O’qituvchining mimikasi – bilimlarini o’quvchiga etkazishning muhim shartlari

O’qituvchining mimikasi – bilimlarini o’quvchiga etkazishning muhim shartlari.

REJA:

• Pedagogika texnikada o’qituvchining mimikasi va unng shakllanishi.
• Pedagogning tashqi ko’rinishi estetik jihatlari.
• O’qituvchining mimikasi – bilimlarini o’quvchiga
• yetkazish.

Pedagogika texnika o’qituvchilariga o’quv faoliyatida ham, o’qishdan tashqari faoliyatda ham zarur bo’lgan umumiy pedogik malakalar majmuidan tashkil topgan.

• Pedagogika texnika o’qituvchilariga o’quv faoliyatida ham, o’qishdan tashqari faoliyatda ham zarur bo’lgan umumiy pedogik malakalar majmuidan tashkil topgan.
• Avvalo pedagogik texnikaning tarkibiy qismi sifatida o’qituvchining nutq malakalarini, ya’ni savodli gapirish, o’z nutqini chiroyli va tushunarli, ta’sirchan qilib bayon etish, o’z fikr va his-tuyg’ularini so’zda aniq ifodalash malakalarini aytib o’tish mumkin.

Pedagogik o’zaro ta’sir ko’rsatishda o’qituvchining o’z hissiy (psixik) holatini boshqarish, o’zida eng qulay hissiy (ijodiy) jiddiylik darajasini va umidbaxshlik, xayrixoxlik kafiyatini saqlash, o’zining hissiy dam olishini tashkil etish mahorati muhim rol o’ynaydi. Bu mahorat pedagogikaning kasbiy jihatdan o’z-o’zini nazorat qilishlarini ta’minlaydi, ko’p yillar davomida sog’lom asab tizimini saqlab qolish, asabiy buzilishlardan, hissiy va aqliy zo’riqishdan o’zini tiyish yordam beradi.

• Pedagogik o’zaro ta’sir ko’rsatishda o’qituvchining o’z hissiy (psixik) holatini boshqarish, o’zida eng qulay hissiy (ijodiy) jiddiylik darajasini va umidbaxshlik, xayrixoxlik kafiyatini saqlash, o’zining hissiy dam olishini tashkil etish mahorati muhim rol o’ynaydi. Bu mahorat pedagogikaning kasbiy jihatdan o’z-o’zini nazorat qilishlarini ta’minlaydi, ko’p yillar davomida sog’lom asab tizimini saqlab qolish, asabiy buzilishlardan, hissiy va aqliy zo’riqishdan o’zini tiyish yordam beradi.

Pedagogik jarayon shaxs va jamoatga ta’sir ko’rsatish bo’lib, u ta’lim-tarbiya jarayoning texnalogiyasini ochib beradi. Unga pedagogikning didaktik, tashkilotchilik, kostruktivlik, komunnativ ko’nikmalar, qo’yidagi talablarning texnalogig usullari, pedagogik muloqotni boshqarish, jamoaning ijodiy ishlarni tashkil etish va boshqarish kiradi.

• Pedagogik jarayon shaxs va jamoatga ta’sir ko’rsatish bo’lib, u ta’lim-tarbiya jarayoning texnalogiyasini ochib beradi. Unga pedagogikning didaktik, tashkilotchilik, kostruktivlik, komunnativ ko’nikmalar, qo’yidagi talablarning texnalogig usullari, pedagogik muloqotni boshqarish, jamoaning ijodiy ishlarni tashkil etish va boshqarish kiradi.

Yosh o’qituvchilarning pedagogik texnikasida qo’yidagi juz’iy kamchiliklar uchraydi:

• o’quvchi yoki uning ota-onasi bilan sidqidildan so’zlasha olmaslik;
• g’azabning to’xtata olmaslik yoki uni o’z o’rnida ishlata olmaslik;
• o’zida ishonchsizlik enga olmaslik;
• nutqining ravon emasligi;
• ortiqcha qattiqqo’llik;
• xushmuomala bo’lishdan qo’rqish;

juda tez gapirish (ayniqsa, darsda)

• juda tez gapirish (ayniqsa, darsda)
• ortiqcha harakat yoki bir joyda qotib qolish, qo’llarni qaerga qo’yishini bilmaslik;
• o’z gavdasini tutishdagi kamchilik (bukchayib, erga qarab yurish, befoyda kulish, ortiqcha harakat), turli jismlarni qo’lida aylantirib yurish.
• Tovushdagi kamchiliklar: bir ohangli, zerikarli aniq talaffuzning yo’qligi, xona uchun zarur tovush balandligini tanlay bilmaslik.
• Nutqdagi kamchiliklar: nutqning hayotiy emasligi ifodali o’qish malakasi (dikstiya) ning yo’qligi.

O’qituvchi pedagog quyidagi xislatlarga ega bo’lishi kerak:

• a) ortiqcha badqavoq bo’lmaslik;
• b) boshqalar nuqsonlarini oshirib ko’rsatmaslik;
• v) hazil mutoyibaga moyil bo’lish;
• g) xush muomala bo’lish va kelajakka ishonch bilan qarash;

Gavda tutish estetikasi:

• Gavda tutish estetikasi: oldinga-orqaga tebranish, og’rlikni bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa o’tkazim turish, stul suyanchig’iga tayanib turish, boshni qashlash, burunni artish, quloq kavlash kabi zararli odatlarga yo’l qo’ymaydi. O’qituvchi gavdasining harakati chegarali va bosiq bo’lishi ortiqcha silkinishi va keskin harakatlardan holi bo’lishi shart.

Muomala jarayonida ukuvchi yoki talaba xulki ijtimoiy konun-koidalar maromiga zid kelsa, u xolda uning xatti-xarakati koralanadi, e’tiroz, tanbex, eslatish kabi vositalar bilan ta’sir utkaziladi. Muomala vaktida odob, odoblilik muxim axamiyatga ega. Uning asosiy vazifalari: axborot almashuv, uzaro ta’sir, uzaro idrok kilish, tugri amalga oshishini idora kilib turadi. Xar bir fikr bildirilganda, mulokotdosh kabul kilayotganini faxmlab turish, tashki kurinishlari uzgarishiga e’tibor berish, uzr surash tavoze bilan murojat kilish evaziga muomala odobi ushlab turiladi.

• Muomala jarayonida ukuvchi yoki talaba xulki ijtimoiy konun-koidalar maromiga zid kelsa, u xolda uning xatti-xarakati koralanadi, e’tiroz, tanbex, eslatish kabi vositalar bilan ta’sir utkaziladi. Muomala vaktida odob, odoblilik muxim axamiyatga ega. Uning asosiy vazifalari: axborot almashuv, uzaro ta’sir, uzaro idrok kilish, tugri amalga oshishini idora kilib turadi. Xar bir fikr bildirilganda, mulokotdosh kabul kilayotganini faxmlab turish, tashki kurinishlari uzgarishiga e’tibor berish, uzr surash tavoze bilan murojat kilish evaziga muomala odobi ushlab turiladi.