Transformatsiya - Transformatsiya deb tashqaridan hujayra ichiga kiritilgan – begona DNK molekulasi ta'sirida organizmlar belgi va xususiyatlarining irsiy o'zgarishiga aytiladi. Transformatsiya hodisasi 1928 yilda ingliz olimi Griffit tomonidan kashf etilgan. U o'zining bu sohadagi tajribasi uchun biologik ob'ekt sifatida pnevmokokk bakteriyasi (Diplococcus pneumoniai) ning ikkita o'zaro keskin farq qiluvchi shtammlarini qabul qildi. Ularning birinchisi S shtammi virulent shtamm hisoblanadi. Chunki u odamlarda og'ir o'pka shamollashi (pnevmoniya) kasalini tug'diradi. Ularning ikkinchisi R shtamm deyilib, u avirulent hisoblanadi. Chunki ular pnevmoniya kasalini keltirmaydilar.
Pnevmokokkning S va R shtammlarini biri biridan tashqi ko'rini-shidan ham ajratish mumkin. Virulent S shtammga mansub pnevmokokklar hujayra qobig'i kapsula–qalin shilliq modda bilan qoplangan. Avirulent R shtamm bakteriyalari hujayra qobig'i yupqa, g'adir-budir bo'lib ularda kapsula bo'lmaydi. Pnevmokokk shtammlarining virulent-ligini o'rganish uchun biologik ob'ekt sifatida sichqonlarning bitta inbred liniyasi qabul qilindi. Tajriba to'rtta variantda rejalashti-rilgani uchun sichqonlar to'rtta teng guruhga bo'lindi - Pnevmokokkning S va R shtammlarini biri biridan tashqi ko'rini-shidan ham ajratish mumkin. Virulent S shtammga mansub pnevmokokklar hujayra qobig'i kapsula–qalin shilliq modda bilan qoplangan. Avirulent R shtamm bakteriyalari hujayra qobig'i yupqa, g'adir-budir bo'lib ularda kapsula bo'lmaydi. Pnevmokokk shtammlarining virulent-ligini o'rganish uchun biologik ob'ekt sifatida sichqonlarning bitta inbred liniyasi qabul qilindi. Tajriba to'rtta variantda rejalashti-rilgani uchun sichqonlar to'rtta teng guruhga bo'lindi
Irsiy belgini o'zgartirgan moddani esa transformatsiya etuvchi modda deb yuritila boshlandi. Bu moddaning kimyoviy tuzilishi va xossalari qanday ekanligi ancha yillargacha aniqlanmay kelindi. Lekin uni shartli ravishda Griffit moddasi deb ham ataldi. Faqat 16 yildan so'ng 1944 yilga kelib ingliz olimlari O.Eyversi, S.Mak-Leod, M.Makkarti bilan bu sirli hisoblangan modda dezoksiribonuklein kislotasi ekanligini aniqladi. - Irsiy belgini o'zgartirgan moddani esa transformatsiya etuvchi modda deb yuritila boshlandi. Bu moddaning kimyoviy tuzilishi va xossalari qanday ekanligi ancha yillargacha aniqlanmay kelindi. Lekin uni shartli ravishda Griffit moddasi deb ham ataldi. Faqat 16 yildan so'ng 1944 yilga kelib ingliz olimlari O.Eyversi, S.Mak-Leod, M.Makkarti bilan bu sirli hisoblangan modda dezoksiribonuklein kislotasi ekanligini aniqladi.
- Shunday qilib, mikroorganizmlarda kashf etilgan transformatsiya hodisasi DNKning irsiy axborot manbai ekanligini isbotlovchi dalillardan biri bo'ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
