Ongning paydo bo’lishi va uning taraqqiyoti
Download 0.7 Mb.
|
Ongning paydo bo\'lishi...
Ongning paydo bo’lishi va uning taraqqiyoti
1 Ong o’zi nima2.Ongning paydo bo’lishi3.Ongning taraqqiyotiONG Ong — psixik faoliyatning oliy shakli. U faqat insonga xos fenomendir. Ong, uning mohiyati masalasi eng qadimgi muammolardan biri. Ongni dastlab diniy va mifologik karashlar doirasida tushuntirishga uringanlar. Ongni diniy tushuntirish uni iloxiy hodisa, xudo yaratgan moʻʼjiza tarzida talkin qilishga asoslanadi. Koʻpgina dinlarda inson ongi buyuk ilohiy aqlning namoyon boʻlish shakli tarzida tavsiflanadi. Bunday qarashlarning ildizi juda qad. boʻlsada, ular hamon oʻzining koʻplab tarafdorlariga ega. Kimki olam va odam yaratilganligini tan olar ekan, ong ham yaratganning qudrati deb hisoblaydi. Ongning mohiyatini izohlashda 2-yoʻnalish — bu ong moddiy olamni inson miyasida aks etishi deb tushunish, uni inson tanasi faoliyati bilan bogʻlab talqin etishdir. Ayni vaqtda materialistik yoʻnalish nomini olgan bunday yondashuvlar doirasida ongning mohiyatini buzib talqin qilish hollari ham paydo boʻldi. Vulgar materializm deb nom olgan oqim namoyandalarining fikricha, xuddi jigar saf-roni ishlab chiqargani kabi, miya ham ongni ishlab chiqarar emish Ongning kelib chiqishi muammosi eng murakkab muammolardan biridir. Uni hal qilishning qiyinligi ikki omil bilan bog‘liq. Birinchidan, so‘z bizning zamonamizdan ancha ilgari, bundan yuz ming yillab avval bo‘lib o‘tgan jarayonlar va voqyealar to‘g‘risida boradi. Ikkinchidan, so‘z ideal hodisa kabi fenomen to‘g‘risida, ya'ni o‘zida moddiylikdan asar ham bo‘lmagan hodisa to‘g‘risida borayotganligi sababli, tadqiqot ob'ekti – ongning arxaik shakl va faktlari – bizga bevosita berilgan emas. Ongning kelib chiqishini tarixan qayta tiklash fanlararo ilmiy muammo bo‘lib, uni faqat kompleks yondashuv asosidagina hal qilish mumkin. Inson ongining kelib chiqishini tushunib olish kaliti, bu – uning biologik tuzilishi (eng avvalo, miyaning g‘oyat murakkab tuzilishi va funksiyasi) hamda shakllanayotgan odamning tabiatni va o‘zini o‘zgartirib borgan faoliyatidir. Insonning amaliy faoliyati mohiyatini tushunmay turib ongning kelib chiqishini tushunish mumkin emas. Hayvondagi in'ikos shakllari bilan odamdagi in'ikos shakllari o‘rtasidagi tub farqning sababi ular faoliyatining xarakteridadir. Hayvonlarning instinktiv-biologik, adaptatsion-moslashuvchanlik faoliyati odamning mehnatidan qanchalik farq qilsa hayvonlarning psixik faoliyati ham odamning ongidan shunchalik farq qiladi. Ongning paydo bo'lishida mehnatning roli. Inson ongining paydo bo'lishi va rivojlanishining ijtimoiy-tarixiy shartliligi Ong - bu insonga xos bo'lgan ob'ektiv barqaror xususiyatlar va qonuniyatlarni umumlashtirilgan aks ettirishning eng yuqori shakli, odamda tashqi dunyoning ichki modelini shakllantirish, natijada atrofdagi haqiqatni bilish va o'zgartirishga erishiladi. Ongning tuzilishi, uning asosiy xususiyatlari. Ong - bu psixikaning eng yuqori darajasi. Ong - bu hushyor holatda bo'lgan ichki holatlar va tashqi hodisalar to'g'risida doimo o'zgarib turadigan xabardorlik oqimidir. Vazifalari: aks ettiruvchi, tartibga soluvchi va baholovchi, ijodiy, aks ettiruvchi. Ongning xususiyatlari: 1- ong inson o'zini tanlab olishini ta'minlaydi. Ongning 2-xususiyati: maqsadni belgilash faoliyatining ta'rifi 3- \u200b\u200b3- o'z bilim jarayonlari to'g'risida xabardorlik. Ongning tuzilishi: 1-aqliy jarayonlar (boshi va oxiri bo'lgan hodisalar: sezish, idrok, xotira, fikrlash), 2-aqliy holatlar (uzoq muddatli hodisalar: kayfiyat), 3-aqliy xususiyatlar (barqarorlik, chidamlilik: xarakter, temperament). Inson biologik evolyutsiya tartibida emas, balki insoniyat jamiyatlari tarixi jarayonida rivojlanganligi sababli, "ong ... boshidanoq ijtimoiy mahsulot bo'lib, odamlar umuman mavjud bo'lgunga qadar saqlanib qoladi" (3). Inson ongsiz tug'iladi, lekin allaqachon uning psixikasining individual xususiyatlariga ega. Boshqa odamlar va faoliyat bilan aloqa qilish jarayonida uning psixikasi rivojlanib, ongga aylanadi. Ongsiz ruhiy jarayonlar. Ongsizlikni o'rganishda Freydning roli. Ongsiz - bu ruhiy jarayonlar, holatlar majmui, bu odam ta'sirini sezmaydi. Ongsiz jarayonlar orasida quyidagilar mavjud: 1) ongli harakatlarning ongsiz mexanizmlari (ongsiz avtomatizmlar, munosabat, ongli harakatlarning hamrohligi; bu tug'ma harakatlar (ushlash), avtomatizmlar (u faqat boshida amalga oshirilgan (musiqa asboblarida o'ynash)), munosabat (ba'zi bir narsalarga tayyor bo'lish) harakatlar yoki ma'lum bir javobga tayyorlik)) 2) ongli harakatlarning ongsiz ravishda stimullari (orzular, noto'g'ri harakatlar, turli xil nevrotik alomatlar) 3) ongdan tashqari jarayonlar (uzoq muddatli ongli faoliyatning ajralmas mahsulotlari (bu guruh asosan ijodkorlikni anglatadi)). Freydning fikriga ko'ra, psixikaning ongsiz qismi tug'ma instinktiv drayvlar, birinchi navbatda tajovuzkorlik va shahvoniylikdir Ongsizlik (psixologiyada) — ong ishtirokisiz sodir boʻladigan ruhiy jarayon va holatlar. Ongsizlik koʻpincha, badan harakatida, xotirasida, xayolida namoyon boʻladi. Real mavjud, lekin sezilmaydigan qoʻzgʻatgichlar vujudga keltiradigan javob taʼsirotlarida, asli ongi paydo boʻlib, takrorlanishi natijasida avtomatlashib ketgan harakatlarda va boshqa holatlarda roʻy beradi. Mas odam oʻz oʻyxayollariga choʻmgan holda uyiga qaytadi va har holda yoʻldan adashmasdan keladi. Agar u biror xavfni sezib qolsa, bu xavfning sababi va qandayligini hali anglamasdan turib ham, himoya harakatini qiladi. Bemor psixikasida vujudga keladigan alahlash, gallyusinatsiya kabi patologik hodisalar, uxlash, gipnoz vaqtida, lunatizm chogʻida yuz beradigan psixik faoliyat ham ongsizlik holatiga kiradi. Freyd ongsizlikni sof irratsionalistik tarzda talqin etadi. Uning fikricha, ong bilan ongsizlik oʻrtasida murosasiz qarama-qarshilik bor. Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling