O‘quv materiallar fan dasturiga muvofiq ma’ruzalar materiallari

 
Operatsion tizim haqida tushuncha va uning vazifalari 
Operatsion tizim kompyuter ishga tushirilishi bilan yuklanuvchi shunday bir dasturki, 
bu dastur foydalanuvchiga kompyuter bilan muloqat qilish vositasi bo’lib xizmat qiladi, uning 
barcha qurilmalari ishini boshqarish imkonini beradi. 
Operatsion tizim deb, foydalanuvchi va kompyuter o’rtasidagi muloqotni, ichki va tashqi 
qurilmalarning birgalikda ishlashini ta’minlovchi, barcha qurilmalar ishchi holatini nazorat 

---

18 
qiluvchi va ularni boshqaruvchi dasturlar to’plamiga aytiladi. Operatsion tizim tizimli dasturiy 
ta’minotning doimiy qismi bo’lib, u kompyuter ning turli rejimlarida samarali ishlashni 
ta’minlaydi, dasturning bajarilishini hamda foydalanuvchi va kompyuter tashqi qurilmalarining 
o’zaro muloqot ishini tashkil etadi. 
Operatsion tizimning asosiy vazifasi
 foydalanuvchini uning bajarishi va umuman bilishi ham kerak bo’lmagan yuqoridagi 
zerikarli hamda juda murakkab ishlardan xolos etish; 
 kompyuter bilan muloqot qilishda qulayliklar yaratish;
 operatsion tizim fayllarni ko’chirish yoki bosmaga chiqarish; 
 kerakli dasturlarni tezkor xotiraga yuklab ishga tushirish va boshqaruvni ularga 
o’zatish,
 operativ xotirani dastur ishi so’ngida bo’shatib, boshqaruvni yana o’ziga olish kabi 
ishlarni ham bajaradi. 
 
Operatsion tizim turlari
Operatsion tizimlarni quyidagi parametrlar bo’yicha sinflarga bo’lish mumkin: 
 pullik va bepul(shartli bepul); 
 ochiq kodli va yopiq kodli; 
 bir platformali (masalan RS moslik) va ko’p platformali (masalan, RS moslik, 
Macintosh, Sun, Power PC); 
 bir vazifali va ko’p vazifali; 
 bir foydalanuvchili va ko’p foydalanuvchili; 
 server, klient va universal; 
 matnli yoki grafik interfeysli yoki u ham bu ham; 
 tarmoq va internet bilan ishlash; 
 ehtiyoj resurslari va boshqalar.