O‘qituvchi nutqi madaniyati

6-mavzu: Tilning tasviriy vositalari va nutq madaniyati. Uslubiy figuralar.

1. Matndagi tasviriy vositalarni aniqlang:

Qaldiroq gumburlar yuksak tog'larda,
Chiltor qillariday taralar yomg'ir
Shamol shovullaydi qadim bog'larda,
Buyuk, ko'hna dunyo qipchiydi og'ir.
A) Qaldiroq
B)Chiltor
C) Buyuk
D) *Chiltor qillariday, ko'hna dunyo
2. Qaysi qatorda faqat ko'p ma'noli so'zlar berilgan?
A) * Bosh, og'iz, etak, oyoq, quloq, tomir
B)Erk, bayram, harf, qanot, zovur
C) Atrof, til, dum, g'alaba, yoqa, idrok
D) Ko'z, qosh, burun, qorin, oyoq, soch
3. Metaforaning ta'rifi qaysi javobda to'g'ri berilgan?
A) Predmetlar, hodisalar orasidagi aloqadorlikka asoslangan mahnoning ko'chishi
B)Butun bilan qism munosabatini irodalashga asoslangan ma'noning ko'chishi
C) Predmetlar bajargan vazifadagi o'hshashlikka asoslangan ma'noning ko'chishi
D) * Predmetlar, belgilar, harakatlardagi o'zaro o'xshashlikka asoslangan ma'noning ko'chishi
4. Predmet yoki hodisalarning makon va zamondagi o'zaro doimiy bog'lanishlari asosida birining nomi ikkinchisiga ko'chiriladi. Ushbu ta'rif qaysi qatordagi hodisaga xos?
A) Vazifadoshlik
B)Metafora
C) *Metonimiya
D) Sinekdoxa
5. Qaysi gap tarkibida ham sinonim, ham antonim so'zlar qatnashgan?
A) Osh ko'p-u, lagan yetishmaydi
Farzand umr bog'ida hayotdek aziz, shirin
B)Shoir tinim bilmas ijod davrida
C) * Kunduzi bedor, tunlari uyg'oq
D) Yaxshiga aytsang, uqar
6. O'xshatish nima?
A) * Nutqda so'z yoki iboralarni ko'chma ma'noda ishlatish o'xshatish deyiladi.
B)Narsa va hodisalar o'rtasidagi o'xshashlikka asoslanib, ularning biri orqali ikkinchisining belgisini, mohiyatini to'laroq, aniqroq, bo'rttiribroq ko'rsatib berish o'xshatish deyiladi.
C) Katta shakldagi biror bir narsani kichik shakldagi boshqa bir narsaga qiyoslash o'xshatish deyiladi.
D) Nutqda obrazlilik, ekspressiv buyoq berish niyatida narsa va hodisalar o'rtasidagi o'xshashlikka asoslanib, so'z yoki iboralarni ko'chma ma'noda ishlatish metaforadir.
7. Metafora nima?
A) Grekcha so'z bo'lib, ko'chim degan manoni bildiradi
B)Nutqda obrazlilik, ekspressiv buyoq berish niyatida narsa va hodisalar o'rtasidagi o'xshashlikka asoslanib, so'z yoki iboralarni ko'chma ma'noda ishlatish metaforadir.
C) Metafora narsalarning son yoki butun va qismlari orasidagi munosabat nazarda tutiladi.
D) *A va B javoblar to'g'ri
8.Mubolag'a so'zi o'rnida ba'zan qaysi so'z ishlatilishi mumkin?
A) Metafora
B)metonimiya
C) Trop
D) *Giperbola
9. Kinoya, qochiriq, kesatish ma'nolarini anglatuvchi so'z qaysi javobda berilgan.
A) *Allegoriya
B)Trop
C) Metafora
D) Metonimiya
10. Grekcha so'zdan olingan va qarama-qarshi qo'yish degan ma'noni bildiruvchi so'z qaysi javobda to'g'ri berilgan?
A) Sinekdoxa
B)Apostrofa
C) *Antiteza
D) Trop
11. Tog'lardangi qip-qizil lola
Bo'lib go'yo yoqut piyola. Bu yerda qanday tasviriy vosita uchraydi?
A) *O'xshatish.
B)jonlantirish
C) kichraytirish
D) mubolag'a
12. Metonimiya nima?
A) Grekcha so'z bo'lib, ko'chim degan ma'noni bildiruvchi so'z metonimiya deyiladi.
B)Grekcha aylana, atrof, boshqacha gapiraman demakdir
C) Grekcha so'z bo'lib, qarama-qarshi degan ma'noni bildiradi
D) *Grekcha so'z bo'lib, boshqacha, nom berish degan ma'noni bildiradi
13. Qaysi gapda mubolag'a qo'llangan?
A) Osmon ko'k-ko'k, go'yo chizilgandek
B)*Yuzlarcha dengizlar bo'lardi paydo, ota-onalarda oqqan yoshlardan
C) Kulgusi chiroyli qizlar,-chamandagi ochilgan gullar
D) Ota o'tirgan uyning tomiga chiqmang
14. Sarkazm nima?
A) Kinoya, piching
B)*Achchiq zaharxanda
C) Ta'na
D) A,B,C.
15. O'xshatishning asosiy qismlari qaysilar.
A) O'xshatilgan narsa
B)O'xshatiladigan narsa
C) O'xshatish asosi belgi
D) * Hamma j avoblar to' g' ri.
16. Troplarning turlarini belgilang.
A) Epitet, metonimiya
B)O'xshatish, metafora
C) Sinekdoxa, Mubolag'a
D) *A,B,C
17. Epitet nima?
A) *Narsa va hodisalar o'rtasidagi o'xshashlikka asoslanib, ularning biri orqali ikkinchisining belgisini mohiyatini to'laroq, aniqroq, bo'rttiribroq ko'rsatib berish.
B)Grekcha so'z bo'lib, ko'chim degan ma'noni bildiradi
C) Grekcha so'z bo'lib, izohlovchi degan ma'noni anglatadi
D) Bo'rttirib ko'rsatish, mahovat qilish ma'nosini bildiradi.
18. Ironiya nima?
A) Grekcha so'z bo'lib, boshqacha gapiraman demakdir
B)* Grekcha zimdan Kulish, kesatish ma'nosini bildiradi
C) Grekcha aylana, atrof, degan ma'noni bildiradi.
D) Qarama-qarshi qo'yish ironiyadir
19. Apostrofa nima?
A) Jonsiz narsalarni inson kabi harakat qiladigan, fikrlaydigan qilib tasvirlash
B)Lotin tilidan olingan bo'lib, zinapoya ma'nosini beradi.
C) *So'z yoki so'zlar guruhining gap oxirija tushirib qoldirish apostrofa deyiladi
D) Jonsiz narsa harakat qilmaydi, balki unga jonli narsadek murojaat qilinadi.
20. Qaysi javobda apostrofa berilgan?
A) *.... Terlab-pishib hansirab, to'xtadi parovoz ham
Ishimizni tezdan yopgan yaxshiroq
B)Siyohdon, omon bo'l, ishchan hamdamim,
C) Ishonki, so'qqabosh bo'lmagaysan hech!
D) A,V,S,D
21. Yangi davr yuragining o'ti ko'kargan... bu misralarga tropning qaysi turi uchraydi?
A) Metonimiya
B)*Metafora
C) Tradatsiya
D) Simvol
22. Metateza nima?
A) Tovushlarning uyg'unlashuvi
B)Bir tovush o'rnida ikkinchisining talaffuz qilinishi
C) * Tovushlarning o'rni almashishi
D) Tovushlarning tushib qolishi
23. Qaysi qatorda sarkazm berilgan.
A) *Itning boshi mis taboqda, azizlarning boshi esa yerda deyiladi.
B).... Shu bilan muhtaram ustod menga go'yo muborak ko'z oynaklarini berdilar.
C) Yigit shilqimlik qila berganidan keyin, xotin qochib, narigi uyga kirib ketdi.
D) Qo'yib yubor deyman! Tefu ahmoq
24. Epifora nima?
A) So'zlarning ikki marta takrorlanishi
B)Kinoya, kichik epeforadir
C) So'zlar oxirida unli yoki undosh tovushlaming takrorlanishiga epifora deyiladi
D) To'g'rijavob yo'q.
25. Ibora berilgan qatorni toping.
A) U j uda j ozibali qiz
B)Ko'ngliga kelganini qilar edim.
C) Havo ochiq
D) *Bunday, ishlarda qo'ling kamalak qiladi, bolam.