O‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

G‘oyalar haqiqatga aylanadi
Agar biz an’anaviy ta’limning asosiy maqsadi bu bilimlarni o‘rgatish va ishlatish 
bo‘lsa, demak, STEAM yondashuvi olingan bilimlarni 
haqiqiy hayotga mahorat bilan qo‘llashni o‘rgatishdir. 
Bu maktab o‘quvchilariga faqatgina ba’zi g‘oyalarga 
ega bo‘lishni emas, balki ularni haqiqatda ishlatish va 
amalga oshirish imkonini beradi. Haqiqatda ishlatilishi 
mumkin bo‘lgan bilimlar haqiqatda qimmatlidir. 
STEAM yondashuvining eng mashhur namunasi 
Massachusets Texnologiyalar Instituti (MIT). Bu mashhur universitetining shiori 
“Mind and hand” – “Aql va qo‘l” dir. Massachusets Texnologiya instituti STEAM 
kurslarini ishlab chiqdi va hatto ba’zi o‘quv yurtlarida STEAM ta’lim markazlari 
yaratildi.
1
Xulosa qilib aytmoqchimanki, o‘rta maktabda STEAM yondashuvi bolalarga 
tajribalar o‘tkazish, dizayn modellarini yaratish, mustaqil musiqa va kino yaratish, 
o‘z g‘oyalarini haqiqatga aylantirish va yakuniy mahsulotni yaratishni 
rag‘batlantiradi. Ushbu ta’lim yondashuvi bolalarga nazariy va amaliy 
ko‘nikmalarni samarali tarzda birlashtirishga imkon beradi va oliy ta’limda o‘qishni 
yanada osonlashtiradi. 
10-sinf uchun uglevodlar xossalari mavzusini o‘rganish jarayonida bu mavzuni 
o‘quvchi uchun qanday ahamiyati borligini oddiy loyiha orqali o‘quvchilarga 
yetkazish mumkin.
Maqsad 
Odamlar orasida qizil olmalar yashil olmalardan ko‘ra shirinroq.degan gap 
yuradi. Shu rostmi? 
Loyihaning maqsadlari orasida qizil va yashil olmalarning pH ni aniqlash va 
olma pH qiymatini ularning shirinliklariga bog‘lash kiradi. 
pH qog‘ozi 

---

yashil olma
qizil olma 
sariq olma 
Moddaning rH – ko‘rsatkichi 
deganda uning tarkibidagi vodorod 
ionlari kontsentratsiyasini bildiradi. 
Vodorod ionlaring miqdori ortishi 
bilan moddaning kislotalik xossalari 
ortadi. Kislotali moddalar kislotaliligi 
kam bo‘lgan moddadardan ko‘ra 
shirinroq bo‘ladi. Moddalarning rH-
ko‘rsatkichi 1dan 14 gacha oraliqda bo‘ladi. pH- ko‘rsatkich 1 – 7 bo‘lgan 
moddadar kislotali, pH- ko‘rsatkich 7– 14 bo‘lanlari esa asosli xossaga ega bo‘ladi.
Bu tajribada olmaning pH-ko‘rsatkichi miqdorining katta va kichiklagi uning 
shirinligiga bog‘liqligi kuzatiladi. 
Meva va sabzavotlar qanday organik moddalardan tashkil topgan bo‘ladi?
Qizil va yashil olmani yeganingizda qanday farqni sezasiz?
Olmani nima shirin qiladi?
Olmaning shirinligini qanday o‘lchash mumkin?
Olmada rN-ko‘rsatkichi shkalasi qanday? 
Gidroksoniy ionlari miqdori qanday? 
kislotali 
ishqoriy 
Kamida 5 ta har xil rangdagi: och yashil, to‘q yashil, qizil, to‘q qizil, targ‘il rangli 
olmalarni tanlab oling. Ularni tajribada tao‘o‘oslash uchun juftlab ajrating.
Bo‘laklarga bo‘ling.
Olmaning po‘sti orqali uning muhitini aniqlab bo‘lmagani uchun rN- qog‘ozni 
olmaning qirqilgan suvli qismiga yopishtiring. 
rN- qog‘ozda olmalarda kuzatilgan rang o‘zgarishini daftaringizga yozib oling.
Olmaning rangi, rN-ko‘rsatkichini jadvalda ifodalang.
Hamma olmalar bilan xuddi Shu tarzda tajribani davom ettiring. Qanday xulosaga 
keldingiz?