O’quv amaliyot mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi mavzu (nomi)

Bog’lamlar
Desmurgiya — bog’lamlar to’g’risidagi ma’lumot (grekcha-desmos-bog’lanish, bog’ich, bog’, ergon-ish) bo’lib, bog’lamlar qo’yish usullarini, bog’lovchi materiallarni qo’llash shakllari va ularning xususiyatlarini o’rganadi. Bog’lamlar — hayvon tanasining singan, chiqqan, lat yegan, tirnalgan, yorilgan, jarohatlangan a’zolarini ifloslanish va boshqa ta’sirlardan saqlash, shuningdek, tananing biror qismini qimirlamaydigan qilib qo’yish va bosib turish uchun qo’llanadigan vosita. Bog’lamlar qattiq va yumshoq hamda oddiy va murakkab bo’ladi. Mahkamlovchi, bosuvchi, taxtakachlovchi (immobilizatsiya), qotiruvchi (gips) va shina bog’lamlar mavjud. Mahkamlovchi bog’lamlarning plastirli, yelimli va bintli turi ko’p ishlatiladi. Bog’lamlar boshoqsimon, sakkizsimon, spiralsimon va boshqa shakllarda bo’ladi. Ular jarohatni toza saqlash, yara seli va yiringni shimish, shikastlangan to’qimaga shifobaxsh ta’sir ko’rsatish, infeksiyaga qarshi kurashish maqsadida ishlatiladi. Bog’lam tayyorlashda turli bog’lov materiallaridan foydalaniladi. Dokadan salfetka, bint va tamponlar tayyorlanadi. Yaraga bevosita bog’lanadigan bog’lov materiallari sterillangan bo’lishi lozim. Gigroskopik bo’lmagan paxtani isituvchi kompresslarga ishlatish, shina ostiga qo’yish yoki gips bog’lamda qo’llash mumkin. Sterillangan va sterillanmagan bog’lov materiallari: salfetka, bint, paxta o’rami, bog’lov paketi va boshqalardan foydalaniladi.
Bog’lamlar turlari. Birinchi yordam kо’rsatish bog’lami — jarohatlarni qaytadan shikastlanish va ikkilamchi infeksiya tushishidan himoya qilishda xizmat qiladi. Jarohatni dokali salfetka yordamida yopib qiyiqcha yoki dokali bog’lam orqali fiksatsiyalanadi.
Havo о‘tkazmaydigan bog’lam — ko’krak yoki qoringa kirib boruvchi jarohatlarga qo’yilib, zarur bo’lganda anatomik bo’shliqlarga havo, mikroflora, chang zarrachalari va boshqa yot jismlar kirib qolishining oldi olinadi. Buning uchun emulsiya shimdirilgan salfetka bilan yara yopiladi. Salfetka ustiga gigroskopik paxta qavati, so’ngra, havo о’tkazmaydigan (kleyonka, sellofan, pergament qog’oz) materiallar qo’yiladi.
Quruq so’rib oluvchi bog’lam — bog’lovchi materiallarning jarohatdan ajralayotgan ekssudatlarini so’rib olishiga asoslanib to’xtovsiz ravishda jarohat ekssudatini, mikrofloralar va to’qimalar parchalanishidan hosil bo’lgan chiqindi moddalarni chiqarib tashlaydi. Bog’lam uch qavatli bo’lib, jarohatning birinchi bitish davrida qo’llash ko’zda tutiladi. Birinchi qavat so’rib oluvchi, jarohat bo’shlig’ini yengil to’ldirgan dokali salfetka yoki dokali tampon bo’lib, jarohat suyuqligini yengil so’rib olib, keyingi qatlamga o’tkazadi. Ikkinchi qatlam—qabul qiluvchi gigroskopik paxta bo’lib, uning qalinligi jarohatdan ajralayotgan suyuqlikka bog’liq bo’ladi (yumshoq holda bir santimetrdan oshmasligi kerak). Paxta suyuqlikni birinchi qatlamdan so’rib olib keyingi qatlamga o’tkazadi. Uchinchi (ustki) qatlam bug’lantiruvchi bo’lib pastki qatlamlarni kerakli vaziyatda ushlab turadi va so’rib olingan suyuqlikni atrof-muhitga bug’lantiradi. Bu qatlam siyrak to’qilgan dokadan tayyorlanadi.
Nam so‘rib oluvchi bog’lam — kuchli so’rib oluvchi ta’sir qilish uchun qo’llaniladi. Birinchi qatlam, tuzlarning gipertonik eritmasiga (5—10% i natriy xlorid va shakarli eritma, 20% li magniy sulfat yoki natriy sulfat eritmasi) to’yintirilgan dokali kompress yoki dokali drenajdan iborat. Qolgan qatlamlari quruq so’rib oluvchi bog’lamlarnikidan farq qilmaydi.
Qisuvchi bog’lam — hayvon tanasining ma’lum bir qismiga bir xil bosim orqali ta’sir qilish maqsadida qo’llaniladi. Masalan, qon oqishni to’xtatish uchun.