Hatto umri bo‘yi qorni to‘ymagan qashshoq ham, ko‘zi basir tilanchi 
ham, bir kun bo‘lsa-da, ko‘proq yashasam, deydi. (S. Anorboyev)
6. Axir bu yerga saltanat dushmanlari, badtarin kimsalar, g‘oyatda xavf-
li shaxslar tashlanar edi-ku! (Mirmuhsin) 6. Serkalar butun suruvni o‘z 
orqalaridan ergashtirib, xuddi bo‘ri quvganday, vahima ichida to‘ppa-
to‘g‘ri jarlikka qarab chopmoqda edi. (S. Anorboyev) 7. Rustam esa naq 
piyoladek oq achchiq olmani kars-kars tishlar edi. (A. Eshonov) 8. Shoir 
qiziq xalq-da, haqiqiy darvesh bo‘ladi. (Shukrullo) 9. Nahotki u shun-
doq dangasa bo‘lib qoldi ? Kitob o‘qishga qunti yo‘q. (Mirmuhsin)
10. Devorlari va shipini qop-qora dud bosgan bu uyga quyosh nurlari 
kichik bir tuynukdan tushardi, xolos. (J. Sharipov) 11. Go‘yo ikki nav-
qiron yigit shu bugun boriboq O‘rtaqo‘rg‘onni zabt etadiganday, baland 
ruh bilan nutq so‘zladi. (M. M. Do‘st) 12. Umid g‘oyatda xursand, ikki 
xonali kvartiraga order olgan kuniyoq, darov ko‘chib keldi. (Mirmuh-
sin) 13. Faqat o‘z sohasini biluvchi odam xuddi bir tomoniga yuk ortil-
gan qayiqqa o‘xshaydi. (Shukrullo) 14. Shahar atrofini o‘rab olgan pax-
sa devorlar ustida soqchilargina u yoqdan bu yoqqa yurib turar edi. 
(Oydin) 15. Uch haftadan beri na xat bor, na bir xabar.. darvoza tiq etsa, 
pochtachi xat tashlab ketdimikan, deb ko‘chaga yuguraman. (N. Qili-
chev) 16. Faqat uch tup qayrag‘ochgina ko‘hna tarix nishonasi bo‘lib 
turibdi. (I. Rahim)