Optik tola turlari va standartlari, optik tolaning geometrik parametrlarini aniqlash

Ko‘p modali optik toladan esa apertura burchagi doirasida tolaga turli burchaklar ostida kiritiladigan bir necha yuzlab ruxsat etilgan modalarni bir vaqtda uzatish mumkin. Barcha ruxsat etilgan modalar turli tarqalish yo‘nalishi va vaqtiga ega.
Ko‘p modali optik tolalar sindirish ko‘rsatkichi ko‘rinishi bo‘yicha pog‘onali va gradiyent tolalarga bo'linadi.
Pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalar ikki muhit chegarasida sindirish ko‘rsatkichlarining keskin (pog‘ona ko‘rinishida) o‘zgarishi (n^ dan n2 ga) bilan xarakterlanadi. Pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli optik tolalar o‘tkazish polosasini chegaralaydi, lekin gradiyent sindirish ko‘rsatkichli optik tolalarga nisbatan arzon hisoblanadi.
Gradiyent sindirish ko‘rsatkichli ko‘p modali optik tolalar pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli tolalarga qaraganda ravon sindirish ko‘rsatkichi va modalararo dispersiyaning kamayishi bo'yicha yuqori texnik ko‘rsatkichlarga ega. Chunki gradiyent sindirish ko‘rsatkichli optik tolada modalarning tarqalish tezligi (dispersiyasi) bir-biridan juda ham katta farq qilmaydi.
5. Tolali optik aloqa tizimlarida optik tolalarning qanday standartlaridan keng foydalaniladi? Ularga tafsiv bering.

Optik tolalarni yagona xalqaro standartga ega qilish uchun ITU-T birlashtirilgan optik tolali standartni (G standarti) ishlab chiqdi. Optik tolalar bo'yicha ITU-T tavsiyalariga ko'ra, optik tolalar turlari etti toifaga bo'lingan. Har bir toifada bir nechta kichik toifalar mavjud.

Ko'p rejimli tola
G.651 tolasi (ko'p rejimli darajali indeks tolasi)
Yagona rejimli tola
G.652 (dispersiyali bir smenali bo'lmagan tola)
G.653 (dispersiyasi o'zgargan tola)
G.654 (uzilgan tolali uzunlik)
G.655 (nolga teng bo'lmagan dispersiya o'zgaruvchan tola)
G.656 (past nishabli dispersiyali siljish tolasi)
G.657 (egiluvchan tola)
6. Ikki muhit chegarasidagi tekislikka tushgan yorug‘lik nurining tushish va sinish burchaklari orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi Snellius qonuni qanday munosabat bilan aniqlanadi?


Snellius qonuni nurning (yoki, boshqa to‘lqinlarning) bir muhitdan ikkinchisiga o‘tishidagi sinishi, yoki, boshqacha aytganda, yo‘nalishini o‘zgartirishini bayon qiladi. Masalan, yorug‘lik nuri havo orqali o‘tib kelib, shishaga tushganda, u sinadi va yo‘nalishini o‘zgartiradi. Nur yo‘nalishining o‘zgarishi, ushbu muhitdagi to‘lqin tezligining farq qilishi bilan bog‘liqdir.
Snellius qonuni n₁sinθ₁= n₂sinθ₂ formula orqali ifodalanadi. Bu yerda, n₁ va n₂ mos ravishda, birinchi va ikkinchi muhitning nur sindirish ko‘rsatkichini ifodalaydi.
7. Optik tolaning muhim parametrlaridan biri - sindirish ko‘rsatkichining nisbiy farqi qanday munosabat bilan aniqlanadi?

Sindirish ko‘rsatkichining nisbiy farqi

munosabat bilan aniqlanadi.
8. Yorug‘lik nurining to‘liq ichki qaytish burchagi uchun miqdoriy munosabatni yozing va uni tafsivlang.

Yorug‘lik nurining ikki muhit chegarasidan to‘liq ichki qaytish burchagi quyidagi munosabat bo‘yicha aniqlanadi:

9. Normalashtirilgan chastotaga ta’rif bering?

Normalashtirilgan chastota quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

,

bu yerda d – optik tola o‘zagining diametri;  - tola bo‘ylab tarqalayotgan optik nurlanishning to‘lqin uzunligi.

10. Pog‘onali optik tola uchun modalar soni qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi? Unga tafsiv bering.

Pog‘onali optik tola uchun

munosabat bilan aniqlanad/i
11. Gradientli optik tola uchun modalar soni qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi? Unga tafsiv bering.

Gradientli optik tola uchun

munosabat bilan aniqlanadi.

12. Kesish to‘lqin uzunligiga ta’rif bering. Pog‘onali bir modali optik tola uchun va optik kabel uchun kesish to‘lqin uzunliklarini aniqlash usullarini tafsivlang.

Kesish to‘lqin uzunligi quyidagi munosabat orqali aniqlanadi: