O’rta asr kimyosi


Download 1.66 Mb.
Sana22.04.2023
Hajmi1.66 Mb.
#1377227
Bog'liq
O’rta asr kimyosi

O’rta asr kimyosi

  • Uyg'onish davridan boshlab kimyoviy tadqiqotlar amaliy maqsadlarda (metallurgiya, shishasozlik, keramika, bo'yoqlar) tobora ko'proq foydalanilmoqda. VI asr boshlarida alkimyogarlar olingan bilimlarni sanoat va tibbiyot ehtiyojlari uchun ishlata boshladilar. Togʻ-metallurgiya sohasida islohotchi Agrikola, tibbiyot sohasida esa Paratsels boʻlib, u “kimyoning maqsadi oltin va kumush yasash emas, balki dori vositalari yasashdir” deb taʼkidlagan.
  • 16-18 asrlarda alkimyoning maxsus tibbiy yo'nalishi ham paydo bo'ldi - yatrokimyo (yatrokimyo), uning vakillari organizmda sodir bo'ladigan jarayonlarni kimyoviy nomutanosiblik natijasida kimyoviy hodisalar, kasalliklar deb hisoblashdi va kimyoviy vositalarni topish vazifasini qo'ydilar. ularning davolanishi.
  • Tadqiqotchilarning tushunarsiz jarayonlarning asl sabablarini tushunishga, amaliyotning buyuk, ammo tasodifiy yutuqlari sirlarini ochishga intilishi tobora kuchayib bordi. Tajribalar soni ko'paydi, birinchi ilmiy farazlar paydo bo'ldi. O'rta asrlarda inson foydali moddalar va materiallarni olishda Tabiat bilan faol va ongli ravishda raqobatlasha boshladi. Asta-sekin kimyo fani yaratildi va allaqachon o'rta asrlarda kimyoviy ishlab chiqarish paydo bo'ldi.
  • Rossiyada kimyo asosan o'ziga xos tarzda rivojlangan. Kiev Rusida metallar eritilgan, shisha, tuzlar, bo'yoqlar, matolar ishlab chiqarilgan. 1581 yilda Moskvada Ivan Terrible davrida dorixona ochildi. Pyotr I davrida vitriol va alum zavodlari, birinchi kimyoviy fabrikalar qurilgan va Moskvada sakkizta dorixona mavjud edi. Rossiyada kimyoning keyingi rivojlanishi M.V.ning asarlari bilan bog'liq. Lomonosov.
  • Ikki yuz yildan ko'proq vaqt oldin taniqli vatandoshimiz Mixail Vasilyevich Lomonosov Sankt-Peterburg Fanlar akademiyasining ommaviy yig'ilishida nutq so'zladi. Ilm-fan tarixida “Kimyoning foydalari haqida so‘z” nomli ma’noli sarlavha ostida saqlanib qolgan ma’ruzada biz bashoratli satrlarni o‘qiymiz: “Kimyo insoniyat ishlarida qo‘llarini keng yoydi... Qayerga qaramasak, qayerga qaramasak ham. Qarang, hamma joyda biz ko'zimizni uning mehnatsevarligi muvaffaqiyatlariga qaratamiz ".
  • Mixail Vasilevichning chuqur va o'ziga xos izlanishlari nafaqat kimyo nazariyasi, balki kimyoviy amaliyotning rivojlanishiga hissa qo'shdi. U oynalarni bo'yashning oddiy texnologiyasini ishlab chiqishga muvaffaq bo'ldi, u boyligi va rang-barangligi bo'yicha tabiiy rangli toshlardan ustun bo'lgan yorqin sun'iy mozaik plitkalar yasadi, plitalar ko'p asrlar davomida binolarni bezatgan mozaikalar yasash uchun ishlatilgan.
  • M.V. Lomonosov zamonaviy tilda ularning sanoat ishlab chiqarishini yo'lga qo'ydi. Bu tabiat tomonidan yaratilgan modda ustidan inson tomonidan sintez qilingan yangi materialning kimyo tarixidagi birinchi g'alabalaridan biri edi. Omad hali ham kamdan-kam uchraydi. 18-asrning eng zukko olimlari va ular orasida M.N. Lomonosov kimyoning ilmiy asoslari endigina qo‘yilayotganini tushundi. Har doim ham son-sanoqsiz tajribalarning cheksiz yo'lidan borish va bir xil xatolarni takrorlash mumkin emas. Kimyoning keyingi rivojlanishi uchun yangi nazariyalar eksperimental ma'lumotlarni tushuntirish va ular joylashgan sharoit o'zgarganda materiallar va moddalar qanday harakat qilishini bashorat qilish uchun juda muhim edi.
  • 17-asrning 2-yarmida R.Boyl “kimyoviy element” tushunchasiga birinchi ilmiy taʼrifni berdi. Kimyoning chinakam fanga aylanishi davri XVIII asrning 2-yarmida M.V.Lomonosov (1748) kashf etilgan va A.Lavuazye (1789) kimyoviy reaksiyalarda massaning saqlanish qonunini umumiy ma’noda shakllantirgan paytda yakunlanadi. Hozirgi vaqtda bu qonun quyidagicha tuzilgan: sistema moddasining massasi va bir xil tizim tomonidan olingan yoki berilgan energiyaga ekvivalent massa yig'indisi doimiydir. Yadro reaktsiyalarida massaning saqlanish qonuni uning zamonaviy formulasida qo'llanilishi kerak.
  • E’tiboringiz uchun rahmat

Download 1.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling