Orfografiya (grek,to’g’ri yozish )-so’zlarni to’g’ri yozish me’yorlarini o’rganuvchi bo’lim. So’zlarni yozilishidag barqarorlik,qat’iylik millatni yakdillikka,ma’naviy jipslikka yetaklaydi


Download 35.04 Kb.
bet2/10
Sana04.02.2023
Hajmi35.04 Kb.
#1162294
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
100 ta

Forscha so’zlarni ajratish

  1. So’z oxirida qator undoshlarning kelishi

!!! Oldin shakily yozuvda yozilgan chet tili so’zlari endi fonetik yozuvda yozilyapti;Sentabr ,budjet,rejissor,likor
Orfografiyada 2 ta yordamchi me’zon ham bor ;
1.Differinsial me’zon – ayrim so’z va qo’shimchalarni urg’u yoki boshqa fonetik vositalar yordamida farqlab yozish ;m;n sanat –san’at . –li –ega ma’nosini, -lik –tegishlilik ma’nosini bildiradi.1956- yilda bularning farqi bo’lmagan
2.Tarixiy me’zon –ayrim so’zlarni tarixda o’zlashtirish shaklida yozish;m;n borg’il ,aytur, ayg’il,demagil
1995 –yil 24-avgustdan “O’zbek tilining asosiy imlo qoidalari”tasdiqlandi.U 7bo’lim ,82 qoidadan iborat.(YODLANG)
1.Harflar imlosi
a)unlilar imlosi (1-7 bandlar)
b)undoshlar imlosi (8-32bandlar)
2.Asos va qo’shimchalar imlosi (33-37 bandlar)
3.Qo’shib yozish (38-50 bandlar )
4.Chiziqcha bilan yozish (51-56 bandlar)
5.Ajratib yozish (57-66 bandlar)
6.Bosh harflar imlosi (66-74 bandlar)
7.Ko’chirish qoidalari (75-82 bandlar)
O’ZBEK TILINING ASOSIY IMLO QOIDALARI
HARFLAR IMLOSI
Unlilar imlosi
1. A a harfi:
1) aka, alanga, aloqa, og‘a; sentabr, noyabr kabi so‘zlarda old qator keng unlini ifodalash uchun yoziladi;
2) bahor, zamon; savol, gavda; vasvasa kabi so‘zlarning oldingi bo‘g‘inida, vaqt, vahm kabi so‘zlarda a aytiladi va yoziladi
2. O o harfi:
1) ona, omon, quyosh, fido, baho, xola, lotin; mukofot, mahorat kabi so‘zlarda orqa qator keng unlini ifodalash uchun yoziladi.
2) boks, poyezd, tonna, talon; agronom, mikrofon; direktor, termos kabi o‘zlashma so‘zlardagi unlini ifodalash uchun yoziladi.
3. I i harfi:
1) ish, iz, qil; xirmon, ilhom, ikki, ixtisos, shoyi, tulki; volida, piramida; bilan, biroq, sira, qishloq, chiroq kabi so‘zlarda old qator tor unlini ifodalash uchun yoziladi;
2) o‘tin, o‘rik, bo‘lim kabi oldingi bo‘g‘inida o‘ unlisi keladigan so‘zlarning keyingi bo‘g‘inida i aytiladi va yoziladi.
4. U u harfi:
1) uy, kun; buzoq, buloq, Buxoro; butun, uchuq, usul, yulduz; mafkura; ko‘zgu, uyqu; aluminiy, yubiley kabi so‘zlarda orqa qator tor unlini ifodalash uchun yoziladi;
2) qovun, sovun, tovush, yovuz, qirg‘ovul, chirmovuq kabi so‘zlarning oldingi bo‘g‘inida o unlisi kelsa, keyingi yopiq bo‘g‘in boshidagi v undoshidan keyin u aytiladi va yoziladi.
5. O‘ o‘ harfi o‘t, o‘q, o‘zbek, o‘simlik, do‘ppi, bo‘tako‘z, semizo‘t, gulko‘rpa, noo‘rin kabi so‘zlarda orqa qator o‘rta-keng unlini ifodalash uchun yoziladi.
6. E e harfi ekin, esla, evara, ekran, eksport; kel, zehn; kecha, behi; telefon, teatr; poyezd, atelye; e’lon, ne’mat, she’r kabi so‘zlarda old qator o‘rta-keng unlini ifodalash uchun yoziladi.
7. Yonma-yon keladigan unlilar imlosi:
1) unlilar orasiga ba’zan u undoshi qo‘shib aytilsa ham, yozilmaydi.

Download 35.04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling