O'quv ustaxonasini tashkil qilish va jixozlash

O'quvchining ish o'rnining asosiy tarkibiy qismlari:

1. 
   O'quv ustaxonalarida mehnat qurollaridan foydalanish va joylashtirish uchun zarur bo'lgan muayyan maydon.
   
2. 
   O'quv - ishlab chiqarish jihozlari.
   
3. 
   Materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, tayyor mahsulotlar va chiqindilarni saqlash va joylashtirish uchun moslamalar.
   
4. 
   Moslamalar, asbob-uskunalar, o'quv va texnik hujjatlarni saqlash va joylashtirish uchun moslamalar.
   
5. 
   Ish o'rinlariga biriktirilgan ko'tarma transport vositalari (aravachalar, tallar, ko'targichlar va h.k.)..
   

O'quvchilarni ish o'rinlariga nisbatan umumiy talablardan quyidagilarni ajratib ko'rsatish maqsadga muvofiqdir:

• 
  uskunalarning texnik jihatdan soz bo'lishi, to'sigiar, yerga ulash o'z-o'zidan to'xtatib qo'yuvchi moslama, himoya qurilmalari, saqlagichlar, ko'larma uskunalai va o'quvchilar ishini xavfsizligini ta'minlovchi boshqa vositalarning mavjudligi;
  
• 
  ish vaqtida asboblar, moslamalar asosiy va yordamchi materiallar; tayyor mahsulotni, o'quv-texnika hujjatlarini qulay, ishonchli tarzda saqlash hamda joylashtirish uchun qurilmalar bilan ta'minlash;
  
• 
  ish o'rnining yaxshi yoritilgan bo'lishi, o'quvchilaming ish paytida o'zlarini erkin his qilishlari va eng -unumli harakat qilishlari uchun sharoitning yaratilishi; zarur hollarda o'tirib ishlash uchun qulaylik yaratilishi va ergonomika talablariga javob berishi;
  
• 
  zarur hollarda avariya signalini berish uchun moslama yoki ustoz bilan masofadan aloqa o'matish vositalari bilan jihozlanishi;
  
• 
  uskunalarga joriy xizmat ko'rsatish, ularni tozalash va yig'ishtirish uchun qulaylik bo'lishi lozim.
  

O'quvchilarning ish o'rinlari yakka tartibda foydalanadigan asbob-uskunalar bilan ham jihozlanadi. Asboblar turkumini belgilashda uning universalligi, foydalanish muddati, qiymati hisobga olinadi. Odatda, o'quvchilarning ish o'rinlari eng ko'p ishlatiladigan asboblar bilan jihozlanadi, O'quvchilarga ishda kerak bo'ladigan asboblar ustozdan yoki asboblar omboridan olinadi.
Eng ommaviy o'quv ustaxonasi - umumiy slesarlik ustaxonasi bo'lganligi uchun slesar ish o'rnini yakka tartibda foydalaniladigan doimiy asboblar bilan jihozlashning taxminiy ro'yxatini keltirib o'tamiz: iskanjani o'quvchi bo'yiga moslash uchun kalit dasta - I; metalldan yasalgan o'lchov lineykasi-1; chizg'ich-1; belgi qo'yadigan sirkul-l; keraer-1; tekshirishda foydalaniladigan shakldor lineyka-1; slesarlar tekshirishda foydalanadigan yassi uchburchak lineyka-1; shtangensirkul-ShC 1-1; slesarlik iskanasi-1; slesarlik kreysmeyseli-1; vazni 400-500 gramm bo'lgan slesarlik po'lat bolg'asi-1; № va №2-4-5 tishli xilma-xil egovlar; shchetka-supurgi-1.
Bunda eng muhimi-hamma narsa o'zining aniq o'rniga ega bo'lishi, doimo qo'l yetadigan joyda turishi, ta'limning turli tegishli vositalarining yaxshi saqlanishidir.
O'quv ustaxonasida o'quvchilar ish o'rnini rejalashtirish va joylashtirish ularning uskunalar bilan jihozlanishiga, o'quv ustaxonasining tipik mahsulotiga, derazalar qanday o'ratilganligiga, binoning hajmi va shakliga bog'liq. Ish o'rinlari
uskunalarini joylashtirish normativlari turli kasblar uchun bo'lib, ular vazirliklar va idoralar tomonidan tasdiqlangan. Ishlab chiqarish sexlari va uchastkalari normativlariga muvofiqlashtirilgan. Shu bilan birga, mo'ljal uchun dastgoh va boshqa yirik uskunalarni o'quv ustaxonasida joylashtirishning o'rtacha quyidagi me'yorlaridan foydalanish mumkin: devor va ustundan dastgoh, qurilma, agregatning yon yoki orqa tomoni o'rtasidagi masofa kamida 0,5 m; uskunalarning qatorlari orasidagi yo'lning kengligi kamida 1,5 m; bir qatordagi dastgohlar, qurilmalar, agregatlarning yon tomonlari o'rtasidagi masofa kamida 0,5 m; markaziy yo'lak kengligi kamida 2m,
Uskunalar deraza yasayotgan o'quvchining chap yoki old tomonida bo'ladi.
O'quvchilarning ish o'rinlariga o'rnatiladigan uskunalardan, ya'ni yakka tartibda foydalanadigan uskunalardan tashqari hamma foydalanadigan uskunalar bilan ham jihozlanadi. Bunday uskunalarning turlari va miqdori kasb xususiyatiga, o'quv ustaxonasining mahsulotiga, o'quv yurtida o'rganilayotgan kasblarga, o'quv yurtida yordamchi xizmat xonalarining mavjudligiga hamda boshqa bir qator omillarga bog'liq. Bunday ishlarrning asosiy vazifasi ishlab chiqarish ta'limi dasturining to'la va sifatli bajarilishini ta'minlashdir.
Misol tariqasida umumiy slesarlik o'quv ustaxonasi uchun hamma foydalanadigan uskunalar ro'yxati quyidagilardan iborat bo’'lishi mumkin:
iskanja va parmalash dastgohi-3;
dastaki burma press (yoki gidravlik)-!;
iskanja dastgohini ko'ndalang randalovchi dastgoh-1;
ikki yoqlama charx dastgohi-1-2;
pishangli qaychi-1;
belgi qo'yadigan plitali stol-1;
metallni tekislash uchun plita-1;
truba qisqichli stol-1;
qirindi uchun quti-1.