O’qituvchi: Sharipova Sadoqat

= ×

ga teng bo’ladi.

•  

Vektorlarning fizikada qo’llanishi:

Nyutonning ikkinchi qonuniga ekvivalent bo’lgan quyidagi holatni ko’rib chiqaylik:

Bu yerda m – O nuqtaga nisbatan

F kuchning Momenti, L esa moddiy

nuqtaning shu nuqtaga nisbatan impuls

momenti deb ataladi (L vector chizma

tekisligiga tik yo’nalgan). r va p vektorlar

berilganda chiznaga muvofiq L vektorning

modulini L = r*p*sin()=m*v*h ko’rinishda

yozish mumkin. Bundan impuls

momenti – impulsning yelkaga

ko’paytmasiga tengligini ko’ramiz.

•  

Yuqoridagi vaziyat uchun quyidagi misolni ko’raylik:

m massali moddiy nuqta R radiusli aylana bo’ylab

harakatlanayotgan bo’lsin. Impuls p va R o’zaro perpendikulyar

bo’lganligi uchun ( = ) aylana markazi O ga nisbatan bu

moddiy nuqtaning impuls momentining moduli L = R*m*v. Bu holda

L vector aylanish tekisligiga perpendikulyar yo’nalgan bo’lib,

moddiy nuqtaning harakat yo’nalishi bilan o’ng vint

sistemasini hosil qiladi . Aylanish trayektoriyasining radiusi

o’zgarmas bo’lganda impuls momenti faqat tezlik

modulining o’zgarishi hisobiga o’zgarishi mumkin. Aylana bo’ylab moddiy nuqtaning harakati tekis bo’lsa, impuls momenti ham kattaligi ham yo’nalishi bo’yicha o’zgarmaydi.

•  

Vektorlar bilan ishlanganda ikki turdagi vektorlarni farqlash lozim bo’ladi: ulardan biri qutb vektori – radius-vector, tezlik, tezlanish, kuch, elektr maydon kuchlanganligi, ikkinchisi – aksial-burchak tezlik, magnit maydon kuchlanganligi, impuls momenti.

Vektorlar bilan ishlanganda ikki turdagi vektorlarni farqlash lozim bo’ladi: ulardan biri qutb vektori – radius-vector, tezlik, tezlanish, kuch, elektr maydon kuchlanganligi, ikkinchisi – aksial-burchak tezlik, magnit maydon kuchlanganligi, impuls momenti.

Koordinatalar sistemasining inversiyasida(o’qlarnin ishorasi o’zgarganda) o’ng sistema chapga o’tadi va qutb vector o’z ishorasini o’zgartiradi.