«optik aloqa tizimlari» fanidan yakuniy nazorat savollari 1-qiyinlik darajali savollar

N_m – modalar soni.
155. Optik tola (gradientli, ko‘p modali) o‘zagi sindirish ko‘rsatkichlari n₁=1,8; sindirish ko‘rsatkichlarining foizlarda hisoblangin nisbiy farqi _n=2,1; o‘zagining diametri d=200 mkm va optik signalning (yorugʻlik nurining) toʻlqin uzunligi λ=1000 nm boʻlsa, optik tolaning quyidagi optik va geometrik parametrlarini hisoblang (n₂, θ_t.i.q., NA,V, N_m =?).
n₂ – qobiqning sindirish koʻrsatkichi;
θ_t.i.q – toʻliq ichki qaytish burchagi;
NA – apertura soni;
V – normalashtirilgan chastota;
N_m – modalar soni.

156. Optik tolaning quyidagi parametrlari berilgan: o‘zagi va qobig‘ining sindirish ko‘rsatkichlari n₁=1,14 va n₂=1,12; optik signalning (yorugʻlik nurining) toʻlqin uzunligi λ=850 nm, optik toladagi dielektrik yo‘qotishlar burchagining tangensi tgδ=0,5∙10^-10, K_r- sochilish koeffisienti (kvars uchun reley sochilish koeffisenting son qiymati ga teng boʻlsa, optik signalning quyidagi uzatish parametrlarini toping (α_yut, α_soch, α_xusus=?)

α_yut va α_soch – yorug‘lik nurlanishining optik tolada yutilish va sochilish jarayonlari tufayli so‘nishi;
α_xusus – optik toladagi xususiy yo‘qotishlar.

157. Optik tolaning quyidagi parametrlari berilgan: trassa, aloqa masofasining uzunligi L_tr=80 km, uzatilayotgan optik signalning to‘lqin uzunligi λ=1,55 mkm; LD nurlanish manbaining nurlanishining spektr kengligi Δλ_LD=1nm teng boʻlsa, quyidagi uzatish parameterlarini toping τ_mat, τ_tu, τ_pr, τ_xr, ΔF (τ_mat, τ_tu, τ_pr, τ_xr, ΔF).

To‘lqin uzunligi λ, mkm	0.6	0.8	1.0	1.2	1.3	1.4	1.55	1.66	1.8
M(λ), ps/(nm·km)	400	125	40	10	-5	-5	-18	-20	-25
N(λ), ps/(nm·km)	5	5	6	7	8	8	12	14	16
П(λ), ps/(nm·km)	0	1.5	5	2.5	4	5	5.5	6.5	7.5

τ_mat – material dispersiyasi;
τ_tu – to‘lqin uzatish bilan bog‘liq dispersiya;
τ_pr – profil dispersiyasi;
τ_xr – xromatik dispersiya;
ΔF – optik tolaning o‘tkazish polosasi kengligini.

158. Yorugʻik ma’nbaining quyidagi parametrlari berilgan: yarim o‘tkazgich man etilgan sohasining W_m.e.s=1,9eV, fotonlar soni N_f=7·10¹⁵ 1/sек, nurlanish to‘lqin uzunligining haroratning 1⁰ K o‘zgarishiga taaluqli o‘zgarishlarini ko‘rsatuvchi koeffisient /T=0,3 nm/grad; nurlanish quvvatining haroratning 1⁰ K o‘zgarishiga taaluqli o‘zgarishlarini ko‘rsatuvchi koeffisient P/T=0,025 mVt/grad ga teng boʻlsa, quyidagilarni toping (h, , , P_nurl, , P=?)

159. Optik tola (pog’onali) parametrlari Δ=0,02, n₂=1,34 boʻlsa toʻliq ichki qaytish burchagini toping?

160. Optik tolaning parametrlari: λ=1,31 mkm, d=85 mkm, Δ=0,03, n₂=1,8 boʻlsa uning normallshtirilgan chastotasini toping.

161. Optik tolada uzatilyaotgan optik signal kesish toʻlqin uzunligi λ = 850 mkm, sonli aperturasi NA = 0,15 va oʻzak diametri d=7 mkm boʻlsa oʻzakning sindirish koʻrsatkichini toping.

162. Optik tolada uzatilayotgan optik signal toʻlqin uzunligi λ = 1,2 mkm, oʻzak diametri d=10 mkm, sindirish koʻrsatikchining farqi Δ = 0,01 va qobiqning sindirish koʻrsatkichi n₂ = 1,47 boʻlsa apertura sonini toping.

163. Optik tola parametrlari d=10 mkm, Δ=0,01, n₁=1,36; uzatilayotgan optik signalning toʻlqin uzunligi λ=850 nm boʻlsa normallshtirilgan chastotani toping.

164. Optik tola parametrlari n₁=1.27; Δ= 0.003 boʻlsa apertura sonini toping.

165. Agar optik tola λ =1,75 mkm kesish to‘lqin uzunligida ishlayotgan bo‘lsa, bir modali optik tolaning oʻzagi maksimal diametrini hisoblang. Optik tolada apertura soni NA=0,235.

166. Optik tolada d=10 mkm, n₁=1,25, Δ=0,001 boʻlsa kesish toʻlqin uzunligini hisoblang.

167. Optik tolaning parametrlari Δ=0,01, n₂=1,36 ga teng boʻlsa apertura sonini toping.

168. Optik tolaning parametrlari d= 10 mkm, kesish toʻlqin uzunligi λ =1,55 mkm. normallashtirilgan chastotasi 9 Hz va n₂ = 1,379 boʻlsa sindirish koʻrsatkichi farqini toping.

169. U tipdagi tolali optik aloqa liniya trakti sxemasi quyidagi rasmda berilgan.

OUz da chiqishida optik signalning quvvati 80 dB boʻlsa, optik signalning kirishdagi quvvatini toping. Bunda liniya traktining umumiy uzunligi 200 km, optik kabelining qurilish uzunligi 1 km, ajraladigan joylardagi optik signal quvvatining yuqolishi 3 dB, payvandlangan joylarda optik signal quvvatining yuqolishi 0,01 dB va optik tolaning har bir kilometridagi sonish 0,02 dB/km.

170. Fotoqabul qilgichning quyidagi parametrlari berilgan: fotodiod sirtining yorug‘lik nurini qaytarish koeffisienti æ=0,1, fotodiodda sodir bo‘ladigan fotoelektrik o‘zgarishlarning samaradorligini ifodalovchi kattalik (kvant samaradorligi) =0,7, fotodiod sirtiga tushgan yorug‘lik nurlanishining uning xajmida yutilgan ulushini ko‘rsatuvchi, son qiymati birdan kichik bo‘lgan o‘lchamsiz kattalik =0,8, fotonlar soni N_f=5,4·10¹⁵ 1/s,yorug‘lik manbai yarim o‘tkazgich materiali man etilgan energetik sohalarining kengligi W^yom_m.e.s=1,96eV boʿlsa, quyidagilarni toping (, , Р_nurl, I_f, S_, W^fd_m.e.s).

 - yorugʿlik nurining chastotasi,
 - yorugʿlik nurining toʿlqin uzunligi,
I_f – fotodiod orqali oqib o‘tadigan fototok;
S_ - fotodiodning spektral sezgirligi;
W^fd_m.e.s –fotodiod tayyorlangan yarim o‘tkazgich materiali man etilgan energetik sohalarining kengligi.

171. Fotoqabul qilgichning quyidagi parametrlari berilgan: fotodiod sirtining yorug‘lik nurini qaytarish koeffisienti æ=0,8; fotodiodda sodir bo‘ladigan fotoelektrik o‘zgarishlarning samaradorligini ifodalovchi kattalik (kvant samaradorligi) =0,9; fotodiod sirtiga tushgan yorug‘lik nurlanishining uning xajmida yutilgan ulushini ko‘rsatuvchi, son qiymati birdan kichik bo‘lgan o‘lchamsiz kattalik =0,7; fotonlar soni N_f=1·10¹⁵, nurlanish quvvati P_nurl=0,42mVt boʿlsa, quyidagilarni toping (, , I_f, S_, W^yom_m.e.s, W^fd_m.e.s).

 - yorugʿlik nurining chastotasi,
 - yorugʿlik nurining toʿlqin uzunligi,
I_f – fotodiod orqali oqib o‘tadigan fototok;
S_ - fotodiodning spektral sezgirligi;
W^yom_m.e.s va W^fd_m.e.s – mos ravishda yorug‘lik manbai va fotodiod tayyorlangan yarim o‘tkazgich materiali man etilgan energetik sohalarining kengligi.

172. Fotoqabul qilgichning quyidagi parametrlari berilgan: fotodiod sirtining yorug‘lik nurini qaytarish koeffisienti æ=0,5; fotodiodda sodir bo‘ladigan fotoelektrik o‘zgarishlarning samaradorligini ifodalovchi kattalik (kvant samaradorligi) =0,7; fotodiod sirtiga tushgan yorug‘lik nurlanishining uning xajmida yutilgan ulushini ko‘rsatuvchi, son qiymati birdan kichik bo‘lgan o‘lchamsiz kattalik =0,8; nurlanish quvvati P_nurl=0,90 mVt, yorug‘lik manbai yarim o‘tkazgich materiali man etilgan energetik sohalarining kengligi W^yom_m.e.s=0,4 eV boʿlsa, quyidagilarni toping (, , N_f,_, I_f, S_, W^fd_m.e.s).

 - yorugʿlik nurining chastotasi,
 - yorugʿlik nurining toʿlqin uzunligi,
I_f – fotodiod orqali oqib o‘tadigan fototok;
S_ - fotodiodning spektral sezgirligi;
N_f – fotonlar soni;
W^fd_m.e.s –fotodiod tayyorlangan yarim o‘tkazgich materiali man etilgan energetik sohalarining kengligi.

173. Tolali optik aloqa liniya traktining quyidagi parametrlari: В₀=10·10⁶ – optik signalni liniyaga uzatish tezligi; Э_p=32 dB – energetik potensial; Δ= 60 nm – nurlanish polosasining kengligi; L_tr=500 km – tolali optik aloqa liniya traktining uzunligi; =0,25 dB/km – so‘nish koeffisienti, τ_n=6 ps/nm·km – normallashtirilgan dispersiya; l_qu=10 km – optik kabelning qurilish uzunligi, ΔT= 20 grad – haroratning o‘zgarishi; boʿlsa quyidagi kattaliklarni toping (l_ru, n_аy.u, а_ru, τ, N_lr).

n_ay.u – ajralmaydigan ulagichlar soni;
а_ru – regeneratsiyalash uchastkasidagi so‘nishi;
l_ru – regeneratsiyalash uchastkasi uzunligi;
N_lr – regeneratorlar soni;
τ - optik tola dispersiyasining o‘rtacha kvadratik qiymati.